اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟ همراه با نقش هورمون‌ها در ایجاد آن

آیا می‌دانید که هورمون‌ها و اضطراب به طرق خاصی با یکدیگر مرتبط هستند، بطوریکه ممکن است مقدار هورمون‌های افراد با میزان اضطرابی که احساس می‌کنند مرتبط شود؟ هنگامی که سطح هورمون خیلی زیاد یا خیلی پایین است، این می‌تواند انتقال دهنده‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه مشکلاتی مانند افزایش اضطراب ایجاد کند.

افرادی که با اختلال اضطراب اجتماعی زندگی می‌کنند (SAD) ممکن است دریابند که برخی از هورمون‌های خاص مربوط به احساسات آن‌ها می‌تواند اضطراب اجتماعی را در آن‌ها افزایش یا کاهش دهد.

اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

بسیاری از افراد در زمان‌های مختلف مانند سخنرانی یا در هنگام مصاحبه شغلی ممکن است دچار احساس تشویش و نگرانی شوند اما اختلال اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی چیزی بیشتر از خجالت و بی‌اعصابی گهگاه است. اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی خاص است به ویژه موقعیت‌هایی که نا آشنا هستند یا فرد احساس می‌کند تحت نظر یا ارزیابی دیگران قرار می‌گیرد. ممکن است این شرایط چنان وحشتناک باشد که فرد فقط در فکر آنها باشد و یا روند زندگی آن‌ها را چار اختلال سازد.

زمینه‌ساز اختلال اضطراب اجتماعی ترس از بررسی، داوری یا خجالت در عموم است. ممکن است فرد از مقایسه شدن توسط دیگران و یا احتمال اندیشه بد در مورد آن‌ها بترسند و حتی اگر فرد بداند که ترس از قضاوت تا حدودی غیر منطقی و پرخطر است، با این وجود نیز قادر به کنترل احساس اضطراب خود نخواهد بود.

علل اختلال اضطراب اجتماعی

این اختلال یک شرایط نسبتا رایج است و بسیاری از مردم با آن مواجهه‌اند. اما شرایطی که باعث ایجاد علائم اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود متفاوت است. برخی موارد معمول برای تجربه این شرایط عبارتند از:

• ملاقات با افراد جدید
• سخنرانی‌های عمومی
• اجرای روی صحنه
• مرکز توجه بودن
• هنگام انجام کاری مورد تماشا قرار گرفتن
• اذیت شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن
• گفتگو با افراد مهم
• فراخوانده شدن در کلاس
• رفتن به گذشته
• صحبت در یک جلسه
• استفاده از دستشویی عمومی
• امتحان گرفتن
• خوردن یا آشامیدن در ملاء عام
• برقراری تماس تلفنی
• شرکت در مهمانی‌ها یا محافل اجتماعی دیگر

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

فقط به این دلیل که گاهی اوقات در موقعیت‌های اجتماعی عصبی می‌شوید به این معنا نیست که شما دارای اختلال اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی هستید. بسیاری از افراد بعضی اوقات احساس خجالتی بودن می‌کنند، اما این حالت به فعالیت‌های روزمره آن‌ها آسیب نمی‌رساند. اختلال اضطراب اجتماعی در روال عادی زندگی تداخل ایجاد کرده و باعث پریشانی فوق العاده‌ای می‌شود.

به عنوان مثال، کاملاً طبیعی است که قبل از سخنرانی احساس اضطراب داشته باشید اما اگر اضطراب اجتماعی وجود داشته باشد، ممکن است هفته‌ها قبل از سخنرانی نگران باشید، یا در حین سخنرانی چنان لرزشی را تجربه کنید که به سختی بتوانید صحبت کنید.

1- علائم و نشانه‌های احساسی اختلال اضطراب اجتماعی:

• خودآگاهی و اضطراب بیش از حد در موقعیت‌های اجتماعی روزمره
• نگرانی شدید برای روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها قبل از وضعیت اجتماعی آینده
• ترس شدید از تماشا یا داوری دیگران، به ویژه افرادی که آنها را نمی‌شناسید
• ترس از انجام فعالیت‌هایی که می‌تواند شرم آور یا تحقیر کننده باشد.

2- علائم و نشانه‌های جسمی در اضطراب اجتماعی:

• قرمزی صورت یا سرخ شدن
• تنگی نفس
• درد معده، حالت تهوع
• لرزیدن بدنی یا لرزش صدا
• تپش قلب یا احساس تنگی قفسه سینه
• عرق کردن یا گرگرفتگی
• احساس سرگیجه یا ضعف

3- علائم و نشانه‌های رفتاری:

• دوری از موقعیت‌های اجتماعی تا حدی که فعالیت‌ها را محدود کرده یا زندگی را مختل کنند.
• برای فرار از توجه و خجالت، در سکوت یا پنهان کردن خود باشید.
• نیاز به اینکه همیشه دوستان و اطرافیان شما را در هر جایی همراهی کنند وجود دارد.

