بررسی انواع تومورهای مغزی به همراه نحوه تشخیص بیماری و راه‌کارهای درمانی
همه چیز درباره تومورمغزی
تومورهای مغزی شامل انواع سرطان‌های مغز هستند، هر چند همه تومورهای مغزی سرطانی نیستند. یک تومورمغزی، توده‌ای متشکل از سلول‌های غیرطبیعی است که در مغز فرد به وجود می‌آید. سرعت رشد تومورمغزی می‌تواند بسته به خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن تا حد زیادی متفاوت باشد.
سرعت رشد و هم‌چنین محل قرار گرفتن تومور در مغز تعیین کننده آن است که عملکرد سیستم عصبی فرد تا چه حد تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
آمار موجود
در سال 2015، تعداد 1787 تومورمغزی در استرالیا تشخیص داده شد. خطر ابتلا به تومورهای مغزی در سن 85 سالگی در مردان، 1 نفر در 103 نفر و در زنان 1 در هر 161 نفر است. نرخ بقای پنج ساله برای سرطان مغز چیزی در حدود 22 درصد است.
انواع تومورهای مغزی
بیش از 40 نوع تومورمغزی مختلف وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به دو نوع اصلی تقسیم نمود:
1- خوش‌خیم
این تومورها به آهستگی رشد کرده و چندان گسترش نمی‌یابند. از انواع تومورهای خوش‌خیم می‌توان به مننژیوما، تومورهای عصبی، تومورهای غده هیپوفیز و کرانیوفارنژیوم اشاره نمود.
2- بدخیم
این تومورها سرطانی بوده و می‌توانند به سایر نقاط مغز یا نخاع گسترش یابند. انواع رایج این نوع تومورها شامل غده استروسیتى، تومور الیگوداندروگلی، گلیوبلاستوم و گلیوماهای ترکیبی می‌باشد.
سایر تومورهای مغزی
از دیگر انواع تومورهای مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تومور بافت عصبی گوش
- کارسینوم شبکه کوروئید
- تومورهای سلول ژنتیکی
- اپاندیموم
- مدولوبلاستها
- تومورهای مغز کودکان
- پینئوبلاستوما
- تومورهای هیپوفیز
علائم و نشانه‌های تومورهای مغزی
در اغلب اوقات، سردرد اولین نشانه تومورمغزی است. سردرد می‌تواند خفیف، شدید و پایدار بوده و یا گهگاه باشد. البته تمام سردردها نشان دهنده تومورمغزی نیستند، اما گاهی اوقات می‌توانند نشان‌دهنده وجود این بیماری باشند. سایر علائم عبارتند از:
- مشکل در تکلم یا یادآوری کلمات
- اختلال در بینایی، شنوایی، بوییدن یا حس طعم
- حملات ناگهانی به صورت شدید (تشنج) و یا ملایم (اختلال در آگاهی، احساس یا حرکت دادن عضلات)
- ضعف یا فلج شدن بخشی از بدن
- از دست دادن تعادل
- تحریک‌پذیری عمومی، خواب آلودگی یا تغییر شخصیت
- تهوع و استفراغ.
- تغییر در الگوی سردرد
- سردردی که به تدریج بیشتر و شدیدتر شود
- بینایی مبهم، دید دوگانه یا از بین رفتن دید محیطی
- از دست دادن تدریجی لمس یا حس در یک دست یا پا
- گیجی در امور روزمره
- تغییر رفتار
عوامل به وجود آورنده تومورهای مغزی
هنوز علت دقیق ابتلا به تومورهای مغزی به طور دقیق مشخص نشده اما دو عامل عمده را می‌توان ژنتیک و قرار گرفتن در معرض تابش شدید دانست. از دیگر عوامل دقیق می‌توان به سر و کار داشتن با سموم زیست محیطی مختلف، عفونت ناشی از ایدز (HIV) و سیگار کشیدن مداوم نیز اشاره کرد.
قرار گرفتن در معرض اشعه یا نوع خاصی از تابش که به نام تابش یونیزه گفته می‌شود، خطر ابتلا به تومورمغزی را افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی از اشعه یونیزاسیون شامل پرتودرمانی است که برای درمان سرطان به کار گرفته می‌شود.
