عسل مایعی طبیعی و شیرینی است که به وسیله زنبور عسل از شهد گلها تولید میشود. ارزش این مایع بینظیر توسط رنگ آن مشخص میشود، یعنی عسلهای روشن و طلایی دارای قیمتهای بالاتری نسبت به انواع تیرهتر هستند.
عطر و طعم خاص عسل بسته به نوع گلی که زنبور عسل از آن استفاده نموده، متفاوت خواهد بود. عسل در دو فرم خام و پاستوریزه موجود است. عسل خام از کندو برداشته میشود و به طور مستقیم به بطری منتقل میگردد و لذا شامل مقدار کمی مخمر، موم و گرده است.
اعتقاد بر این است که استفاده از عسل خام محلی به علت تماس مکرر با گرده موجود در منطقه به درمان آلرژی فصلی کمک میکند. عسل پاستوریزه، همان عسل خام است که برای حذف ناخالصیها حرارت داده شده و تصفیه شده است.
عسل از سطح بالای مونوساکریدها، فروکتوز و گلوکز برخوردار است و حاوی حدود 70 تا 80 درصد قند میباشد که طعم شیرینی را برای این ماده طبیعی به ارمغان آورده است. علاوه بر این، این مایع منحصر به فرد دارای خواص ضدعفونی کننده و ضد باکتریایی نیز میباشد و لذا در علم پزشکی مدرن از عسل برای درمان زخمهای مزمن و مبارزه با عفونت استفاده میشود.
بیشتر عسلهایی که در فروشگاههای مواد غذایی وجود دارند جزء عسل پاستوریزه میباشند. گرمای زیاد، مخمرها را میکشد، رنگ و بافت را بهبود بخشد، هر کریستالی را حذف میکند و عمر مفید عسل را افزایش میدهد، اما در عین حال بسیاری از مواد مغذی مفید نیز در این روند نابود میشوند.
هزاران سال است که پزشکان از مزایای عسل برای سلامتی بهره میبرند. برخی از مزایای این مایع جادویی عبارتند از:
برخی گزارشات نشان دادهاند که عسل در بهبود زخمها تاثیر قابل توجهی دارد. نویسنده یکی از مطالعاتی که اخیرا در رابطه با عسل منتشر شده گفته است که عسل ارزانتر از سایر داروها، به ویژه آنتی بیوتیکهای خوراکی است که ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز داشته باشند. با این حال، هرگز نباید به نوزادان عسل تجویز کرد زیرا ممکن است سبب بوتولیسم که یک نوع مسمومیت غذایی شدید است شود.
بسیاری از تحقیقات انجام شده بر روی عسل، نشان دادهاند که این ماده طبیعی میتواند شدت و مدت اسهال را کاهش دهد. عسل باعث افزایش پتاسیم شده و مصرف آب را افزایش میدهد، که در هنگام اسهال مفید هستند. علاوه بر این برخی مطالعات نشان دادهاند که عسل میتواند باعث مسدود کردن پاتوژنهایی شود که معمولا باعث اسهال میشوند.
تحقیقات اخیر نشان دادهاند که عسل میتواند جریان رو به بالای اسید معده و غذاهای هضم نشده معده را کاهش دهد. لذا عسل نه تنها به کاهش خطر بیماری رفلاکس معده (GERD) کمک میکند، بلکه میتواند التهاب و سوزش سر دل را نیز بهبود بخشد.
مطالعات اخیر نشان دادهاند که عسل از توانایی کشتن باکتریها برخوردار است و لذا میتواند عفونت بدن را از بین ببرد.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) عسل را به عنوان یک درمان طبیعی برای بهبود سرفه پیشنهاد نموده است. آکادمی آمریکایی کودکان نیز عسل را به عنوان یک درمان موثر برای سرفه تشخیص داده است. یکی از مطالعات انجام شده نشان داده است که عسل، سرفه شبانه را بهبود بخشیده و باعث بهبود کیفیت خواب در کودکان مبتلا به عفونت تنفسی میشود. با این حال نباید در کودکان زیر یک سال از عسل استفاده نمود.
طعم شیرین عسل، میتواند آن را به جایگزین ایدهآلی برای قند موجود در رژیم غذایی تبدیل کند. شکر اضافه شده به رژیم غذایی، باعث جذب کالری بیشتر و چاق شدن فرد میشود. افزایش وزن بدن با افزایش خطر ابتلا به فشارخون بالا و دیابت همراه میباشد.
