درباره بلوغ زودرس چه می‌دانید؟

برای والدین، کشف ظهور زودهنگام نشانه‌های بلوغ در فرزندشان نگران کننده خواهد بود. چرا این اتفاق می‌افتد؟ آیا فرزند شما می‌تواند با این تغییرات فیزیکی و روانشناختی کنار بیاید؟ بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند نیازی به درمان ندارند. درمان در کودکانی که به آن نیاز پیدا می‌کنند، به خوبی فرآیند بلوغ را متوقف می‌سازد. در ادامه، درباره علل بلوغ زودرس و تاثیر آن بر فرزندتان بیشتر آشنا می‌شوید.

بلوغ زودرس به چه معناست؟

بلوغ در کودکان دختر به طور میانگین بین 8 تا 13 سالگی و در پسران بین 9 تا 14 سالگی آغاز می‌شود. زمانی که فرآیند عادی بلوغ، به دلایلی نامعلوم، زودتر از حد معمول آغاز شده و با جهش‌های رشدی و رشد استخوان پیش‌روی کند، پزشکان تشخیص بلوغ زودرس می‌دهند.

دخترانی که پیش از 7 سالگی و پسرانی که پیش از 9 سالگی، علائم قابل توجه بلوغ را نشان می‌دهند، دچار بلوغ زودرس می‌شوند. تقریبا 1 کودک از هر 5.000 کودک دچار بلوغ زودرس می‌شود.

انواع بلوغ زودرس

در حالت کلی دو نوع بلوغ زودرس وجود دارد:

1. بلوغ زودرس مرکزی

این نوع بلوغ، شیوع بیشتری داشته و شبیه بلوغ نرمال است اما زودتر از زمان معمول آغاز می‌شود. غده هیپوفیز، هورمون گنادوتروپین را تولید می‌کند که باعث تحریک بیضه و تخمدان و در نتیجه تولید هورمون‌های تستسترون و استروژن می‌گردد. این دو، هورمون‌های جنسی هستند و باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ می‌شوند، مانند رشد سینه‌ها در دختران.

2. بلوغ زودرس محیطی

بلوغ زودرس محیطی یا بلوغ زودرس کاذب، حالت متفاوتی است. این نوع از بلوغ زودرس شیوع کمتری نیز دارد. هورمون‌های استروژن و تستسترون علائم این بلوغ را ایجاد می‌کنند اما مغز و غده هیپوفیز در آن نقشی ندارند. بلوغ زودرس محیطی معمولا ناشی از یک مشکل موضعی در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد آدرنال، یا کم کاری شدید غده تیروئید است.

بیماری‌های دیگری که ممکن است شبیه بلوغ زودرس باشند

در ادامه به بیماری‌هایی اشاره خواهیم کرد که علائم آن‌ها می‌تواند برای والدین و حتی پزشکان بسیار شبیه به بلوغ زودرس باشد و آن‌ها را به اشتباه بی‌اندازد.

1- تلارک زودرس یا رشد زودهنگام سینه‌ها

این اختلال اغلب در دختران خردسال دیده می‌شود. با وجودی که این اختلال برای والدین ناراحت کننده است، خود به خود رفع می‌شود و ناشی از بلوغ زودرس نیست. تلارک زودرس نیازی به درمان ندارد اما باید مورد ارزیابی قرار گیرد.

2- پوبارک زودرس یا رشد زودهنگام موهای ناحیه تناسلی یا زیر بغل

این اختلال می‌تواند ناشی از آدرناک زودرس باشد. در آدرناک زودرس، غدد آدرنال زودتر از زمان معمول شروع به ترشح هورمون می‌کنند. این مشکل نیز با وجودی که نگران کننده به نظر می‌رسد، عموما مسئله خاصی ایجاد نکرده و نشانه بلوغ زودرس نیست. با این حال، از آنجا که می‌تواند نشان دهنده نخستین علائم ترشح نابهنجار و بیش از حد هورمون‌های آدرنال باشد، باید مورد ارزیابی قرار گیرد.

آشنایی با علائم بلوغ زودرس

علائم بلوغ زودرس و بلوغ معمولا یکسان هستند اما زمان‌بندی متفاوتی دارند.

علائم در دختران

رشد سینه‌ها (که اغلب نخستین نشانه است)
عادت ماهیانه (معمولا دو تا سه سال پس از ظهور علائم اولیه آغاز می‌شود)

علائم در پسران

رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه بیضه
بم شدن صدا (معمولا از آخرین نشانه‌های بلوغ است)

رشد جهشی یکی از دیگر علائم بلوغ زودرس در پسران و دختران است.

آشنایی با علائم بلوغ زودرس

علل بلوغ زودرس چیست

در اکثر موارد، متخصصان از علت بلوغ زودرس مرکزی، به ویژه در دختران، آگاه نیستند. گاها، بلوغ زودرس ناشی از یک مشکل پزشکی است. علل زمینه‌ای در پسران و کودکان زیر 6 سال شایع‌ترند، به ویژه اگر بلوغ به سرعت پیش‌روی کند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تومورها و دیگر زوائد که اغلب خوش‌خیم هستند
آسیب مغزی، چه ناشی از جراحی و چه ناشی از ضربه به سر، که روی تعادل هورمونی اثر داشته باشد.
التهاب مغز که گاها ناشی از عفونت است.

