آشنایی با عفونت گوش در کودکان و راه‌های درمان آن

عفونت گوش چیست؟

عفونت گوش، التهاب گوش میانی است که معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که مایعی در پشت پرده گوش ایجاد می‌شود. هر کسی ممکن است مبتلا به عفونت شنوایی شود اما کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

از هر شش کودک، پنج نفر در روز سوم تولدش حداقل یک نوع عفونت گوش دارد. در حقیقت عفونت‌های گوش، شایع‌ترین دلیل مراجعه والدین کودک به پزشک هستند. نام علمی عفونت گوش میانی (OM) است.

علائم عفونت گوش کدام‌اند؟

 سه نوع اصلی عفونت گوش وجود دارد. هرکدام ترکیب متفاوتی از علائم را دارند:

1- التهاب حاد گوش میانی (AOM)

این مورد، شایع‌ترین عفونت گوش است. بخش‌هایی از گوش میانی آلوده و متورم شده و مایع در پشت پرده گوش به دام می‌افتد. این موضوع باعث درد در گوش می‌شود (معمولاً گوش‌درد نامیده می‌شود). در این نوع از عفونت گوش، ممکن است کودک شما تب نیز داشته باشد.

2- اوتیت مدیا همراه با افیوژن (OME)

این نوع، گاهی بعد از این‌که عفونت گوش در حال پخش شدن است و مایع در پشت پرده گوش گیر می‌افتد، رخ می‌دهد. کودک مبتلا به این نوع عفونت گوش ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، اما یک پزشک قادر به دیدن مایع پشت پرده گوش با ابزار خاص خود خواهد بود.

3- اوتیت مدیا مزمن همراه با افیوژن  (COME)

زمانی اتفاق می‌افتد که مایع سیال به مدت طولانی در گوش میانی باقی می‌ماند و یا باز می‌گردد، با وجود اینکه هیچ‌گونه عفونتی وجود ندارد. این عفونت در کودکان باعث می‌شود که مبارزه با عفونت‌های جدید سخت‌تر شود و هم‌چنین می‌تواند بر شنوایی آن‌ها تأثیر بگذارد.

چطور متوجه شوم که آیا فرزند من عفونت گوش دارد یا نه؟

بسیاری از عفونت‌های گوش قبل از اینکه کودکان صحبت کردن را یاد بگیرند، رخ می‌دهند. اگر کودک شما به‌ اندازه کافی بزرگ نیست که بگوید : «گوش من درد می‌کند»، اینجا چند علامت وجود دارد که باید دنبال آن بگردید:

1. کشیدن گوش‌ها
2. گریه کردن
3. مشکل خواب
4. تب (به‌ویژه در کودکان و نوزادان)
5. مایعی از گوش بیرون می‌ریزد
6. مشکلات مربوط به تعادل
7. مشکل در شنیدن و یا پاسخ به صداهای آهسته

چه چیزی باعث عفونت گوش می‌شود؟

عفونت گوش معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود و اغلب در کودکان بعد از علائم گلودرد، سرماخوردگی و یا دیگر عفونت‌های تنفسی خود را نشان می‌دهد. اگر عامل عفونت تنفسی، باکتری باشد، این باکتری ممکن است به گوش میانی سرایت کند؛ اگر عفونت تنفسی فوقانی منشاء ویروسی داشته باشد (مانند سرماخوردگی)، باکتری‌ها به سمت محیطی که برای میکروب‌ها آماده است، کشیده شده و به گوش میانی منتقل می‌شوند. به دلیل بروز عفونت، مایعی پشت پرده گوش ایجاد می‌شود.

آشنایی با 3 بخش اصلی گوش

گوش سه بخش عمده دارد:

1- گوش بیرونی

هم‌چنین لاله گوش نامیده می‌شود و شامل همه چیزهایی است که ما در خارج از آن می‌بینیم (دریچه منحنی گوش که به قسمت آویزان گوش می‌رسد) که شامل مجرای گوش نیز می‌شود که از دهانه به گوش شروع می‌شود و تا پرده گوش گسترده می‌شود. پرده گوش یک غشا است که گوش بیرونی را از گوش میانی جدا می‌کند.

2- گوش میانی

که در آن عفونت گوش رخ می‌دهد (بین پرده گوش و گوش داخلی قرار دارد). در گوش میانی، سه استخوان ریز به نام استخوان چکشی، استخوان سندانی و استخوان رکابی قرار دارند که ارتعاشات صوتی را از پرده گوش به گوش داخلی منتقل می‌کنند. استخوان‌های گوش میانی توسط هوا احاطه شده ‌است.

3- گوش داخلی

شامل پیچیدگی است که به ما کمک می‌کند تعادل خود را حفظ کنیم. حلزون گوش یکی از بخش‌های مارپیچی است که ارتعاشات صوتی را از گوش میانی به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. عصب شنوایی، این سیگنال‌ها را از حلزون گوش به مغز ارسال می‌کند.

دیگر قسمت‌های اطراف گوش نیز می‌توانند در عفونت‌های گوش نقش داشته باشند. لوله استاچین (eustachian)، یک گذرگاه کوچک است که قسمت بالایی گلو را به گوش میانی متصل می‌کند. وظیفه آن تأمین هوای تازه به گوش میانی، تخلیه مایع و حفظ فشار هوا در یک سطح ثابت بین بینی و گوش است.

 آدنوئید‌ها دارای پلاک‌های بسیار کوچکی هستند و در بافت واقع در پشت بینی، بالای گلو و نزدیک لوله‌های استاچین قرار دارند. آدنوئیدها عمدتاً از سلول‌های سیستم ایمنی تشکیل شده‌اند. آن‌ها با به دام انداختن باکتری‌هایی که از طریق دهان وارد می‌شوند، با عفونت مبارزه می‌کنند.

