بیماری‌های خود ایمنی شایع در زنان و پاسخ به پرسش‌های متداول در این باره

هیچ کسی تقریبا علت این اتفاق را به درستی نمی‌داند اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که تفاوت در نحوه بیان ژن‌ها در زنان می‌تواند علت این واقعه باشد. به هر علتی میزان بروز این بیماری‌ها در حال افزایش است. بنابراین شناختن این بیماری‌ها تا حدود بسیار زیادی در مقابله با آن‌ها کمک کننده خواهد بود. 

چه کسانی بیشتر به بیماری‌های خود ایمن دچار می‌شوند؟

• زنان در دوران باروری.
• زنان با سابقه خانوادگی.
• افراد در معرض مواد محیطی خاص. نور خورشید، محلول‌ها، عفونت‌های ویروسی از این قبیل می‌باشند.
• افراد با نژاد خاص. بعنوان مثال دیابت نوع 1 در افراد سفید پوست و لوپوس در افراد دورگه سیاه پوست و اسپانیایی شایع‌تر است.

درمان‌ها بسته به نوع بیماری متفاوت خواهند بود ولی اغلب شامل داروهای ضد التهابی، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا عوامل بیولوژیکی طبیعی می‌شوند. این داروها جایگزین مواد طبیعی تولید شده در بدن و یا بعنوان مهار کننده بخشی از اجزای سیستم ایمنی عمل می‌کنند.

علاوه بر داروها، استراتژی‌های درمانی طبیعی از جمله کاهش مصرف مواد شبه التهابی مانند قند و شکر، چربی اشباع، کاهش میزان استرس، کاهش بار سموم و بهبود عملکرد روده‌ها نیز در دستور کاری قرار می‌گیرند. علت توجه به عملکرد روده‌ها به دلیل قرار گیری بخش اعظمی از سیستم ایمنی در آن‌ها می‌باشد. بیماری‌های خود ایمنی که زنان را نسبت به مردان بیشتر مبتلا می‌سازد شامل:

آلوپسی منطقه‌ای

سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کنند. با اینکه این بیماری سلامت را تهدید نمی‌کند اما تا حد بسیار زیادی می‌تواند بر روی دیدگاه فرد تاثیر بگذارد. علائم این بیماری شامل ریزش مو در ناحیه سر، صورت و یا سایر نقاط بدن است.

سندرم آنتی بادی ضد فسفولیپید

این بیماری باعث بروز مشکلاتی در لایه داخلی عروق خونی شده و مشکلاتی همچون لخته شدن خون در شریان‌ها و عروق را با خود به همراه دارد. علائم این بیماری شامل لخته شدن خون در شریان‌ها یا رگ‌ها، سقط های مکرر، دانه‌های قرمز رنگ شبکه ای بر روی مچ دست و زانوها است.

آیا زنان مبتلا به این بیماری می‌توانند باردار شوند؟

در زنان مبتلا به این بیماری ریسک بالای سقط جنین، پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی، زایمان زودرس، جنین مرده وجود دارد. این زنان ممکن است در دوران بارداری تحت درمان‌های دارویی با هپارین و آسپرین با دوز پایین قرار گیرند. 

ترومبوسیتوپنی پورپورای خود ایمن (ITP)

بیماری که در سیستم ایمنی به پلاکت‌های خونی بدن حمله می‌کند. علائم این بیمای شامل دوره های قاعدگی بسیار سنگین، به راحتی کبود شدن، خون‌ریزی از بینی یا دهان، نقاط کوچک قرمز یا صورتی بر روی پوست که ممکن است بصورت جوش باشند.

سلیاک

بیماری که در آن افراد فاقد تحمل گلوتن غذایی می‌باشند. گلوتن ماده ایست که در گندم، جو، چاودار و نیز برخی داروها یافت می‌شود. افراد مبتلا به آن باید از مصرف مواد حاوی گلوتن خودداری کنند. علائم این بیماری، درد و نفخ شکم، اسهال و یبوست، کاهش یا افزایش وزن، خستگی، دوره‌های قاعدگی از دست رفته، جوش‌های پوستی خارش‌دار، ناباروری یا سقط جنین است.

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی

حدود 4درصد از زنان در طول عمر خود به روماتیسم مفصلی پیشرفته مبتلا می‌شوند. این بیماری علائم التهاب مفصلی را در سرتاسر بدن ایجاد می‌کند از جمله دست، انگشتان، آرنج، زانو و باسن.

