بیماری نارسایی کلیوی ( علائم، نشانه‌ها، علل و درمان)

نارسایی کلیوی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

کلیه‌ها اندام‌هایی هستند که مواد زائد را از خون می‌گیرند و با مایعات اضافی، به صورت ادرار از بدن دفع می‌کنند. کلیه‌ها هم‌چنین در تنظیم فشارخون، تعادل الکترولیت و تولید گلبول قرمز خون دخالت دارند. زمانی که کلیه نتواند کار خود را به درستی انجام دهد سطح مایعات مضر و الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن زیاد شده و عواقب جبران ناپذیری به همراه دارد. این بیماری تقریبا خاموش است و توصیه می‌شود هر 6 ماه یکبار کشت ادرار انجام دهید و در صورت بروز مشکل سریعا پیگیری کنید.

علائم نارسایی کلیه شامل:

1. ضعف
2. تنگی نفس
3. بی‌حالی
4. سردرگمی
5. تورم پاها و دست‌ها
6. ریتم‌های غیرطبیعی قلب
7. حالت تهوع
8. استفراغ
9. از دست دادن اشتها
10. مشکلات خواب
11. تغییرات در میزان ادرار
12. گرفتگی عضلات
13. خارش شدید
14. درد قفسه سینه، اگر مایع در اطراف پوشش قلب ایجاد شود
15. ضعف نفس، اگر سیال در ریه‌ها ایجاد شود
16. فشارخون بالا
17. و در پایان مرگ ناگهانی

بیماری‌هایی که در نارسایی کلیه نقش دارند

بیماری مزمن کلیه زمانی اتفاق می‌افتد که یک بیماری عملکرد کلیه را متوقف می‌کند. در دو شکل زیر از کلیه سالم و بیمار را مشاهده می‌کنید.

• دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2: شایع‌ترین علت نارسایی کلیه دیابت می‌باشد که حتما باید تحت نظر پزشک درمان شود در غیر این‌صورت اولین علائم آن نارسایی کلیه خواهد بود.
• بیماری رابدومیولیز: در این بیماری سلول‌های عضلات تخریب می‌شوند. در صورت تخریب آن‌ها میوگلوبین آزاد شده و وارد خون می‌شود که می‌تواند موجب نارسایی کلیه شود.
• سندرم اورلیمی همولیتیک: این وضعیت ناشی از تخریب غیرطبیعی سلول‌های قرمز خون است. این بیماری اغلب در کودکان پس از عفونت‌های خاص اتفاق می‌افتد، ممکن است ناشی از داروها، بارداری یا به دلایل نامعلومی باشد. این بیماری نادر یکی از علل نارسایی کلیه می‌باشد.
• بیماری آلپورت: این بیماری در نتیجه یک جهش ژنتیکی است که در آن ژن یکی از مواد سازنده کلاژن جهش می‌یابد. این نوع کلاژن در کلیه وجود دارد و نهایتا منجر به نارسایی کلیوی خواهد شد.

سایر عوامل مرتبط با نارسایی کلیه عبارت است از:

• نفروپاتی رفلکس (آسیب ناشی از برگشت ادرار از مثانه به داخل حفره و کلیه)
• سندرم نفروتیک(دفع پروتئین از کلیه به دلیل آسیب به گلومرول‌های کلیه)
• چاقی
• استعمال دخانیات
• مصرف الکل
• سابقه خانوادگی بیماری کلیه
• فشارخون بالا
• بزرگ شدن پروستات
• برخی سرطان‌ها
• بیماری‌های پلی کیستیک کلیوی
• عفونت کلیه و مثانه و مجاری ادراری
• لوپوس
• کهولت سن

در نارسایی کلیه پروتئین‌های آمیلوئیدی در خون افزایش می‌یابند و می‌توانند به وسیله رسوب‌های آمیلوئید به انواع مختلفی از بافت‌ها و اندام‌ها، از جمله مفاصل و تاندون، رسوب کنند. نشانه آن شامل سفتی، درد و ورم می‌باشد.