بنابراین به جای قند و شکر میتوان از عسل در مواد غذایی و نوشیدنیها استفاده کرد تا طعم شیرینی داشته باشند و تاثیر بدی نیز بر روی سلامتی نگذارند. لذا این ماده طبیعی میتواند برای بیماران دیابتی جایگزین شکر شود.
یک قاشق غذاخوری عسل (21 گرم) حاوی 64 کالری و 17 گرم شکر، از جمله فروکتوز، گلوکز، مالتوز و دی ساکارید است. این ماده طبیعی حاوی هیچ فیبر، چربی یا پروتئینی نیست.
عسل با کیفیت بالا، حاوی بسیاری از آنتی اکسیدانهای مهم است. علاوه بر این، این ماده طبیعی شامل اسیدهای ارگانیک و ترکیبات فنلی مانند فلاونوئیدها نیز میباشد. دانشمندان بر این باورند که این ترکیبات، به عسل، قدرت آنتی اکسیدانی بالایی میدهند.
آنتی اکسیدانها به کاهش خطر ابتلا به حملات قلبی، سکته مغزی و برخی از انواع سرطانها کمک میکنند و علاوه بر این، این آنتی اکسیدانها سلامت چشم را نیز افزایش میدهند.
عسل، کلسترول بد (LDL)، تری گلیسیرید و التهاب را کاهش میدهد. در حالیکه کلسترول خوب (HDL) را افزایش میدهد. کلسترول LDL یک عامل خطرناک برای بیماریهای قلبی است. این نوع کلسترول نقش مهمی را در بروز حملات قلبی و سکته ایفا میکند.
افزایش تری گلیسیرید خون یکی دیگر از عوامل ابتلا به بیماریهای قلبی است. سطح تری گلیسرید با افزایش قند و کربوهیدراتهای تصفیه شده افزایش مییابد. بنابراین مصرف عسل به جای قند و شکر میتواند به کاهش سطح تری گلیسیرید کمک کند.
عسل میتواند بسیاری از مشکلات گوارشی نظیر گلودرد را التیام بخشیده و اضافه نمودن آن به یک لیوان چای و لیمو میتواند بسیاری از ویروسها را نابود کند.
عسل دارای خواص ضد التهابی بوده و لذا میتواند در فصلهای آلرژیک به بهبود آبریزش بینی و خارش چشم کمک نماید. علاوه بر این، عسل حاوی آنتی بادیهایی است که سیستم ایمنی بدن انسان را تقویت میکنند.
عسل به دلیل برخورداری از کربوهیدراتها دارای انرژی زیادی بوده و لذا مصرف آن در صبحانه میتواند شما را برای انجام کارهای روزمره آماده کند.
مواد قندی موجود در عسل سبب افزایش سطح انسولین میشوند که به نوبه خود سروتونین عصبی را آزاد میکند. پس از آن بدن، این سروتونین را به ملاتونین تبدیل میکند. ملاتونین همان ماده شیمیایی است که میتواند خواب شما را بهبود بخشد.
علاوه بر سروتونین، اسید آمینه موجود در عسل باعث تولید تریپتوفان اسید آمینه میشود. هنگامی که تریپتوفان اسید آمینه به مغز میرسد، به سروتونین و در نهایت به ملاتونین تبدیل میشود، بنابراین عسل از این جهت نیز میتواند به بهبود خواب کمک کند.
میتوان از عسل به عنوان مرطوب کننده نیز استفاده کرد.
عسل دارای فلاونوئیدهای شگفت انگیز و ترکیبات فنلی است که آن را به یک غذای فوقالعاده تبدیل نمودهاند و سبب شدهاند که این ماده طبیعی بتواند با انواع سرطانها و تومورها مبارزه نماید. به طور خاص، میتوان گفت که عسل شامل ترکیبات فنلی نظیر اسید گالیک، اسیدهای ارگانیک، اسید پوموریکیک، سیرینجیک اسید، اسید فورولیک و اسید کافئیک است که تمام آنها به بهبود و التیام سلولهای بدن کمک میکنند.
از دیگر مزایای عسل برای بدن میتوان به درمان آکنه، افزایش میل جنسی، درمان مشکلات سینوسی یا سینوزیت، درمان بیماریهای لثه، درمان اگزما، بهبود حافظه و عملکرد، افزایش مواد معدنی و ویتامینهای بدن، گندزدایی و بسیاری از موارد دیگر اشاره نمود.
علاوه بر این، از لحاظ پزشکی، از عسل میتوان برای کاهش استرس و اضطراب، مشکلات بینایی، بوی بد دهان، درد دندان در کودکان بزرگتر از یک سال، سکسکه، آسم، زخم معده، تکرر ادرار، چاقی، یرقان و آرتروز استفاده نمود.