آرتریت روماتوئید متفاوت از استئوآرتریت می‌باشد استئوآرتریت حالت تحلیل کننده مفاصل بوده که با سایش و پارگی مفاصل همراه است. علائم روماتیسم مفصلی شامل درد، تب، خستگی، کاهش وزن و از دست دادن اشتها بوده که به سرعت افزایش یافته و در عرض چند هفته بدتر می‌شود این فرآیند در طول زمان هم چنان ادامه می‌یابد. آرتریت روماتوئید علائم متقارنی را ایجاد می‌کند بدین معنا که هر دو طرف بدن را درگیر می سازند.

درمان روماتیسم مفصلی شامل مسکن‌ها از جمله ایبوپروفن برای کاهش تورم و درد، داروهای تجویزی برای جلوگیری از حملات سیستم ایمنی بدن، و درمان فیزیکی و شغلی برای بهبود تحرک می‌باشد. تغییر سبک زندگی مانند ورزش، مدیریت وزن، و سبک زندگی سالم نیز کلیدی هستند.

بارداری در این زنان: علائم در طول بارداری در بیش از نیمی از زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید بهبود می‌یابد.

لوپوس SLE

لوپوس که تقریبا 1.5 میلیون نفر به آن دچارند، از هر 10 نفر مبتلا به آن 9 نفر را زنان تشکیل می‌دهند. این بیماری به پوست، کلیه‌ها، مفاصل، قلب، ریه‌ها و سایر نقاط بدن آسیب می‌رساند. از آنجا که لوپوس می‌تواند بر بسیاری از اندام‌های مختلف تاثیر بگذارد، بنابراین اغلب با طیف گسترده‌ای از علائم همراه است که می‌توانند تشخیص آن را دشوار کنند. علائم ممکن است شامل خستگی شدید، سردرد، درد و تورم مفاصل، تب، کم‌خونی، تورم در ران پا، پاها، دست‌ها و یا در اطراف چشم‌ها، درد قفسه سینه در تنفس عمیق، بثورات یا راش های پروانه‌ای شکل در سراسر گونه‌ها و بینی، حساسیت به نور یا خورشید، ریزش مو، لخته شدن غیرطبیعی خون، سفید و یا آبی شدن انگشتان به هنگام سرد شدن، و زخم دهان یا بینی باشد.

درمان، اغلب حاوی کورتیکواستروئیدها و سایر داروهای ضد التهابی است که به کاهش التهاب، سرکوب سیستم ایمنی بدن و به حداقل رساندن آسیب به اندامها کمک می‌کند. 

آیا زنان مبتلا به این بیماری می‌توانند باردار شوند؟

در گذشته تصور بر این بود که بارداری در زنان مبتلا به لوپوس باعث آسیب رسیدن به مادر و جنین می‌شود، ولی اکنون ثابت شده در صورت فروکش کردن علائم و تحت درمان قرار گرفتن، می‌توانند زیر نظر پزشک دوران بارداری خود را سپری کنند. عوارض مرتبط با بارداری، سقط جنین، وزن کم هنگام تولد، پره اکلامپسی و زایمان زودرس، در زنان مبتلا به لوپوس رایجند.

تیروئیدیت هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند. این اندام که یک غده پروانه‌ای شکل است که در مرکز گردن قرار دارد که معمولا به کمبود هورمون‌های تیروئید یا کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) منجر می‌شود. تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین نوع اختلال تیروئیدی می‌باشد.

بعضی از افراد متوجه تورم در مقابل گلو یا گردن خود می‌شوند (معروف به گواتر). علائم دیگر ممکن است شامل خستگی افزایش وزن، عدم تعادل هورمونی، درد عضلانی یا مفصلی، دست‌ها و پاهای سرد، خشکی پوست و ناخن، ریزش مو، یبوست، افسردگی، کاهش حافظه، و یا کلفت شدن صدا باشد. این مشکلات معمولا با استفاده از هورمون‌های ساخته شده  جایگزین هورمون‌های تیروئیدی تصحیح می‌شوند.

پسوریازیس

یک بیماری پوستی مزمن که باعث رشد سریع سلول‌های پوستی می‌شود. پسوریازیس ممکن است تنها بیماری خود ایمنی باشد که به یک اندازه در زنان و مردان رایج است. شایع‌ترین نوع، پسوریازیس پلاکی است، که به سرعت ظاهر می‌شود. پلاک‌های قرمز رنگ با پوشش سفید صدفی که از سلول‌های پوستی مرده تشکیل یافته اند. این پوسته ها یا پلاک‌ها که اغلب خارش دار و دردناک هستند و می‌توانند ترک بردارند و خون‌ریزی کنند اغلب در پوست سر، زانو، آرنج و کمر ظاهر می‌شوند.