قرار گرفتن در برابر تابش اشعه‌های بمب‌های اتمی نیز یک مثال دیگر است. بخش کوچکی از تومورهای مغزی نیز در افرادی قابل مشاهده هستند که سابقه خانوادگی ابتلا به چنین تومورهایی را داشته باشند. در واقع سندرم‌های ژنتیکی، خطر ابتلا به تومورهای مغزی را افزایش می‌دهند.
نحوه تشخیص تومورمغزی
تومورهای مغزی معمولا از طریق MRI و سی.تی.اسکن تشخیص داده می‌شوند. سایر آزمایشاتی که در کنار این دو روش به کار گرفته می‌شوند عبارتند از:
- طیف سنجی رزونانس مغناطیسی
- اسکن PET
- مقطع‌نگاری رایانه‌ای تک‌فوتونی
- پونکسیون نخاعی یا بذل‌نخاع
- علاوه بر این، از بیوپسی، آنژیوگرافی و اسکن استخوان نیز برای تشخیص استفاده می‌شود.
درمان تومورهای مغزی
گزینه‌های موجود برای درمان تومورهای مغزی عبارتند از:
1- عمل جراحی
جراحی در اغلب اوقات اولین درمانی است که پیشنهاد می‌شود. روش‌ها ممکن است شامل تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی برای برداشتن تومورها باشند.
2- شیمی درمانی
این درمان در اغلب اوقات برای درمان سرطان مغز به کار گرفته شده و به تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان‌های سرطان مغز مانند جراحی و یا پرتودرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3- جراحی مغز و اعصاب
این نوع عمل جراحی تخصصی بر روی سیستم عصبی، به ویژه مغز و نخاع انجام می‌شود و معمولا شامل برداشتن تومورمغزی به طور کامل است.
4- پرتو درمانی
این درمان برای از بین بردن سلول‌های تومورمغزی و کاهش علائم ناشی از تومور به کار گرفته می‌شود.
5- درمان هدفمند
داروهای هدفمند برای هدف قرار دادن مسیرهای خاص یا ناهنجاری‌های به وجود آمده در سلول‌های دخیل در رشد تومورمغزی طراحی شده‌اند.
6- درمان با داروهای استروئیدی
درمان با استروئید یا ترکیبی از این درمان‌ها نیز می‌تواند مثمر ثمر باشد.
7- رادیوتراپی
رادیوتراپی پس از عمل، کنترل بیماری و بقاء فرد را بهبود می‌بخشد. برای گلیوبلاستوم، تموزولاماید ممکن است در طول یا بعد از رادیوتراپی به درمان اضافه شود تا نتایج بهتری حاصل گردد.
اگر تومور قابل برداشتن نباشد، هدف درمان باید متوقف نمودن رشد و کاهش علائم تومور و تورم اطراف آن باشد. گزینه‌های درمان شامل پرتودرمانی با یا بدون تموزولاماید است.
پیشگیری از ابتلا به تومورهای مغزی
هنوز هیچ راه اثبات شده‌ای برای جلوگیری از ابتلا به تومورهای مغزی وجود ندارد اما برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری می‌توان به کارهایی نظیر ترک سیگار، ممانعت از قرار گیری در برابر تشعشع و دور ماندن از سموم زیست محیطی و مواد شیمیایی خطرناک اشاره نمود.
مراقبت‌های خانگی
مراقبت‌های خانگی، بیشتر شامل اقدامات حمایتی است. به عنوان مثال کار درمان‌گران و فیزیوتراپ‌ها می‌توانند به بهبود حرکات و انجام فعالیت‌های روزمره کمک کنند. گفتار درمان‌گران می‌توانند به بر طرف نمودن مشکلات گفتاری کمک نمایند.
پرستاران مخصوص نیز برای کمک به حمام کردن فرد، تعویض پانسمان و غذا خوردن بیمار کمک‌رسانی کنند. حمایت معنوی و احساسی از بیمار نیز می‌تواند توسط پرستاران و خانواده فرد ارائه شود.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
