تمامی دلایل برای درد ناف در زنان، مردان و کودکان

درد ناف یک احساس دردناک در اطراف ناحیه زیر شکم می‌باشد. بنابراین درد دور ناف یک شکایت رایج با دلایل مختلف در گروه سنی و جنسی متفاوت و حتی در دوران بارداری می‌باشد، بنابراین تشخیص علت آن می‌تواند شرایط چالش برانگیزی باشد.

درد ناف چیست؟

همان طور که گفته شد درد ناف به شکل‌های مختلفی در نواحی اطراف و از جمله زیر شکم ایجاد می‌شود.

هنگام تشخیص درد شکم، پزشکان باید از منطقه دقیق درد اطلاع کافی داشته باشند.

به عنوان مثال، هنگامی که فرد مبتلا به آپاندیسیت است، درد اغلب در اطراف ناحیه دور ناف شروع می‌شود و سپس به سمت راست زیر شکم حرکت می‌کند. گاهی اوقات، افراد مبتلا به آپاندیسیت ممکن است درد را در سمت راست و نه در ناحیه دور ناف گزارش دهند.

برای تشخیص دقیق درد ناف ممکن است پزشکان معاینه‌های بیشتری را انجام دهند.

علل درد ناف

دلایل درد ناف می‌تواند از ناراحتی‌های خفیف تا جراحی‌های اورژانس باشد. لازم به ذکر است که درد ناف در بارداری نیز ممکن است گزارش شود.

افراد مبتلا به این نوع درد ممکن است در بیان دقیق احساس و منطقه آن به پزشک خود مشکل داشته باشند. با این حال، بسته به ناحیه شکم، درد می‌تواند با شرایط مختلفی همراه باشد. به عنوان مثال، درد در ناحیه فوقانی راست شکم می‌تواند وضعیت کبدی را نشان دهد، در حالی که درد در ناحیه بالا سمت چپ می‌تواند نشانه حمله قلبی یا پانکراس باشد.

از طرفی برخی از دلایل درد ناف ذکر شده در زیر ممکن است به صورت‌های مختلفی احساس شوند. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به گاستریت، ازوفاژیت (التهاب مری) یا زخم معده نیز ممکن است در ناحیه میانی بالای شکم یا ناحیه اپی گاستریک احساس درد نمایند.

فتق ناف

اگر فردی فتق ناف داشته باشد، ممکن است متوجه برآمدگی در ناحیه زیر شکم و هم‌چنین درد شود. فتق ناف هنگامی اتفاق می‌افتد که یک اندام یا بخشی از یک اندام به دیواره شکم فشار وارد می‌آورد.

درد ناف کودک ممکن است به دلیل فتق ناف تجربه شود. در بزرگسالان، فتق ناف در زنان یا افرادی که فشار شکمی زیاد دارند مربوط به بارداری یا چاقی بوده و بیشتر دیده می‌شود.

آپاندیسیت حاد

مبتلایان به آپاندیسیت به یک تشخیص سریع و دقیق نیاز دارند و به دنبال آن جراحی برای برداشتن آپاندیس انجام می‌شود. آپاندکتومی رایج‌ترین عمل جراحی شکم در کودکان است.

مبتلایان به آپاندیسیت حاد ممکن است درد ناف را تجربه کنند که به سمت راست حرکت می‌کنند. آنها هم‌چنین ممکن است از دست دادن اشتها، تب و حساسیت در سمت راست را تجربه کنند.

ایسکمی شریان مزانتریک

پزشکان ایسکمی شریان مزانتریک را کمبود جریان خون به روده کوچک تعریف می‌کنند.

افراد می‌توانند به ایسکمی مزانتریک حاد یا مزمن مبتلا باشند. در ایسکمی حاد مزانتریک، افراد ممکن است شروع ناگهانی درد ناف را، همراه با تهوع و استفراغ داشته باشند.

پارگی آئورت شکمی

افراد مبتلا به پارگی آئورت باید به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشند. شکاف آئورت شکمی زمانی رخ می‌دهد که یک پارگی در آئورت، که شریان اصلی تأمین کننده خون بدن است، ایجاد می‌شود.