چرا کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان مبتلا به عفونت‌های گوشی هستند؟

دلایل مختلفی برای پاسخ به این سؤال که چرا کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان مبتلا به عفونت‌های گوشی هستند، وجود دارد:

لوله‌های استاچین در کودکان، کوچک‌تر و تراز بیشتری نسبت به بزرگ‌سالان دارند. همین موضوع باعث می‌شود که مایعات در خارج از گوش، حتی تحت شرایط نرمال، تخلیه شوند. اگر لوله‌های استاچین به علت سرماخوردگی یا دیگر بیماری‌های تنفسی متورم یا مسدود شده باشند، ممکن است سیال قادر به تخلیه نباشد.

سیستم ایمنی کودک به اندازه یک بزرگ‌سال مؤثر نیست چون هنوز در حال رشد است. همین امر باعث می‌شود که مبارزه کودکان برای مقابله با عفونت‌ها سخت‌تر باشد.

به‌عنوان بخشی از سیستم ایمنی، آدنوئیدها به باکتری‌هایی که از بینی و دهان عبور می‌کنند، واکنش نشان می‌دهند. گاهی اوقات باکتری‌ها در آدنوئیدها به دام افتاده و باعث عفونت مزمن می‌شوند که پس‌ از آن می‌توانند به لوله‌های استاچین و گوش میانی منتقل شوند.

چگونه پزشک عفونت گوش میانی را تشخیص می‌دهد؟

اولین کاری که یک پزشک انجام می‌دهد این است که درباره سلامت فرزندتان از شما سؤال می‌کند. آیا فرزند شما به‌تازگی دچار سرماخوردگی یا گلودرد بوده است؟ آیا او مشکل خواب دارد؟ آیا او گوش‌هایش را می‌کشد؟

ساده‌ترین راه برای تشخیص عفونت گوش توسط پزشک، استفاده از یک ابزار نورانی به نام اتوسکوپ است تا به پرده گوش نگاه کند. اگر پرده گوش قرمز و برجسته شده باشد، نشان‌دهنده عفونت است. پزشک هم‌چنین از ابزار اتوسکوپ پنوماتیک استفاده می‌کند تا با نفوذ هوا به مجرای گوش سیال پشت پرده گوش را چک کند. یک پرده گوش معمولی راحت‌تر از پرده گوشی با مایع پشت آن، به عقب و جلو حرکت می‌کند.

تمپانومتری، یک آزمایش تشخیصی است که از تن صدا و فشار هوا استفاده می‌کند، این آزمایش زمانی که تشخیص از دو روش اول ممکن نباشد، انجام می‌شود. تمپانومتر یک ابزار کوچک و نرم است که حاوی میکروفون و بلندگوی کوچک و هم‌چنین یک دستگاه است که فشار هوا را در گوش تغییر می‌دهد. این ابزارِ اندازه‌گیری، انعطاف‌پذیری گوش، حلق و بینی در فشارهای مختلف را نشان می‌دهد.

چقدر طول می‌کشد که فرزندمان بهبود پیدا کند؟

کودک شما پس از چند روز از مراجعه به دکتر، باید احساس خوبی داشته باشد. اگر چندین روز گذشت و فرزند شما هنوز بیمار است، با پزشک خود تماس بگیرید. کودک شما ممکن است نیاز به یک آنتی‌بیوتیک متفاوت داشته باشد. هنگامی‌که عفونت از گوش خالی می‌شود، ممکن است مایعات در گوش میانی باقی بمانند اما معمولاً در عرض سه تا شش هفته ناپدید می‌شوند.

راه‌های پیشگیری از عفونت گوش

در حال حاضر بهترین راه برای جلوگیری از عفونت‌های گوشی کاهش عوامل خطر مرتبط با آن‌ها است. در زیر برخی از کارهایی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های گوشی انجام دهید آورده شده ‌است:

کودک خود را در برابر آنفلوانزا، واکسینه کنید. اطمینان حاصل کنید که هرساله کودک‌تان واکسن آنفلوانزا را دریافت کند. توصیه می‌شود که کودک خود را با واکسن پنوموکلک 13-واژینال (PCV13) واکسینه کنید. واکسن PCV13 در برابر انواع بیشتری از باکتری‌ها از کودک محافظت می‌کند.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کنند که کودکان زیر ۲ سال واکسینه شوند و از ۲ ماهگی این فرآیند آغاز شود. مطالعات نشان داده‌اند که کودکان واکسینه شده نسبت به کودکانی که واکسینه نشده‌اند عفونت‌های گوش کمتری دریافت می‌کنند. این واکسن به‌شدت برای کودکان در مهدکودک توصیه می‌شود.

مرتب دست‌ها را بشویید. شستن دست‌ها مانع پخش میکروب‌ها می‌شود و می‌تواند به جلوگیری از سرماخوردگی و یا آنفلوانزا کمک کند. از قرار دادن کودک خود در مقابل دود سیگار اجتناب کنید. مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که در نزدیک افراد سیگاری هستند، عفونت‌های گوش بیشتری می‌گیرند.

هرگز کودک خود را به خاطر خواب، یا شب، با یک بطری قرار ندهید. به کودکان بیمار اجازه ندهید که وقت خود را با هم بگذرانند. تا جایی که ممکن است بازی کودک خود را با کودکان دیگر که بیمار هستند، محدود کنید.

منابع:

1. https://www.nidcd.nih.gov/health/ear-infections-children