آنتی بیوتیک‌ antibiotic چیست و چگونه باکتری‌های مضر را از بین می‌برد

درباره آنتی بیوتیک‌ها چه می‌دانید؟

آنتی بیوتیک‌ها داروهای ضد باکتریایی هستند که از گسترش عفونت به بدن جلوگیری می‌کنند. آنتی بیوتیک‌ها معمولا قادر نیستند عفونت‌های ویروسی مانند اغلب سرماخوردگی‌ها و آنفلوانزا را درمان کنند. آنتی بیوتیک‌ها داروهای قدرتمندی هستند که با عفونت‌های خاص مبارزه می‌کنند و زمانی که به درستی استفاده می‌شوند، درمانگرهای خوبی هستند. آنتی بیوتیک‌ها قبل از اینکه باکتری‌ها تکثیر یابند جلوی رشد آن‌ها را می‌گیرند. با این حال گاهی اوقات تعداد باکتری‌های مضر بیش از حد است و سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند با آن‌ها مبارزه کند. آنتی بیوتیک‌ها در این سناریو مفید هستند.

اولین آنتی بیوتیک پنی سیلین بود و آنتی بیوتیک‌های مبتنی بر پنی سیلین مانند آمپی سیلین، آموکسی سیلین و پنی سیلین G برای درمان انواع عفونت‌ها مفید هستند. آنتی بیوتیک‌های موضعی در کرم‌ها و پماد بدون نسخه (OTC) موجود هستند.

حقایقی در مورد آنتی بیوتیک‌ها

• الکساندر فلمینگ پنی سیلین، اولین آنتی بیوتیک طبیعی را در سال 1928 کشف کرد.
• آنتی بیوتیک‌ها نمی‌توانند با عفونت‌های ویروسی مبارزه کنند.
• عوارض جانبی آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند شامل اسهال، ناراحتی معده و حالت تهوع باشد.
• اگر آنتی بیوتیک‌ها بدون نسخه و تجویز پزشک مصرف شود قطعا ممکن است آن باکتری نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم شود.

بیماری‌هایی که با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند

1. آکنه
2. برونشیت
3. عفونت‌های چشمی
4. عفونت گوش
5. بیماری‌های منتقله از راه جنسی (STD)
6. عفونت پوست یا چرک کردن زخم روی پوست
7. فارنژیت استرپتوكوك (گلو استراپ)
8. اسهال مسافرتی
9. عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
10. عفونت ادراری (UTI)

معرفی مهم‌ترین آنتی بیوتیک‌ها

1. آموکسی سیلین amoxicillin
2. داکسی سایکلین doxycycline
3. سفالکسین cephalexin
4. سیپروفلوکساسین ciprofloxacin
5. کلیندامایسین clindamycin
6. مترونیدازول metronidazole
7. آزیترومایسین azithromycin
8. سولفامتوکسازول / ترتریتوپریم sulfamethoxazole/trimethoprim
9. آموکسی سیلین / کلوولانات amoxicillin/clavulanate
10. لووفلوکساسین levofloxacin

فهرست ده رده مهم از  آنتی بیوتیک‌ها

1. پنی سیلین‌ها Penicillins

نام دیگر این آنتی بیوتیک، بتا لاکتام است که به فرمول ساختاری آن‌ها اشاره دارد. کلاس پنی سیلین شامل پنج گروه از آنتی بیوتیک‌ها است:

• آمینوپنسیلین
• پنی سیلین‌های ضد پودومونال
• مهارکننده‌های بتا لاکتاماز
• پنی سیلین‌های طبیعی
• پنی سیلین‌های مقاوم به پنی سیلیناز

آنتی بیوتیک‌های رایج در کلاس پنی سیلین عبارتند از:

• پنی سیلین V پتاسیم
• آموکسی سیلین
• آموکسی سیلین / کلوولانات (Augmentin)

2. تتراسیکلین‌ها Tetracyclines

تتراسیکلین‌ها طیف گسترده‌ای در برابر بسیاری از باکتری‌ها هستند و بیماری‌هایی مانند آکنه، عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)، عفونت‌های دستگاه گوارش، عفونت‌های چشم، بیماری‌های منتقله از راه جنسی، پریودنتیت (بیماری لثه) و سایر عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کنند. کلاس تتراسایکلین شامل داروهای شناخته شده مانند:

• داکسی سایکلین 
• تتراسایکلین
• Minocycline

3. فالوسپورین‌ها Cephalosporins

سفالوسپورین‌ها عفونت‌های بسیاری را درمان می‌کنند، از جمله گلودرد، عفونت گوش، عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های پوستی و مننژیت.