این فهرست به نظر نگران کننده است. به یاد داشته باشید که تنها در تعداد کمی از موارد، بلوغ زودرس مرکزی در پسران ناشی از یک مشکل پزشکی است. بلوغ زودرس ناشی از مشکلات پزشکی در دختران شدیدا نادر است.

عوامل مرتبط با بلوغ زودرس

با وجودی که عوامل زیر لزوما علت بلوغ زودرس نیستند، اما می‌توانند با آن ارتباط داشته باشند:

1- جنسیت

دختران ده برابر بیشتر از پسران دچار بلوغ زودرس مرکزی می‌شوند.

2- ژنتیک

بلوغ زودرس در بعضی موارد می‌تواند توسط جهش‌های ژنتیکی‌ای که باعث تحریک ترشح هورمون‌های جنسی می‌شوند، ایجاد شود. اغلب یکی از والدین یا خواهر و برادران این کودکان دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی مشابه هستند.

3- نژاد

دلیل این امر برای پژوهشگران مشخص نشده است اما بلوغ در دختران آفریقایی-آمریکایی نسبت به دختران سفید پوست یک سال زودتر آغاز می‌شود. برخی متخصصین معتقدند در صورتی که بلوغ در دختران آفریقایی-آمریکایی پیش از 6 سالگی آغاز شود نباید آن را بلوغ زودرس در نظر گرفت.

4- فرزندخواندگی بین المللی

پژوهشی نشان داده است، کودکانی که از کشورهای خارجی به فرزندخواندگی قبول می‌شوند 10 تا 20 برابر بیشتر دچار بلوغ زودرس می‌شوند. دلیل این امر نیز برای متخصصین مشخص نیست، اما ممکن است اطلاعات غلط و عدم اطمینان درباره سن واقعی این کودکان در پژوهش، عامل آن باشد.

5- چاقی

تعدادی از مطالعات، رابطه‌ای را میان چاقی در دختران جوان و افزایش ریسک بلوغ زودرس نشان داده‌اند. با این حال پژوهشگران نمی‌دانند این رابطه تا چه اندازه رابطه‌ای مستقیم است. به نظر می‌رسد چاقی در پسران ارتباطی با بلوغ زودرس ندارد.

پیامدهای بلوغ زودرس

بلوغ زودرس می‌تواند در کودکان باعث ایجاد مشکلات فیزیکی و هیجانی متععدی شود، از جمله:

1- کوتاهی قد

درحالی که کودکان دچار بلوغ زودرس اغلب نسبت به سنشان قد بلندتری دارند، برخی از آن‌ها در بزرگسالی کوتاه قد می‌شوند. علت این امر آن است که پس از اتمام بلوغ، رشد متوقف می‌شود. از آنجایی که بلوغ زودرس نسبت به بلوغ نرمال زودتر به اتمام می‌رسد، رشد این کودکان در سن پایین‌تری متوقف می‌شود، و در نهایت ممکن است نسبت به دیگر افراد قد کوتاه‌تری داشته باشند.

2- مشکلات رفتاری

برخی پژوهش‌ها رابطه‌ای را میان بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری، به ویژه درکودکان مبتلا به تاخیرهای رشدی، نشان داده‌اند. با این حال، شواهد این امر به عقیده برخی متخصصین ضعیف است.

3- آغاز زودهنگام فعالیت جنسی

با وجودی که ممکن است والدین درباره این مورد دچار نگرانی شوند، شواهد کافی از این که کودکان دچار بلوغ زودرس در سنین پایین‌تری فعالیت جنسی را آغاز می‌کنند، وجود ندارد.

4- استرس

بلوغ حتی زمانی که به صورت نرمال برای یک کودک 12 ساله اتفاق می‌افتد، می‌تواند گیج کننده باشد. بلوغ زودرس در کودکان کم سن‌تر رویدادی بسیار استرس‌زا است. ممکن است این کودکان به علت ظاهر متفاوت‌شان نسبت به همسالان، احساس بدی پیدا کنند. عادت ماهیانه زودهنگام برای دختران 9 ساله یا کوچک‌تر آزاردهنده خواهد بود. والدین می‌توانند با آگاه کردن کودکان‌شان درباره تغییرات این دوران، به آن‌ها کمک کنند.

نکاتی برای والدین

بلوغ زودرس برای والدین نگران کننده است و هر نشانه‌ای بی‌شک باید جدی گرفته شود. در صورتی که علائم بلوغ زودرس را در فرزند خود مشاهده می‌کنید، به متخصص غدد کودکان مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که شما و فرزندتان نباید به بلوغ زودرس به چشم یک بیماری ترسناک نگاه کنید. اکثر کودکانی که نشانه‌های بلوغ زودرس را نشان می‌دهند، از لحاظ پزشکی، روانی و اجتماعی مشکلی نخواهند داشت.