پزشکان تخمین می‌زنند که از هر 1000 نفری که به بخش‌های بستری کمر، قفسه سینه یا شکم به بخش اورژانس مراجعه می‌کنند، دچار پارگی آئورت شکمی هستند.

جراح باید پارگی آئورت شکمی را فوراً درمان نماید، زیرا در 48 ساعت اول مرگ و میر می‌تواند به 50٪ برسد.

انسداد روده کوچک

افرادی که انسداد روده کوچک داشته باشند ممکن است دچار گرفتگی کلی روده شوند. عوامل متعددی می‌توانند باعث ایجاد این انسداد شوند، از جمله:

• بافت اسکار در شکم
• فتق
• سرطان
• بیماری‌های التهابی روده
• گیر افتاگی مدفوع
• اجسام خارجی

یکی دیگر از دلایل انسداد روده کوچک ولوولوس است، این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از حلقه‌های روده دچار پیچ خوردگی شده و روده را مسدود می‌نماید.

افرادی که انسداد روده کوچک دارند ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را تجربه کنند:

• درد ناف
• شکم بد کرده که به صورت نفخ شکم به نظر می‌آید
• حالت تهوع
• استفراغ
• یبوست خفیف تا شدید
• در بعضی موارد، مدفوع شل و نفخ

کودکان نیز ممکن است انسداد روده کوچک را تجربه کنند.

برخی پزشکان می‌توانند با انجام معاینه بالینی انسداد روده کوچک را تشخیص دهند. استفاده از CT اسکن، سونوگرافی و تصویربرداری با پرتونگاری X، دقت تشخیص بیماری روده کوچک را بهبود بخشیده است.

بیشتر افراد مبتلا به بیماری روده کوچک به عمل جراحی برای رفع انسداد روده نیاز دارند. پزشکان می‌توانند با استفاده از یک روش غیر جراحی برخی از انسدادها را درمان کنند.

گاستریت، ازوفاژیت یا بیماری زخم معده

مبتلایان به گاستریت، مری یا بیماری زخم گوارشی ممکن است درد ناف را گزارش کنند. سایر افراد مبتلا به این شرایط ممکن است درد در ناحیه فوقانی مرکزی شکم یا درد ناف تا معده را تجربه کنند.

گاستریت می‌تواند حاد یا مزمن باشد. ممکن است برخی از افراد علائمی را گزارش نکنند، یا ممکن است علائم بسیار خفیفی داشته باشند. سایر افراد ممکن است درد شکم، استفراغ و حالت تهوع را تجربه کنند.

ازوفاژیت به التهاب مری اطاق می‌شود، لوله‌ای که دهان را به معده متصل می‌کند. شایع‌ترین علائمی که افراد مبتلا به ازوفاژیت گزارش می‌کنند، درد قفسه سینه، بلع دردناک و مشکل در بلع است.

افراد مبتلا به ازوفاژیت ممکن است در ناحیه فوقانی مرکزی شکم یا ناحیه ناف احساس درد کنند.

مبتلایان به بیماری زخم معده، زخم‌هایی در معده و قسمت فوقانی روده کوچک یا اثنی عشر خود دارند. علائم بیماری زخم گوارشی بسته به سن فرد و محل زخم‌ها متفاوت خواهد بود.

مبتلایان به بیماری زخم معده، ممکن است علائم دیگر از جمله درد اپی گاستریک یا درد حوالی ناف، نفخ، تهوع و استفراغ را تجربه کنند.

درد ناف در کودکان

آپاندیسیت شایع‌ترین دلیل جراحی اورژانسی شکم در کودکان است. کودکان مبتلا به آپاندیسیت به مراقبت فوری پزشکی و تشخیص سریع نیاز دارند.

كودكان ممكن است از درد شكم در نواحی اطراف ناف و وسط شکم شكایت داشته باشند و در نهایت درد به سمت راست زیر شکم منتقل شود.

تشخیص آپاندیسیت در کودکان می‌تواند دشوار باشد زیرا علائم معمول در این گروه سنی استثنا هستند و به صورت یک قاعده نمی‌باشند. كودكان ممكن است علائم مبهم، غیر اختصاصی مانند درد معده را گزارش كنند، یا ممكن است دچار تب یا استفراغ شوند.