• cefuroxime 
• ceftriaxone 
• Cefdinir 

4. کینولون‌ها Quinolones

کینولون‌ها، هم‌چنین به عنوان فلوروکینولون شناخته می‌شوند، کینولون‌ها می‌توانند برای درمان عفونت‌های حاد دستگاه ادراری استفاده شوند، در حالی که گزینه‌های دیگر موثر نیستند، پنومونی‌های بیمارستانی، پروستاتیت باکتریایی و حتی سم زدایی یا طاعون. FDA هشدار قوی در مورد این کلاس در سال 2016 صادر کرد. نام‌های آشنا در کلاس فلوروکینولون عبارتند از:

• سیپروفلوکساسین (سیپرو)
• لووفلوکساسین (Levaquin)
• مکسفلوکساسین (Avelox)

5. لینکوماسین‌ها Lincomycins

این نوع آنتی بیوتیک‌ها برای مبارزه با باکتری‌هایی تولید شده‌اند که بدون اکسیژن زندگی می‌کنند. مشتقات لینكومايسين ممكن است برای درمان عفونت‌های جدی مثل بیماری التهابی لگن، عفونت‌های داخل شکمی، عفونت‌های دستگاه تنفسی و عفونت‌های استخوانی و مفصلی استفاده شود. این داروها عبارتند از:

• کلیندامایسین clindamycin
• لینكومايسين lincomycin

6. ماکرولیدها Macrolides

ماکرولیدها می‌توانند برای درمان بیماری‌های پنومونی، سکته مغزی، سرفه یا سوزش سر دل و یا عفونت‌های ناخوشایند پوستی در میان سایر عفونت‌های حساس استفاده شوند. کتولیدها یک نسل جدید از آنتی بیوتیک‌هایی هستند که برای غلبه بر مقاومت باکتریایی ماکرولیدها ایجاد شده‌اند. ماکرولیدهایی که اغلب تجویز می‌شود عبارتند از:

• آزیترومایسین azithromycin
• کلاریترومایسین clarithromycin
• اریترومایسین erythromycin

7. سولفونامیدها Sulfonamides

سولفونامیدها در برابر تمام باکتری‌ها مقاوم هستند. استفاده‌های معمول برای سولفونامیدها عبارتند از:

• درمان یا پیشگیری از نوعی پنومونی به نام pneumocystis
• عفونت گوش otitis media

داروها و نام‌های آشنایی که بیشتر تجویز می‌شوند عبارتند از:

• سولفامتوکسازول sulfamethoxazole-trimethoprim
• sulfasalazine  
• sulfisoxazole 

8. آنتی بیوتیک‌های گلیکوپپتید Glycopeptide Antibiotics

آنتی بیوتیک‌های این گروه ممکن است برای درمان عفونت‌های استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متیسیلین (MRSA)، عفونت‌های پوستی پیچیده، اسهال مرتبط با C. difficile به کار روند. نام داروهای مشترک عبارتند از:

• Dalbavancin
• Oritavancin
• Telavancin
• Vancomycin

9. آمینوگلیکوزیدها Aminoglycosides

این داروها معمولا به صورت داخل وریدی (در یک ورید از طریق یک سوزن) تزریق می‌شود. نمونه‌های معمول در این کلاس عبارتند از:

• جنتامایسین gentamicin
• توبرامایسین tobramycin
• آمیکاسین amikacin

10. کرباپنم Carbapenems 

این رده از آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند برای عفونت‌های باکتریایی خطرناک و مضر مانند آلودگی معده، پنومونی‌ها، عفونت‌های کلیوی، عفونت‌های بیمارستانی مقاوم به چند دارو و بسیاری از انواع باکتری‌ها مفید باشند. داروهای بیشتر تجویز شده از این کلاس عبارتند از:

• imipenem/cilastatin
• meropenem
• Doripenem
• ertapenem

اثرات جانبی آنتی بیوتیک‌ها چیست

آنتی بیوتیک‌ها معمولا عوارض جانبی زیر را ایجاد می‌کنند:

• اسهال
• حالت تهوع
• استفراغ
• خارش
• ناراحتی معده
• با مصرف آنتی بیوتیک‌های خاص و یا استفاده طولانی مدت از آن‌ها ممکن است به عفونت‌های قارچی دهان، عفونت‌های دستگاه گوارش و عفونت‌های مهبل دچار شوید.

عوارض جانبی آنتی بیوتیک کمتر گزارش شده عبارتند از:

• تشکیل سنگ کلیه هنگام مصرف سولفونامید
• لخته شدن غیرطبیعی خون هنگام مصرف بعضی از سفالوسپورین‌ها
• حساسیت به نور خورشید، هنگام مصرف تتراسایکلین
• اختلالات خون، هنگام مصرف trimethoprim
• ناشنوایی هنگام مصرف اریترومایسین و آمینوگلیکوزید

بعضی از افراد، به خصوص افراد مسن، ممکن است التهاب روده‌ای را تجربه کنند که می‌تواند منجر به اسهال شدید و خون‌ریزی شود. در موارد برخی موارد که کمتر شایع است، پنی سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها و اریترومایسین‌ها هم می‌توانند باعث ایجاد التهاب روده شوند.

آلرژی به آنتی بیوتیک 

بعضی افراد ممکن است یک واکنش آلرژیک به آنتی بیوتیک‌ها، به ویژه پنی سیلین‌ها داشته باشند. عوارض جانبی ممکن است شامل بثورات، مشکل در تنفس، تورم زبان و چهره باشد. واکنش‌های آلرژیک به آنتی بیوتیک‌ها ممکن است واکنش‌های حساسیت فوری یا به مرور ایجاد کنند.

هر کسی که واکنش حساسیتی به آنتی بیوتیک داشته باشد باید به دکتر یا داروساز خود بگوید. واکنش به آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند جدی و گاه مرگ‌بار باشد. آن‌ها واکنش‌های آنافیلاکسی anaphylactic نامیده می‌شوند.

افرادی که مبتلا به کاهش عملکرد کبد یا کلیه هستند، هنگام استفاده از آنتی بیوتیک‌ها باید محتاط باشند و به نوع آنتی بیوتیک‌ها و یا میزان دوزی که مصرف می‌کنند، دقت کنند.

نکات مهم در ارتباط با آنتی بیوتیک‌ها

• افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند نباید از داروهای دیگر و یا حتی داروهای گیاهی، بدون مشورت با پزشک استفاده کنند.
• بعضی از داروهای بدون نسخه یا OTC نیز ممکن است با آنتی بیوتیک‌ها مداخله داشته باشند و نباید مصرف شوند.
• به همین ترتیب، زنان باردار یا شیرده باید با دکتر درباره مصرف بهترین آنتی بیوتیک‌ها مشورت کنند.

نحوه استفاده از آنتی بیوتیک‌ها

آنتی بیوتیک‌ها را نباید سرخود قطع کرد. توقف مصرف دارو قبل از پایان دوره، باعث افزایش خطر ابتلا به باکتری‌ها در برابر درمان‌های آینده می‌شود. برخی از آنتی بیوتیک‌ها را با غذاها و نوشیدنی‌های خاص مصرف نکنید. حدود یک ساعت قبل از غذا، یا 2 ساعت بعد مصرف کنید. دستورالعمل‌ها را درست انجام دهید تا داروها موثر باشند.

افرادی که مترونیدازول مصرف می‌کنند نباید الکل مصرف کنند. در هنگام مصرف تتراسایکلین‌ها از محصولات لبنی اجتناب کنید، زیرا ممکن است جذب این دارو را مختل کنند.

منابع:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Antibiotic
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/10278.php
3. https://www.drugs.com/article/antibiotics.html