اضطراب اجتماعی در کودکان

در مورد خجالتی بودن کودک هیچ چیز غیرطبیعی نیست، اما کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نسبت به موقعیت‌های روزمره مانند بازی با بچه‌های دیگر، خواندن در کلاس، صحبت با بزرگسالان یا آزمون دادن، دچار اضطراب شدید می‌شوند. غالباً، کودکان مبتلا به هراس اجتماعی حتی نمی‌خواهند به مدرسه بروند.

هورمون‌های افزایش دهنده اختلال اضطراب اجتماعی

هورمون‌هایی که ممکن است اضطراب اجتماعی را افزایش دهند به سه دسته هورمون تقسیم می‌گردند:

1. هورمون‌های استرس
2. هورمون‌های جنسی
3. هورمون‌های تیروئید

کسب اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی تأثیر این هورمون‌ها بر روی بدن و ذهن اولین قدم برای مدیریت تأثیر هورمون‌ها بر میزان اضطراب می‌باشد.

1- هورمون‌های استرس (آدرنالین، کورتیزول):

هورمون‌های استرس در شرایطی آزاد می‌شوند که احساس کنترلی بر روی آن‌ها وجود ندارد، احساس درگیر شدن یا اضطراب شدید (مانند پاسخ جنگ و گریز)، که می‌تواند اضطراب اجتماعی را افزایش دهد. هنگامی که وضعیت اجتماعی و عملکردی استرس‌زا را تجربه می‌کنید، بدن با آزاد کردن هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول به شما کمک می‌کند تا در مقابله با تهدید مقابله کرده و شما را برای اقدام آماده سازد.

با این وجود، در صورت وجود تهدیدات جسمی واقعی، سطح بیش از حد این هورمون‌ها احساس اضطراب را ایجاد می‌کند، تا جایی که ممکن است فرد دچار حمله هراس یا احساس نیاز به فرار شود. این یک چرخه شوم را ایجاد می‌کند: هورمون‌ها باعث اضطراب می‌شوند، اضطراب باعث می‌شود هورمون‌های بیشتری آزاد شوند و تکرار دوباره این چرخه.

2- هورمون‌های جنسی (تستوسترون، استروژن):

هورمون‌های جنسی هم‌چنین ممکن است در میزان اضطراب نقش داشته باشند. تغییر سطح هورمون‌های جنسی استروژن و تستوسترون می‌تواند بر اختلال اضطراب اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. تستوسترون خیلی کم با افزایش اضطراب در ارتباط است، در حالی که هورمون‌های جنسی زنانه مانند استروژن نیز ممکن است با علائم اضطراب مرتبط باشد. به همین دلیل است که اغلب اضطراب در مواقع تغییر هورمونی مانند دوران بلوغ، در زمان‌های مشخصی از چرخه قاعدگی در زنان و در دوران یائسگی در زنان افزایش می‌یابد.

استرس و هورمون‌های جنسی نیز می‌توانند تأثیر ترکیبی بر اضطراب داشته باشند. به عنوان مثال، هنگامی که استرس را تجربه می‌کنید، کورتیزول افزایش می‌یابد، که توانایی بدن را در تولید تستوسترون کاهش می‌دهد. اثر ترکیبی افزایش کورتیزول و کاهش تستوسترون به این معنی است که احساس اضطراب بیشتری می‌کنید.

اگر به اندازه کافی بد نباشد، تستوسترون کنترل جزئی انتشار کورتیزول را برعهده دارد، بنابراین هنگامی که تستوسترون کاهش می‌یابد، کورتیزول به احتمال زیاد افزایش می‌یابد. بدین ترتیب شما متوجه خواهید شد که چگونه اضطراب به صورت چرخه‌ای است که می‌تواند شما را تغذیه کند و شکستن این چرخه برای غلبه بر علائم مهم است.

3- هورمون‌های تیروئید:

سرانجام، یک نوع هورمون سوم وجود دارد که ممکن است بر اضطراب تأثیر بگذارد: هورمون‌های تیروئید. تیروئید بیش فعال می‌تواند به شکل علائم جسمی مانند افزایش ضربان قلب، تپش قلب، لرز و افزایش تعریق ایجاد اضطراب کند. اگر با بیماری تیروئید زندگی می‌کنید، این بیماری ممکن است اختلال اضطراب اجتماعی را تشدید نماید.

