هرآن‌چه که باید در مورد بیماری نقرس بدانید

نقرس نوع شایعی از آرتریت است که موجب درد، تورم و سفتی در مفاصل می‌شود. مفصلی که بیش‌تر از سایر مفاصل به سبب بیماری نقرس دچار درد و سفتی و تورم می‌شود مفصل شست پا است. حملات نقرس می‌توانند خیلی سریع به وجود آیند و در عین حال می‌توانند به آرامی به منطقه‌ی مورد حمله از طریق التهاب آسیب رسانند.

هم‌چنین نقرس احتمال بروز بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد و گاه می‌تواند بسیار دردناک هم باشد. نقرس شایع‌ترین آرتریت التهابی در مردان است و با این حال زنان پس از دوران یائسگی بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به آن هستند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) گزارش داده که در سال 2007 تا 2008 حدود 8.3 میلیون آمریکایی درگیر نقرس بوده‌اند.

واقعیاتی در مورد نقرس

با وجدی که در بالا به طور کلی مروری بر چیستی نقرس داشتیم، بد نیست نگاهی به برخی دیگر از واقعیات در ارتباط با نقرس داشته باشیم:

1. نقرس یک نوع آرتریت ناشی از وجود زیاد اسید اوریک در خون است.
2. علائم نقرس ناشی از تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل و واکنش بدن به آن‌ها است.
3. نقرس در اغلب موارد بر روی مفصل انگشت شست پا تأثیر می‌گذارد.
4. حملات نقرس در اغلب موارد بدون هیچ هشدار خاصی در اواسط شب رخ می‌دهند.
5. اغلب مواردِ نقرس، به واسطه‌ی داروهای خاص درمان می‌شوند.

تشخیص نقرس

تشخیص نقرس اندکی دشوار است، زیرا برخی از علائم آن شبیه به علائم برخی از بیماری‌ها و وضعیت‌های دیگر اند. به هر حال، یکی از آزمایش‌هایی که پزشکان برای تشخیص نقرس انجام می‌دهند آزمایش مایع مفصلی است. در این آزمایش، مایع مفصلی با سوزن از مفصل خارج می‌شود تا بررسی شود که آیا کریستال‌های اوریک اسید در آن وجود دارند یا نه.

البته در برخی موارد آزمایش خون جهت تشخیص میزان بالای اسید اوریک نیز انجام می‌شود، اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که آزمایش خون به تنهایی نمی‌تواند روشی مناسب برای تشخیص نقرس باشد زیرا در برخی موارد در کسانی که میزان زیادی اسید اوریک وجود دارد خبری از نقرس نیست. یعنی این گونه نیست که همیشه بالا بودن اسید اوریک در خون نشان از نقرس داشته باشد.

در آخر آن که با استفاد از سونوگرافی و یا سی‌تی اسکن نیز امکان تشخیص کریستال‌های اوریک اسید در مفاصل وجود دارد.

انواع نقرس

مراحل مختلفی برای بیماری نقرس وجود دارند و هر یک از این مراحل نیز تحت عناوین انواع نقرس یاد می‌شوند. انواع نقرس عبارت‌اند از:

1- هیپراوریسم بدون علامت

از نخستین مراحل نقرس، همین هیپراوریسم بدون علامت است. هیپراوریسم یا بالا بودن سطح اسید اوریک در مراحل اولیه ممکن است کاملاً بدون علامت خاصی باشد. در این مرحله خطر خاصی بیمار را تهدید نمی‌کند و کریستال‌های اوریک اسید در بدترین شرایط آسیب اندکی ممکن است به مفصل وارد سازند.

2- نقرس حاد

این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های ایجاد شده موجب التهاب و درد شدید شوند.

3- نقرس اینتروال یا اینترکریتیکال

این مرحله در واقع یک دوره‌ی خاموش در میان حملات نقرس حاد است، با این حال در صورتی که در این مرحله نقرس درمان نشود اوضاع بیماری بدتر خواهد شد.

4- نقرس توفوس مزمن

نقرس توفوس مزمن نوعی نقرس است که نسبت به سایر انواع در تضعیف کردن مفصل توانایی بیش‌تری دارد. در این مرحله احتمالاً هم در مفاصل و هم در کلیه‌ها آسیب‌هایی جدی به وجود خواهد آمد. بیمار از آرتروز مزمن رنج خواهد برد و توده‌های کریستال اوریک اسید در مناطق بدن از جمله مفاصل انگشتان گسترش می‌یابند.

این مرحله نزدیک به 10 سال طول می‌کشد و بعید به نظر می‌رسد که در این مرحله درمانی خاص بتواند برای رفع بیماری مفید باشد.

علل نقرس

نقرس در ابتدا ناشی از زیاد شدن اسید اوریک در خون است و اسید اوریک نیز در طی تجزیه‌ی پورین‌ها به وجود می‌آید. پورین‌ها ترکیباتی شیمیایی هستند که به مقدار زیاد در برخی مواد غذایی خاص از جمله گوشت قرمز، مرغ و برخی غذاهای دریایی وجود دارند.

