کرم روده انسان و هر آن چیزی که لازم است در مورد آن‌ها بدانید

کرم‌های انگلی چیست؟

کرم‌های زیادی در سرتاسر جهان وجود دارد که می‌توانند روده افراد را آلوده کنند. کرم‌هایی که باعث ایجاد عفونت در افراد می‌شوند انگل‌هایی هستند که بیشتر در روده انسان زندگی و تکثیر می‌یابند.

انگل‌ها، ارگانیسم‌هایی هستند که در بدن یک میزبان زنده زندگی می‌کنند و از آن تغذیه می‌کنند. انواع مختلفی از کرم‌های انگلی وجود دارد که می‌توانند در بدن انسان زندگی کنند. در میان آن‌ها انواع کرم‌های پهن، کرم‌های با سر خار دار و کرم‌های حلقوی وجود دارد.

کرم‌های حلقوی کوچک، سفید و رشته مانند که طول 2 الی 13 میلی‌متری دارند بیشتر به عنوان کرم روده در کودکان شناخته می‌شوند اما امکان بروز آن در بزرگسالان نیز وجود دارد.

کدام کرم‌ها معمولاً باعث عفونت می‌شوند؟

وقتی صحبت از عفونت انگلی به میان می‌آید، کرم‌های پهن و کرم‌های حلقوی به احتمال زیاد مقصر بسیاری از بیماری‌ها هستند. این دو نوع کرم انگلی در زیستگاه‌های مختلفی یافت می‌شود. این کرم‌ها را نمی‌توان به هیچ عنوان با چشم غیر مسلح مشاهده نمود.

کرم نواری Tapeworm

با نوشیدن آب آلوده به تخم‌های این کرم نواری یا لارو آن، می‌توان به این کرم نواری از دسته کرم‌های پهن مبتلا شد. گوشت‌های نپخته روش دیگری برای انتقال این دسته از کرم‌ها به درون بدن می‌باشند. این کرم‌ها سر خود را به دیواره روده به صورت بسیار محکم متصل نموده و در آنجا باقی می‌مانند.

این لاروها و یا تخم‌ها می‌توانند رشد نموده و به سایر نقاط بدن مهاجرت کنند. کرم‌های نواری به صورت یک روبان سفید و بلند به نظر می‌رسند که طول آن‌ها می‌تواند به 80 متر رسیده و تا 30 سال در بدن انسان زندگی کنند.

فاسیولا (Fasciola) یا کرم کبد

فاسیولا از دسته کرم‌های پهن می‌باشند. انسان‌ها نسبت به حیوانات کمتر در معرض تماس با این کرم‌ها هستند. گلدان‌های خام و سایر گیاهان آب شیرین منابع اصلی برای تماس انسان با این نوع از کرم‌ها می‌باشند.

هم‌چنین احتمال آلودگی با این کرم‌ها هنگام نوشیدن آب آلوده وجود دارد. محل قرار گیری کرم فاسیولا در بدن انسان شامل روده‌ها، خون و سایر بافت‌های بدن می‌باشد. انواع مختلفی از این نوع کرم وجود دارد ولی طول هیچ کدام از آن‌ها به بیش از چند سانتی‌متر نمی‌رسد.

کرم‌های قلاب دار Hookworm

کرم‌های قلاب دار از طریق مدفوع و خاک آلوده منتقل می‌شوند. شایع‌ترین روش انتقال کرم قلاب دار به درون بدن انسان، پا برهنه راه رفتن روی خاک آلوده به لارو این کرم می‌باشد که می‌توانند از طریق یک سوراخ در پوست خود را وارد بدن نمایند.

محل سکونت کرم‌های قلاب دار معمولا روده کوچک می‌باشد که معمولا به کمک قلاب‌های موجد در ناحیه سر خود می‌توانند به بافت‌های آن متصل شوند.

کرمک یا کرم‌های نخ مانند (threadworms)

کرمک‌ها که با عنوان اسامی دیگر همچون کرم سنجاقی یا کرم نشیمن‌گاه نیز شناخته می‌شوند، کرم‌های ریز و نسبتاً بی‌خطر هستند که در کودکان شایع‌تر می‌باشند. این کرم‌های گرد، زمانی که به طور کامل بزرگ شده و بالغ می‌شوند در روده بزرگ و مقعد زندگی می‌کنند.

کرم‌های ماده معمولا در طول شب تخم‌های خود را در ناحیه مقعد رها می‌سازند. این تخم‌ها می‌توانند بر روی ملافه، لباس و سایر مواد زنده بمانند. افراد با لمس این اجسام می‌توانند به این تخم‌ها آلوده شده و با قرار دادن دست‌ها در دهان به این نوع از کرم روده انسان مبتلا شوند. تخم کرمک‌ها به اندازه‌ای کوچک هستند که می‌توانند در ذرات هوا پخش شده و همراه با ذرات معلق در هوا تنفس شوند.

اگر چه عفونت‌های ناشی از کرمک معمولا بی‌ضرر بوده و به راحتی قابل درمان هستند با این وجود در موارد نادری امکان وجود این کرم در آپاندیس نیز وجود داشته که معمولا در کودکان و در موارد نادر در بزرگسالان مشاهده می‌شوند.

