آشنایی با اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیای اجتماعی)

اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی (یا فوبیای اجتماعی) یک اختلال اضطرابی می‌باشد که عبارت است از ترس دائم و شدید از قرار گرفتن در جمع دیگران یا انجام کاری در حضور آن‌ها. فردی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلاست، در موقعیت‌های اجتماعی علائم اضطراب را تجربه می‌کند. از جمله موقعیت‌هایی که می‌تواند برای این افراد اضطراب‌آور باشد می‌توان به ملاقات افراد جدید، انجام مصاحبه شغلی، پاسخ دادن به یک سوال در کلاس درس، یا صحبت با فروشنده یک مغازه، اشاره کرد.

ریشه فوبیای اجتماعی یا اضطراب اجتماعی در چیست

انجام هرکاری در حضور افراد دیگر می‌تواند برای مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی ترسناک باشد، حتی غذا خوردن در حضور دیگران یا استفاده از سرویس بهداشتی عمومی. این افراد می‌ترسند مورد قضاوت یا تمسخر دیگران قرار گیرند یا از سوی آن‌ها طرد شوند.

به عبارت دیگر، این افراد فکر می‌کنند ممکن است هنگام قرارگرفتن در معرض دید دیگران، عمل خجالت‌آوری از آن‌ها سر بزند یا کاری کنند که مورد ارزیابی منفی دیگران قرار گیرند و به همین دلیل سعی می‌کنند از موقعیت‌های اجتماعی دور شوند. فردی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی است ممکن است از صحبت کردن در حضور دیگران اجتناب کند چرا که می‌ترسد دیگران متوجه لرزش دست یا صدای او شوند و او را فردی ضعیف یا احمق بدانند.

ترسی که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در موقعیت‌های اجتماعی تجربه می‌کنند آنقدر شدید است که از کنترل آن‌ها خارج می‌شود. اگر قرار باشد فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در یک موقعیت اجتماعی (مانند مدرسه، مهمانی یا قرار کاری) قرار گیرد ممکن است از هفته‌ها قبل درباره آن نگران باشد و گاها این ترس و نگرانی باعث می‌شود که فرد از قرار گرفتن در این موقعیت‌ها اجتناب کند.

برخی افراد مبتلا به این اختلال در موقعیت‌های اجتماعی اضطراب ندارند بلکه تنها دچار اضطراب اجرا هستند. این افراد هنگام سخنرانی کردن، شرکت در مسابقات ورزشی یا نواختن ساز، علائم فیزیکی اضطراب را تجربه می‌کنند.

چه کسانی به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا می‌شوند؟

اختلال اضطراب اجتماعی معمولا در سنین جوانی و در افرادی ایجاد می‌شود که به شدت خجالتی هستند. این اختلال شایع نیست و شیوع آن با افزایش سن کاهش می‌یابد. اختلال اضطراب اجتماعی در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.

علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی

زمانی که فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در معرض توجه دیگران قرار می‌گیرد (مثلا هنگام صحبت کردن با دیگران یا ملاقات افراد جدید)، یا افراد به او نگاه می‌کنند (مثلا هنگام غذا خوردن در جمع)، یا باید در حضور دیگران کاری انجام دهد (مثلا سخنرانی کند) علائم زیر را تجربه می‌کند:

• سرخ شدن، عرق کردن، لرزش، بالا رفتن ضربان قلب
• حالت تهوع، اسهال و ناراحتی معده و روده، انبساط عضلات
• پرهیز از برقرار کردن تماس چشمی، صحبت کردن با صدای بسیار آهسته
• ترس از بودن در کنار دیگران، به ویژه غریبه‌ها، یا مشکل در صحبت کردن با آن‌ها، با وجودیکه خود فرد تمایل دارد با دیگران صحبت کند.
• تجربه خجالت شدید در حضور دیگران و احساس بی‌‌دست و پا بودن
• ترس از این که مورد قضاوت دیگران قرار بگیرد
• دوری از مکان‌هایی که افراد دیگر در آن حضور دارند

علت اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

اختلال اضطراب اجتماعی در خانواده‌ها رواج دارد یعنی اگر یکی از والدین به این اختلال مبتلا باشد احتمال این که فرزند خانواده نیز دچار اختلال اضطراب اجتماعی شود بالاست. برخی پژوهشگران اعتقاد دارند که سوء برداشت از رفتار دیگران در ایجاد و وخامت اختلال اضطراب اجتماعی نقش دارد.

برای مثال، فرد مبتلا به این اختلال فکر می‌کند دیگران به او خیره شده‌اند یا به او چپ چپ نگاه می‌کنند درحالی که چنین نیست. ضعف در مهارت‌های اجتماعی نیز ممکن است در اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد، افرادی که مهارت‌های اجتماعی پایینی دارند ممکن است پس از صحبت با دیگران احساس دلسردی کرده و نسبت به انجام این کار در آینده نگران شوند.

از آنجایی که اختلال اضطراب اجتماعی در سنین پایین آغاز می‌شود به نظر می‌رسد تربیت و تجربه‌های کودکی در ایجاد آن نقش دارند برای مثال کودکانی که خجالتی و گوشه‌گیر هستند بیشتر به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا می‌شوند. رفتار والدین و سبک تربیتی آن‌ها نیز در ایجاد این اختلال نقش دارد برای مثال فرزندان والدینی که بیش از حد فرزندانشان را کنترل می‌کنند، مهربانی کمی نشان می‌دهند و جلوی دیگران با فرزندشان خوب رفتار نمی‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.

اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیای اجتماعی) چگونه درمان می‌شود؟

اختلال اضطراب اجتماعی معمولا با روان درمانی، دارو درمانی یا هر دو آن‌ها درمان می‌شود.

روان درمانی

درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی روان درمانی است که برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. CBT به افراد روش‌های متفاوت تفکر، رفتار و واکنش به موقعیت‌ها را آموزش می‌دهد که می‌تواند به کاهش ترس و اضطراب فرد کمک کند.

دارو درمانی

سه نوع دارو به درمان اختلال اضطراب اجتماعی کمک می‌کند:

1- داروهای ضد اضطراب

با وجودی که داروهای ضد اضطراب قوی بوده و برای آغاز درمان مناسب‌اند، مصرف آن‌ها برای مدت طولانی توصیه نمی‌شود چرا که ممکن است فرد نسبت به آن‌ها مقاوم شود و مجبور شود دوز بالاتری مصرف کند.

2- داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی نیز بر خلاف نامشان می‌توانند برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی مفید باشند. برخلاف داروهای ضد اضطراب، این داروها دیرتر اثر می‌کنند و ممکن است چندین هفته طول بکشد تا تاثیر آن‌ها را مشاهده کنید. این داروها نیز عوارض جانبی مانند سردرد، تهوع یا مشکلات خواب را در پی دارند.

3- مسدود کننده‌های بتا

مسدود کننده‌های بتا داروهایی هستند که برخی از علائم اضطراب، مانند افزایش ضربان قلب، تعریق و لرزش را سرکوب می‌کنند. این داروها برای افرادی که اضطراب اجرا دارند مناسب‌اند.

در صورتی که علائم اضطراب اجتماعی را تجربه می‌کنید حتما به پزشک مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که ترکیب روان درمانی و دارو درمانی بهترین نتیجه درمانی را در پی دارد.

منابع:

1. https://www.nimh.nih.gov/health/publications/social-anxiety-disorder-more-than-just-shyness/index.shtml
2. https://www.webmd.com/anxiety-panic/guide/mental-health-social-anxiety-disorder#1