واکسن آنفلوانزا؛ هرآنچه که باید بدانید

پیشگیری بهتر از درمان

در ابتدا، پیش از شروع صحبت درمورد بیماری آنفلوانزا و واکسن آن، لازم به ذکر است که جهت پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا و بیماری‌های عفونی مشابه، راهکارهای بسیار ساده‌ای وجود دارند که با به کارگیری آن‌ها می‌توانید از خود در برابر بسیاری از بیماری‌های عفونی مراقبت کنید.

یکی از موثرترین راه‌ها شستن مرتب دست‌ها در طول روز، در فصل‌های پاییز و زمستان می‌باشد، این کار می‌تواند به میزان زیادی از مبتلا شدن به سرماخوردگی و آنفلوانزا جلوگیری کند. استفاده از دستکش طبی در محیط های شلوغ و عمدتا آلوده (اتوبوس، مترو، کلاس‌های درس، در هنگام مراجعه به بیمارستان‌ها و سایر بخش های درمانی و ...) می‌تواند به میزان زیادی از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کرد.

آنفلوانزا، خطرناک‌تر از سرماخوردگی

آنفلوانزا یک بیماری مسری تنفسی است که توسط گونه‌های مختلفی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها عمدتا از خانواده اورتومیکسوویریده (Orthomyxoviridae) می‌باشند که علیرغم وجود شباهت‌هایی با یکدیگر، تفاوت‌هایی نیز در آن‌ها دیده می‌شود، بنابراین مهم است که به یاد داشته باشیم عامل ایجاد بیماری آنفلوانزا تنها یک ویروس خاص نیست، بلکه این بیماری توسط ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شود، و تعداد این ویروس‌ها نیز هر ساله در حال افزایش است. علت آن را باید در نحوه تکثیر ویروس (به طور کلی تمامی ویروس‌ها) جستجو کرد.

ماده وراثتی در سلول‌ها DNA یا RNA می‌باشد. DNA در روند تکثیر خود مرحله‌ای دارد که طی آن یک اصلاح‌گر بر روی رشته DNA به حرکت در می‌آید و نواقص را برطرف می‌کند. در فرایند تکثیر RNA این مرحله وجود ندارد بنابراین RNA با نواقص ایجاد شده در آن باقی می‌ماند و به همان شکل تکثیر می‌شود، این همان پدیده جهش می‌باشد، و نتیجه آن: ایجاد یک ویروس جدید.

ماده وراثتی ویروس نیز RNA می‌باشد. و به همین دلیل است که ما هر ساله با ویروس‌های جدید مولد آنفلوانزا مواجه هستیم، که قطعا روش‌های درمان و داروهای قدیمی برای سویه‌های جدید کارساز نیستند.

ویروس آنفلوانزا بینی، گلو و گاهی ریه‌ها را آلوده می‌کند. به طور کلی، آنفلوانزا از سرماخوردگی خطرناک‌تر است و می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های مزمن، همچون عفونت سینوس‌ها، عفونت گوش‌ها، پنمونی (عفونت ریه‌ها)، آسم، مشکلات قلبی و التهاب در مغز و قلب شود.

علائم آنفلوانزا:

تب
سرفه
گلودرد
آبریزش یا گرفتگی بینی
بدن درد
سردرد
احساس لرز
احساس خستگی در بدن
گاهی اسهال یا استفراغ

آنفلوانزا در چه کسانی شدیدتر است؟

به طور کلی، بیماری آنفلوانزا در گروه‌هایی که از نظر فیزیکی ضعیف‌تر می‌باشند می‌تواند شدیدتر بروز کند. این گروه‌ها شامل چه کسانی می‌شود؟

افراد بالای 65 سال
زنان باردار
معتادان
افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف (همچون نوزادان، افراد دارای بیماری‌های خاص، مانند MS، افرادی که عمل پیوند عضو انجام داده‌اند.)
افرادی که تحت شرایط ویژه از نظر سلامتی به سر می‌برند (بیماران قلبی و تنفسی)

واکسن آنفلوانزا چیست؟

واکسن آنفلوانزا به دو شکل تزریقی و استنشاقی قابل دسترس است. نوع تزریقی آن دربردارنده ویروس کشته شده آنفلوانزا می‌باشد که افراد پس از شش ماهگی (با مشورت پزشک) مجاز به تزریق آن هستند.

نوع استنشاقی آن که به صورت اسپری در دسترس است شامل ویروس ضعیف شده آنفلوانزا است و افراد در سنین بین 2 تا 49 سال (با مشورت پزشک) قادر به تزریق آن می‌باشند.

هر دو نوع این واکسن‌ها دارای عوارضی جانبی هستند که در افراد مختلف، با شرایط فیزیکی و سلامتی مختلف، می‌تواند متغیر باشد. اما به طور کلی عوارض جانبی آن عبارتند از:

تب خفیف (تزریقی)
احساس درد در ماهیچه‌ها به مدت چند روز (تزریقی)
احساس درد یا سوزش در محل تزریق (تزریقی)
گرفتگی یا آبریزش بینی (استنشاقی)
سردرد (استنشاقی)
احساس خستگی (استنشاقی)

چه کسانی می‌توانند واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند؟

بر اساس بخشنامه سازمان بهداشت جهانی (WHO)، افراد با شرایط زیر در اولویت دریافت واکسن آنفلوانزا می‌باشند:

افرادی که تحت دیالیز هستند.
افرادی که عمل پیوند کلیه یا کبد انجام داده‌اند.
افراد مبتلا به تالاسمی ماژور
افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی
افراد مبتلا به بیماری سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی (رادیوتراپی) قرار دارند
پرسنل بخش های بهداشتی و درمانی

آیا واکسن آنفلوانزا بلافاصله پس از تزریق عمل می‌کند؟

خیر، واکسن آنفلوانزا دو هفته پس از تزریق، با ایجاد آنتی بادی، از بدن دربرابر ویروس‌های مولد آنفلوانزا محافظت می‌کند و اثر آن بین 6 تا 12 ماه ماندگار است، بنابراین افراد مستعد (افرادی که در یکی از گروه‌ها گفته شده در بالا قرار می‌گیرند) نیاز دارند هر سال این واکسن را دریافت کنند.

زمان تزریق واکسن آنفلوانزا

در ایران زمان شیوع ویروس‌های آنفلوانزا بین ماه‌های مهر و اردیبهشت می‌باشد. بهترین زمان برای دریافت این واکسن ماه‌های مهر و آبان است. اما اگر این فرصت را از دست دادید می‌توانید در ماه‌های باقی مانده از سال، یعنی تا اسفند ماه نیز این واکسن را تزریق کنید.

نکات مهم در رابطه با واکسن آنفلوانزا

پیش از تزریق واکسن آنفلوانزا حتما به خاطر داشته باشید که باید با پزشک خود مشورت کنید. افراد زیادی ممکن است نسبت به این واکسن حساسیت داشته باشند، برای مثال افرادی که به تخم مرغ آلرژی دارند قادر به دریافت واکسن آنفلوانزا نیستند. زیرا ترکیبات مشابهی با تخم مرغ در واکسن آنفلوانزا وجود دارد. از این رو با مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های احتمالی از خطر بروز واکنش‌های شدید پس از تزریق این واکسن جلوگیری کنید.