برخی از تحقیقات حاکی از این مساله هستند که کرمک‌ها به عنوان یک علت نادر از آپاندیسیت حاد نیز شناخته شده‌اند ولی با این حال محققان هم‌چنین اظهار داشتند که عفونت‌های انگلی به ندرت می‌توانند باعث بروز آپاندیسیت حاد شوند.

علت این یافته‌ها بدین دلیل است که برخی از عفونت‌های انگلی می‌توانند علائم آپاندیسیت را از خود بروز دهند که در چنین مواقعی نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر خواهد بود.

کرم تریشین Trichinosis worms

تریشین از دسته کرم‌های حلقوی هستند که معمولا در بین حیوانات منتشر می‌شود. شایع‌ترین روشی که می‌تواند باعث ابتلای انسان به تریشینوز گردد، مصرف گوشت نپخته حاوی لاروهای این کرم است. لاروها در روده بالغ می‌شوند. همان گونه که در حال تکثیر و تولید مثل می‌باشند لاروها می‌توانند در خارج از روده به سمت عضلات و بافت‌های دیگر حرکت کنند.

علائم کرم معده و روده

شاید باور کردن آن سخت باشد، اما شما همیشه نمی‌دانید چه زمانی میهمان ناخوانده‌ای در درون خود دارید. ممکن است علائمی نداشته باشید یا ممکن است علائم کاملاً خفیفی وجود داشته باشد.

برخی از علائمی که ممکن است داشته باشید عبارتند از:

• حالت تهوع
• نداشتن اشتها
• اسهال
• درد شکم
• کاهش وزن
• ضعف عمومی

علاوه بر این علائم برخی از کرم‌های نواری می‌توانند باعث بروز علائم زیر شوند:

• توده یا برآمدگی
• واکنش آلرژیک
• تب
• مشکلات عصبی مانند تشنج

ممکن است بروز برخی از علائم کرم روده فاسیلا هفته‌ها و ماه‌ها به طول بیانجامد. برخی از علائم  آن عبارتند از:

• تب
• خستگی

برخی از علائم کرم‌های قلاب دار می‌تواند شامل موارد زیر گردد:

• بثورات خارش دار
• کم خونی
• خستگی

از آن جایی که برخی از کرم‌های تریشیوز می‌توانند از طریق جریان خون وارد بافت‌ها یا اندام‌های دیگر گردند بنابراین ممکن است برخی از علائم بدنی مانند موارد زیر را ایجاد کنند:

• تب
• ورم صورت
• درد عضلانی و حساسیت
• سردرد
• حساسیت به نور
• ورم ملتحمه

عوارض ابتلا به کرم روده

کرم‌های روده خطر ابتلا به کم خونی و انسداد روده را افزایش می‌دهند. عوارض این بیماری‌ها بیشتر افراد بزرگسال و افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده‌ای دارند مانند مبتلایان به بیماری ایدز را می‌تواند درگیر سازد.

در صورت باردار بودن، عفونت‌های کرم روده می‌توانند خطر بیشتری را با خود به همراه داشته باشند. اگر در زمان بارداری فرد به این بیماری‌ها مبتلا شود پزشک بر اساس این شرایط داروهای بی‌خطری برای جنین و مادر تجویز خواهد کرد و کنترل‌های بیشتری روی مادر باردار صورت خواهد گرفت.

نحوه تشخیص وجود کرم‌های روده در بدن انسان

اگر علائم غیرمعمولی را تجربه کرده‌اید، به ویژه اگر در حال بازگشت از یک سفر خارج از کشور می‌باشید، بهتر است هر چه سریع تر با پزشک خود مشورت کنید. برخی از آزمایشات می‌توانند به تشخیص دقیق‌تر این بیماری‌ها در افراد کمک نمایند همانند:

1. آزمایش مدفوع که شامل بررسی نمونه مدفوع برای یافتن انگل‌ها، لاروها یا تخم‌ها می‌باشد.
2. کولونوسکوپی زمانی می‌تواند مفید واقع شود که در نمونه مدفوع هیچ مدرکی دال بر وجود انگل به عنوان علت اسهال یافت نشود. این روش هم‌چنین ممکن است به حذف برخی دیگر از علائم ناشی از آن کمک نماید.
3. از آزمایش خون می‌توان برای تشخیص وجود برخی از انواع انگل‌ها در خون استفاده کرد.
4. از آزمایشات تصویربرداری مانند MRI، سی تی اسکن یا اشعه X می‌توان برای تشخیص آسیب اندام ناشی از انگل استفاده کرد.
5. آزمایش نوار شامل قرار دادن یک نوار شفاف در اطراف مقعد است. نوار را می‌توان از نظر وجود کرمک یا تخم آن‌ها به روش میکروسکوپیک نیز مورد بررسی قرار داد. اما حتی با چشمان غیر مسلح هم، گاهی اوقات ممکن است در اولین ساعات به خواب رفتن کودک، شاهد برخی آثار ناشی از وجود کرمک در اطراف مقعد کودک باشید.