اشکال خفیف پسوریازیس اغلب می‌توانند با مرطوب کننده‌های ویژه و شامپوها کنترل شوند، اما در موارد متوسط تا شدید معمولا ترکیبی از درمان‌های موضعی، نور درمانی و داروها، از جمله موارد بیولوژیک، مورد نیاز خواهد بود.

آرتریت پسوریاتیک

در صورتیکه شما مبتلا به پسوریازیس باشید حتما به این بیماری دچار نخواهید شد اما 40 درصد از افراد با پسوریازیس به نوع پیشرفته آن یعنی آرتریت پسوریازیسی دچار می‌شوند. این نوع آرتریت التهابی، معمولا مفاصل بزرگ بدن را درگیر می‌سازد. در موارد شدید، درد، سفتی، تورم و تخریب در داخل و اطراف مفاصل آسیب دیده ایجاد می‌شود. درمان اولیه شامل داروهای خوراکی برای کاهش التهاب و تورم، ممکن است از آسیب مفاصل که به علت پیشرفت بیماری است، جلوگیری نماید.

سندرم شوگرن

در بیماری سندرم شوگرن، سیستم ایمنی بدن به غدد اشک و بزاق حمله می‌کند. این حالت باعث کاهش میزان و هم کیفیت ترشحات آن‌ها می‌شود و نشانه‌هایی مانند خشکی چشم، خشکی واژن، و خشکی دهان را با خود به همراه دارد. این بیماری هم‌چنین می‌تواند باعث درد مفصلی و خستگی شود.

چهار میلیون نفر مبتلا به سندروم شوگرن هستند و سن متوسط ​​شروع این بیماری 40 سالگی است. دانشمندان معتقدند که این بیماری بواسطه ترکیبی از ژن ها و قرار گرفتن در معرض ویروس یا باکتری ایجاد می‌شود، اما آن‌ها هم‌چنین به بررسی نقش سیستم های اندوکرین و عصبی می‌پردازند.

درمان‌ها بستگی به اندام تحت تاثیر قرار گرفته دارد. به عنوان مثال، خشکی چشم را می‌توان با قطره‌های مصنوعی چشمی و یا پماد، داروهای ضد التهابی یا جراحی در موارد شدید برطرف کرد. خشکی دهان را می‌توان با جویدن آدامس یا مکیدن آب نبات های سخت (فاقد قند در هر دو مورد، چرا که خشکی دهان به شدت افراد را مستعد ابتلا به پوسیدگی دندان می‌کند)، با استفاده از آب‌رسانی به دهان و سایر روش‌های درمانی مانند جایگزین‌های آب بزاق یا داروهایی تحریک کننده غدد بزاقی درمان نمود.

آیا زنان با این بیماری می‌توانند باردار شوند؟

زنان با این بیماری بیشتر در معرض تولد نوزادانی با مشکلات مادرزادی قلب هستند. در صورت وجود این بیماری، در دوران بارداری قلب جنین با اکوکاردیوگرام های متعدد مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

اسکلرودرما

با توجه به رشد غیرطبیعی کلاژن (بافت همبند در پوست و رگ‌های خونی)، اسکلرودرمی از هر 100 هزار نفر در حدود 24 نفر را مبتلا می‌سازد. کلفت و ضخیم شدن پوست حرکت را دشوار می‌سازد. بافت سخت شده می‌تواند در کلیه‌ها، ریه‌ها، قلب و دستگاه گوارش ایجاد شود.

داروها می‌توانند علائم بیماری را کاهش دهند، مثلا داروهای فشارخون ممکن است به پیشگیری از مشکلات ریه و کلیه کمک کنند و مهار کننده‌های پمپ‌های پروتئینی می‌توانند اسید معده‌ای که باعث سوزش سر دل می‌شود را، کاهش دهند. درمان فیزیوتراپی یا حرفه‌ای می‌توانند به مدیریت درد و بهبود قدرت و تحرک کمک کنند.

آیا زنان مبتلا به این بیماری می‌توانند باردار شوند؟

این زنان در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی هستند که به فشارخون بالا و نشت پروتئین ناشی از بارداری در کلیه‌ها، زایمان زودرس و سایر مشکلات کلیوی مربوط می‌شود. اسکلرودرمی موضعی به ندرت بر حاملگی تأثیر می‌گذارد.

منابع:

1. https://www.medlife.com/blog/autoimmune-diseases-woman-know-women-health/
2. https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/autoimmune-diseases
3. https://nyulangone.org/conditions/autoimmune-diseases-in-pregnancy/types