هورمون‌های کاهش دهنده اختلال اضطراب اجتماعی

اگر تصور می‌کنید هورمون‌ها همگی بد هستند، پس بهتر است دوباره فکر کنید! در حقیقت روش‌های خاصی وجود دارد که از طریق آنها سطح خاصی از هورمون‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب و درمان اختلال اضطراب اجتماعی کمک کنند.

1- تستوسترون:

همانطور که مقادیر اندکی تستوسترون بیش از حد ممکن است اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش دهد، افزایش تستوسترون ممکن است به کاهش آن کمک کند. نشان داده شده است که تستوسترون، هورمون استروئیدی است که، باعث کاهش رفتارهای ترسناک، اجتناب کننده و مطیع اجتماعی می‌شود. در واقع، به طور کلی، مردان نیمی از میزان گزارش شده از اختلالات اضطرابی را در زنان نشان می‌دهند. این ممکن است تا حدی به دلیل نقش تستوسترون در سطح اضطراب باشد.

تستوسترون باعث افزایش عملکرد گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) و سروتونین می‌شود. این دو ماده شیمیایی مغز مربوط به اختلال اضطراب اجتماعی هستند. تستوسترون هم‌چنین فعالیت آمیگدال را کاهش می‌دهد، که ساختار مغز مربوط به ترس است و واکنش مبارزه یا جنگ و گریز را آغاز می‌کند. افزایش تستوسترون به این معنی است که شما با یک آمیگدال کار می‌کنید که بیشتر شبیه یک فرد بدون اختلال اضطراب است.

2- استروژن:

شناخته شده است که استروژن پاسخ ترس را در زنان آرام می‌کند. به طور خاص، تحقیقات نشان داده است که زنان آموزش دیده با یک فعالیت بدون ترس، وقتی سطح استروژن در خون آنها بالاتر است، بهتر عمل می‌کنند. به عنوان یک زن، شما نیز ممکن است متوجه شده باشید که توانایی شما در احساس آرامش (در مقابل اضطراب و ترس) در برخی از چرخه‌های قاعدگی در نقاط خاصی بهتر است.

3- اکسی‌توسین:

احتمالاً از هورمون "عشق" یا "پیوند"، اکسی‌توسین شنیده‌اید. این ماده یک هورمون پپتیدی است، که هم هورمون و هم انتقال دهنده عصبی مغز است. این ماده به عنوان هورمون عشق شناخته می‌شود زیرا در حین تماس با یک فرد دوست آزاد می‌شود. اکسی‌توسین در هیپوتالاموس ساخته شده و توسط غده هیپوفیز در پایه مغز انتقال و ترشح می‌شود. انتشار آن هم‌چنین به زایمان و شیردهی کمک می‌کند.

از نظر ارتباط با سلامت روان، اکسی‌توسین اثر ضد اضطرابی دارد و ممکن است به تسکین اختلال اضطراب اجتماعی کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که اکسی‌توسین باعث آرامش، اعتماد و ثبات می‌شود و همگی مدیریت موقعیت‌های اجتماعی را آسان می‌کنند (به عنوان یکی از پیامدهای اجتماعی اوتیسم)

4- وازوپرسین:

در نهایت، وازوپرسین هورمونی است که تعادل مایعات بدن را تنظیم می‌کند. علاوه بر این، در تنظیم اضطراب، مقابله با استرس و رفتارهای اجتماعی نقش دارد. وازوپرسین در مناطق هیپوتالاموس و لیمبیک مغز آزاد می‌شود. برخی محققان فکر می‌کنند برای عملکرد مطلوب اجتماعی باید تعادل بین اکسی‌توسین و وازوپرسین برقرار شود. وازوپرسین به ویژه با رفتارهای اجتماعی، تحریک جنسی، پیوند زوج و پاسخ مادران به استرس در ارتباط است.

مراحل مدیریت هورمون‌ها و درمان اختلال اضطراب اجتماعی

اگرچه ممکن است تغییرات هورمونی مربوط به اضطراب اجتماعی باشد، اما بهبود آن با هورمون درمانی در حال حاضر یک توصیه معمول نیست. در عوض، بهترین گزینه نوعی درمان سنتی برای SAD (مثلاً دارو یا درمان)، هم‌چنین درک و سازگاری با نقش هورمون‌ها در اضطراب است.

آنچه فایده‌ای ندارد، خود درمانی است. سعی کنید از درمان‌های موقتی مانند شکر، الکل، سیگار کشیدن یا سایر موادی که باعث افزایش سریع احساس خوبی می‌شوند، خودداری کنید چرا که مشکل اضطراب طولانی مدت را حل نمی‌کنند.