درمان کرم روده

درمان‌های اصلی شامل داروهای ضد انگلی می‌باشد. این داروها می‌توانند انگل‌ها را به قطعات کوچک‌تر خرد کرده و و به عبور آن‌ها از دستگاه گوارشی شما کمک می‌کنند. بنابراین افراد بر اساس نوع عفونت انگلی داروی ضد کرم را بر اساس دوز درمانی و زمان‌بندی خاص دریافت خواهند کرد. بهتر است بدانید که حتی اگر در طی مصرف دارو احساس بهتری به افراد دست بدهد با این وجود نباید مصرف دارو را قطع کنند.

در موارد بسیار شدید که انگل‌ها به قسمت‌های دیگری از بدن حمله کرده‌اند، درمان‌های اضافی مانند جراحی و سایر داروها برای رفع مشکلات اضافی ناشی از انگل ممکن است مورد نیاز باشد. از پزشک خود بپرسید که آیا در این مدت، باید رژیم خاصی را دنبال کنید یا از مکمل‌های غذایی استفاده کنید.

کرم‌ها چگونه منتشر می‌شوند؟

هنگامی که فردی تخم‌های این کرم‌ها را ببلعد، به کرم روده مبتلا خواهد شد. این تخم‌ها درون روده به فرم کرم رشد کرده و بارور می‌شوند و می‌توانند تخم‌های خود را در فضای درونی روده منتشر نمایند. این تخم‌ها می‌توانند همراه با مدفوع خارج شوند و یا شب هنگام در پوست مقعد قرار بگیرند.

تخم‌های مربوط به کرمک در کودکان می‌توانند باعث خارش مقعد شود. کودکان با خارش این ناحیه می‌توانند تخم‌های آن‌ها را به زیر ناخن‌های خود منتقل نماید و یا کافی است که بعد از اجابت مزاج دستان نشسته خود را در دهان قرار دهند تا این تخم‌ها وارد فضای روده گردد و سیر تکثیر ادامه یابد.

علاوه بر این، این تخم‌ها می‌توانند در ملافه‌ها یا لباس پخش شوند و یا همراه با ذرات معلق در هوا قرار گرفته و بر روی سطوح مدرسه یا خانه قرار گیرند. بنابراین ورود تخم کرم به بدن چندان کار دشواری نخواهد بود. تخم‌های کرم می‌توانند به مدت 2 هفته در محیط بیرون زنده بمانند و به راحتی می‌توانند افراد دیگر را آلوده کنند. حیوانات خانگی منبع عفونی نیستند.

خطر عفونت انگلی در مناطق روستایی یا در حال توسعه بیشتر است. این خطر در مناطقی که ممکن است غذا و آب آشامیدنی آلوده باشد و از دفع بهداشتی فاضلاب برخوردار نباشد، بسیار زیاد است.

نحوه پیشگیری از عفونت‌های کرمی انگلی

نکات زیر اغلب می‌تواند به پیشگیری از عفونت انگلی کرم کمک نمایند:

• هرگز گوشت، ماهی یا مرغ خام یا نیم پز مصرف نکنید.
• با جدا کردن گوشت از غذاهای دیگر، از احتمال سرایت آلودگی در هنگام آماده سازی مواد غذایی پیشگیری کنید.
• تمام تخته‌های برش، وسایل آشپزخانه و میزهای مورد استفاده برای آماده سازی گوشت خام را ضد عفونی کنید.
• در جاهایی که خاک ممکن است توسط مدفوع آلوده شده باشد، پا برهنه راه نروید.
• زباله‌های حیوانات را تمیز کنید.

هم‌چنین در این مواقع حتماً با آب و صابون دستان خود را بشویید:

• قبل از غذا خوردن
• قبل از آماده سازی غذا
• بعد از لمس گوشت خام
• بعد از استفاده از توالت
• بعد از عوض کردن پوشک یا مراقبت از کسی که بیمار است
• بعد از لمس کردن زباله‌های حیوان خانگی یا سایر حیوانات

پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های انگلی و کرمی هنگام مسافرت به کشورهای خارجی به ویژه در مناطقی که از سیستم بهداشتی دفع فاضلاب برخوردار نیست، کاری دشوار است و بنابراین بیشتر باید مراقب باشید.

هنگام مسافرت، حتماً:

• از نحوه تهیه غذای خود آگاه باشید.
• از آب آشامیدنی درون بطری استفاده کنید.
• از ضد عفونی کننده‌های دستی استفاده کنید. صابون و آب بهترین مواد هستند، اما اگر به صابون و آب جاری دسترسی ندارید، این مواد نیز می‌توانند به جلوگیری از عفونت کرمی انگلی کمک نمایند.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/worms-in-humans
2. https://www.healthline.com/health/intestinal-worms
3. https://www.sahealth.sa.gov.au/wps/wcm/connect/Public+Content/SA+Health+Internet/Health+topics/Health+conditions+prevention+and+treatment/Infectious+diseases/Worms/Worms+-+including+symptoms+treatment+and+prevention