در وضعیت معمول، اسید اوریک در خون حل شده و از طریق کلیه‌ها و ادرار دفع می‌شود. اما زمانی که سطح اسید اوریک در خون بالا می‌رود و یا آن که به هر دلیلی امکان دفع مناسب اسید اوریک وجود ندارد، سطح بالای اسید اوریک موجب به وجود آمدن کریستال‌ها شده و در نتیجه شاهد بیماری نقرس هستیم.

عوامل خطر نقرس

برخی عوامل وجود دارند که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند، از جمله:

• سن و جنس: در مردان اسید اوریک بیش‌تر تولید می‌شود، این در حالی است که زنان پس از دوران یائسگی بیش‌تر در خطر ابتلا به نقرس هستند.
• ژنتیک: سابقه خانوادگی در ارتباط با نقرس نیز از جمله عواملی است که خطر ابتلا به بیماری نقرس را افزایش می‌دهد.
• شیوه‌ی زندگی: مصرف زیاد الکل در بالا رفتن اسید اوریک خون نقش دارد. هم‌چنین پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از پورین نیز موجب افزایش خطر ابتلا به نقرس می‌شود.
• داروها: برخی داروها نیز در افزایش سطح اسید اوریک خون نقش دارند از جمله دیورتیک‌ها و داروهایی که حاوی سالیسیلات هستند.
• وزن: بالا بودن وزن نیز عاملی است که در افزایش خطر ابتلا به نقرس نقش دارد. سطح بالای چربی در خون نیز چنین نقشی ایفا می‌کند.
• برخی شرایط و وضعیت‌های خاص بدن: از جمله شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری نقرس را افزایش دهند می‌توان از نارسایی کلیوی، فشارخون بالا، دیابت و غده تیروئید ضعیف نام برد.

علائم نقرس

علائم نقرس عموماً بدون هشدار خاصی و در اواسط شب خود را نشان می‌دهند. از علائم اصلی نقرس می‌توان به درد شدید مفصلی که دست آخر به التهاب و قرمزی در ناحیه‌ی مفصل منجر می‌شود اشاره داشت. هم‌چنین، همان طور که در بالا گفته شد، نقرس عموماً بر روی شست پا علائم خود را نشان می‌دهد اما جز شست پا در برخی مفاصل دیگر از جمله مچ دست، مچ پا، انگشتان و زانو نیز بروز می‌کند.

عوارض جانبی نقرس

نقرس اگر به طور جدی درمان نشود و پیشرفت کند می‌تواند به وضعیت‌هایی دیگر منجر شود. از جمله عوارض جانبی نقرس شدید می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• سنگ کلیه (زمانی که کریستال‌های اوریک اسید در دستگاه ادراری جمع شوند، می‌توانند ایجاد سنگ کلیه را به همراه داشته باشند.)
• نقرس عود کننده (در برخی موارد نقرس ممکن است دوباره عود کند و باری دیگر بیمار را آزار دهد و باعث آسیب تدریجی به مفاصل و بافت‌ها شود.)

نکاتی برای پیشگیری از نقرس

برخی شرایط و کارها هستند که می‌توانند موجب کاهش خطر ابتلا به نقرس شوند. برخی از مهم‌ترینِ این موارد عبارت‌اند از:

• مصرف روزانه 2 تا 4 لیتر آب
• عدم مصرف الکل
• کاهش مصرف گوشت قرمز
• جلوگیری از افزایش وزن

درمان خانگی نقرس

می‌توان با انجام برخی کارها از شدت علائم نقرس کاست و راه را برای درمان آن هموار کرد. یکی از این کارها بهتر کردن رژیم غذایی و دوری از غذاهایی است که سطح اسید اوریک خون را افزایش می‌دهند. برخی از غذاهایی که حاوی پورین هستند و سطح اوریک اسید را افزایش می‌دهند موارد زیرند:

• ساردین
• ماهی خال مخالی
• گوشت گاو
• لوبیا خشک و نخود فرنگی
• قارچ
• جگر
• شاه ماهی

البته برخی آزمایش‌ها نشان از آن دارند که غذاهای سرشار از پورین نقش زیادی در افزایش احتمال ابتلا به نقرس ندارند.

هم‌چنین افراد مبتلا به نقرس نباید در رژیم غذایی‌شان میزان کمی کربوهیدرات وجود داشته باشد، زیرا سطح اندکِ کربوهیدرات موجب کاهش عملکرد بدن در سوختن چربی‌ها شده و در نتیجه منجر به پخش موادی شیمیایی به نام کتون‌ها در سطح خون می‌شود. این افزایش کتون‌ها موجب بروز وضعیتی به نام کتوزیس می‌شود که می‌تواند دست آخر به افزایش اسید اوریک بدن بیانجامد.

ضمناً می‌توانید از مکمل‌های ویتامین C نیز برای درمان نقرس استفاده کنید، اما پیش از مصرف هرگونه مکمل بهتر است با پزشک مشورت داشته باشید.

سخن آخر

سعی شد در این نوشتار در مورد نقرس و هر آن چه که به آن مربوط است صحبت شود. امید است که این نوشتار به کارتان آمده باشد و توانسته باشید اطلاعات بیش‌تری از نقرس به دست آورید. به خاطر داشته باشید که نقرس جزو بیماری‌های کنترل‌شونده است و هر زمان باید برای درمان و کنترل آن اقدام نمود.

منابع:

1. https://www.webmd.com/arthritis/ss/slideshow-gout
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/144827.php