پزشکان ممکن است با انجام معاینه بالینی یا انجام آزمایش خون، سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI علائم کودک را تأیید نمایند.

درد ناف در بارداری

دلایل مختلفی برای درد ناف در بارداری وجود دارد از جمله:

• ابتدای رشد جنین در لگن صورت می‌گیرد اما به مرور با رشد آن به فضای شکمی وارد می‌شود که می‌تواند به ناف نیز فشار آورد. این حالت معمولا در طول سه ماهه دوم و سوم همراه با علائم دیگری مانند خارش، درد و ناراحتی خود را نشان می‌دهد.
• عضلات شکم به بخش‌های مختلف تقسیم می‌گردد، با فشار و کشش در طول دوران بارداری این بخش‌ها ممکن است از یکدیگر فاصله بگیرند. البته این حالت با درد نگران کننده‌ای همراه نخواهد بود.
• ناف بیرون زده در برخی مواقع در زنان باردار مشاهده می‌شود و می‌تواند حساسیت بیشتری را به همراه داشته باشد.
• فتق ناف در زنان باردار به نسبت سایر فتق‌ها چندان خطرناک نیست، اما با این وجود نیازمند کنترل پزشکی می‌باشد.

تشخیص

همان طور که گفته شد درد ناف حاکی از شرایط مختلفی است، بنابراین پزشک ممکن است در مورد سابقه پزشکی کامل یک فرد سؤال کند.

آزمایش خون و تکنیک‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI، ابزارهای مفیدی هستند که پزشک برای اطمینان از تشخیص خود ممکن است از آن‌ها استفاده نمایند.

البته باید به این نکته توجه نمود که درد ناف ممکن است همیشه حاکی از وجود بیماری در دستگاه شکمی نباشد. به عنوان مثال، یک پارگی آئورت شکمی می‌تواند باعث درد ناف شود اما در جریان خون مشکل وجود داشته باشد.

درمان

درمان درد ناف به علت اصلی آن بستگی خواهد داشت. جراحی روش درمانی معمول فتق ناف است. با این حال، مبتلایان به فتق ناف ممکن است حتی بعد از جراحی موفقیت آمیز دچار شرایط دیگری شوند.

اگر علت آپاندیسیت حاد باشد، لازم است جراح فوراً آپاندیس را خارج نماید. مایعات، تسکین دهنده درد و آنتی بیوتیک‌ها نیز بخشی از برنامه درمانی خواهند بود.

افراد مبتلا به ایسکمی شریان مزانتریک نیز به عمل جراحی نیاز دارند. پزشکان به فرد مایعات و آنتی بیوتیک‌های مورد نظر را تجویز می‌کنند تا از بروز عفونت جلوگیری نمایند. پس از عمل جراحی، برای جلوگیری از عود، دارو‌های ضد انعقادی تجویز خواهد شد.

هنگامی که پزشک پارگی آئورت شکمی فرد را تأیید نمود، جراحی اورژانسی ضروری خواهد بود. پزشکان هم‌چنین معمولاً داروهای بتا بلوکر را تجویز می‌کنند.

افراد مبتلا به گاستریت، ازوفاژیت یا بیماری زخم معده نیازی به جراحی ندارند. پزشکان با استفاده از داروهایی که می‌توانند میزان اسید معده را کاهش دهند، این شرایط را درمان می‌کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

یکی از سوالاتی که اغلب افراد می‌پرسند این است که پس برای درد ناف چکار کنیم؟ از آن جایی که اغلب تعیین علت ایجاد کننده آن دشوار است، بنابراین افراد با درد ناف به مدت طولانی بهتر است مراجعه به پزشک را در اولویت خود قرار دهند.

برخی از دلایل درد ناف مانند آپاندیسیت، انسداد روده کوچک، فتق و پارگی آئورت نیاز به عمل جراحی دارند.

درد ناف کودک را جدی بگیرید. برخی از شرایط از جمله آپاندیسیت باید سریعاً درمان شوند. این بدان دلیل است که خطر عوارض با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

گاستریت، ازوفاژیت و بیماری زخم معده ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی نداشته باشند، اما افراد باید در مورد چگونگی تسکین علائم و کاهش خطر عوارض با پزشک صحبت کنند.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/325988
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/322319