داروهایی که برای کلیه مضر هستند

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
• آنتی بیوتیک‌ها مانند آمینوگلیکوزیدها جنتامایسین (گارامیسین)، توبرامایسین
  لیتیم (اسکالیت، لیتوبی)
• داروهای حاوی ید مانند مایعاتی که برای مطالعات رنگدانه رادیواکتیو به بدن تزریق می‌کنند.

آیا نارسایی کلیه باعث ایجاد درد در کلیه می‌شود؟

نارسایی کلیه به خودی خود باعث درد نمی‌شود. با این حال، عواقب نارسایی کلیه ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی در قسمت‌های مختلف بدن شود.

تشخیص بیماری نارسایی کلیه

آزمایش خون

تشخیص نارسایی کلیه می‌تواند با آزمایش‌های خون مانند BUN، کراتینین و GFR تایید شود؛ که میزان تولید مواد زائد را در خون اندازه‌گیری می‌کند.

آزمایش ادرار

آزمایش ادرار ممکن است  برای اندازه‌گیری مقدار پروتئین، تشخیص حضور سلول‌های غیرطبیعی و یا اندازه‌گیری غلظت الکترولیت‌ها تجویز می‌شود.

سایر آزمایشات

• سونوگرافی شکم
• بیوپسی کلیه

درمان

گزینه‌های درمان بسته به موقعیت و شرایط بیمار متفاوت است. در بعضی بیماران دلیل پیگیری نکردن، درمان بسیار سخت می‌شود. معمولا درابتدا باید فشارخون کنترل شود زیرا اوضاع را بسیار بدتر می‌کند.

درمان‌های دارویی

انواع مختلف داروها ممکن است برای کمک به کنترل برخی از مسائل مرتبط با نارسایی کلیه تجویز شود. برای مثال داروهای:

• کاهش دهنده فسفر، کربنات کلسیم (Caltrate)، کلسیتیرول Rocaltrol و Sevelamer Renagel
• داروهای تحریک تولید گلبول قرمز، اریتروپویتین، کاردپوئتین (Aranesp)
• تولید گلبول قرمز (مکمل آهن)
• داروهای فشارخون
• ویتامین‌ها

درمان دارویی نارسایی کلیه در مرحله پایانی

اگر در تشخیص و یا پیگیری این بیماری لحظه‌ای درنگ کنید متاسفانه بعضی از داروها دیگر کارساز نیست و به نارسایی کلیه تبدیل می‌شود. در این مرحله پزشک این درمان‌ها تجویز می‌کند:

1. دیالیز: در این روش به طور مصنوعی ضایعات و مایع اضافی از خون به وسیله دستگاه از بدن دفع می‌شود.
2. پیوند کلیه: جراحی پیوند کلیه آخرین درمان پزشکی است.

درمان‌های طبیعی و رژیم غذایی

رژیم غذایی در افرادی که نارسایی کلیه دارند بسیار مهم است. در این حالت، کلیه‌ها نمی‌توانند به راحتی آب، نمک یا پتاسیم را از خون خارج کنند، بنابراین ممکن است مواد غذایی با احتساب جایگزین‌های نمک پتاسیم در مقادیر محدود مصرف شود. نمونه‌هایی از غذاهای غنی از پتاسیم عبارتند از:

• موز
• زردآلو
• طالبی
• سیب زمینی‌های شیرین
• ماست
• اسفناج
• آووکادو

فسفر یک ماده شیمیایی فراموش شده است که با متابولیسم کلسیم همراه است و ممکن است در نارسایی کلیه در بدن افزایش یابد. فسفر بیش از حد می‌تواند کلسیم را از بدن دفع کند و باعث پوکی استخوان و شکستگی شود. نمونه‌هایی از غذاها و نوشیدنی‌هایی که فسفر زیاد دارند و نباید مصرف شوند عبارت است از:

• شیر
• پنیر
• آجیل
• نوشابه‌های تلخ کولا
• ساردین‌ها
• صدف
• لوبیای پخته
• لوبیا سیاه
• عدس
• لوبیا

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-kidney-disease/diagnosis-treatment/drc-20354527
2. https://www.medicinenet.com/kidney_failure/article.htm#medications