در ادامه شش نکته برای شروع کار آمده است:

1- افزایش سطح تستوسترون و اکسی‌توسین را به طور طبیعی:

شما می‌توانید سطح تستوسترون و اکسی‌توسین را به طور طبیعی افزایش دهید! این‌ها فعالیت‌هایی هستند که انجام آنها آسان است، اما شما باید متعهد به پیروی از آن باشید.

تستوسترون را با انجام موارد زیر افزایش دهید:

• ورزش منظم
• خوردن یک رژیم متعادل
• به حداقل رساندن استرس (بنابراین کورتیزول کاهش دهنده تستوسترون خواهد بود)
• مصرف مولتی ویتامین
• هر شب به اندازه کافی بخوابید

اکسی‌توسین را با انجام موارد زیر افزایش دهید:

• داشتن یک دوست صمیمی
• وقتی دیگران صحبت می‌کنند با دقت گوش دهید
• سخاوتمند بودن نسبت به دیگران (هدیه دادن)
• سعی در مراقبه، که شامل مدیتیشن است که برای الهام بخشیدن عشق و مهربانی نسبت به دیگران طراحی شده است
• رفتن به رسانه‌های اجتماعی
• نوازش یک سگ یا گربه کوچک

2- تکنیک‌های شناختی رفتاری درمانی (CBT):

از تکنیک‌های شناختی رفتاری درمانی (CBT) برای یادگیری الگوهای جدید پاسخ به اضطراب استفاده کنید. با گذشت زمان، مسیرهای عصبی در مغز تغییر خواهد کرد و این به کاهش پاسخ‌های اضطراب آور در شرایط استرس‌زا کمک می‌کنند.

3- درمان اختلالات تیروئیدی:

اگر یک بیماری تیروئید وجود دارد که ممکن است بر میزان اضطراب تأثیر بگذارد، از پزشک خود در مورد میزان ارتباط این دو می‌تواند سوال کنید و هم‌چنین این که چگونه درمان وضعیت تیروئید ممکن است به بهبود این شرایط کمک کند.

4- شناخت کافی از تغییرات هورمون‌ها در طول زندگی:

اگر زن هستید، با چگونگی تغییرات هورمون‌ها در طول زندگی آشنا شوید و بدانید چگونه در طی یک ماه ممکن است بر احساس اضطراب شما تأثیر بگذارد. صرف دانستن اینکه هورمون‌ها چگونه ممکن است شما را تحت تأثیر قرار دهند ممکن است به شما در متوقف کردن و فکر کردن در مورد این شرایط کمک نماید. به عنوان مثال می‌توانید به خودتان بگوید که: "این وضعیت باعث اضطراب من نمی‌شود؛ این حالات تنها واکنش بدن من به تغییرات هورمونی می‌باشد، که ممکن است به شما اجازه دهد یک قدم عقب بردارید و احساسات خود را برای آنچه اتفاق می‌افتد قبول کنید.

5- انجام تمرینات و پوزیشن‌های خاص:

تحقیقات نشان می‌دهد که حالت یا پوزیشن زن شگفت‌انگیز (قرار دادن پا با فاصله چند سانتی‌متری از سطح بدن و فاصله گرفتن آن بر روی باسن) برای چند دقیقه ممکن است منجر به افزایش تستوسترون و احساس اعتماد به نفس شود، که به نوبه خود به کاهش اضطراب اجتماعی کمک خواهد کرد.

6- استفاده از مکمل‌های طبیعی:

از مکمل‌های طبیعی که ممکن است به کاهش سطح استرس (و کورتیزول) کمک کند، استفاده کنید.

آیا هورمون درمانی برای کنترل اضطراب اجتماعی ممکن است؟

اگرچه ممکن است خیال انگیز به نظر برسد که روزی ممکن است اختلالات اضطرابی را با روش هورمونی، درمان کنیم، حقیقت این است که تحقیقات در مورد این موضوع قبلاً انجام شده است. در یک مطالعه نشان داده شد که زنان در معرض آسیب که تحت کنترل هورمون‌های جنسی زنانه قرار گرفته بودند (به شکل قرص صبحگاهی، بعد از حمله جنسی) احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بعد از این اتفاق در آن‌ها کمتر خواهد بود.

با این حال، در حال حاضر فراتر از درمان یک بیماری زمینه‌ای مانند تیروئید، یا درمان جایگزینی هورمون (HRT) برای مشکلات مربوط به یائسگی در زنان، پزشک شما به احتمال زیاد از تجویز هورمون درمانی به منظور کمک به بهبود اختلال اضطراب اجتماعی استفاده نخواهد کرد.

منابع:

1. https://www.helpguide.org/articles/anxiety/social-anxiety-disorder.htm
2. https://www.verywellmind.com/effect-of-hormones-on-social-anxiety-4129255