ایزوترتینوئین که با عناوینی هم چون قرص آکوتان یا راکوتان به فروش میرسد، دارویی است که برای درمان آکنههای شدید که به سایر درمانها پاسخ ندادهاند مورد استفاده قرار میگیرد. البته ممکن است برای مصارف دیگر از جمله سایر مشکلات پوستی و انواع خاصی از سرطان نیز تجویز شود.
این دارو یک مشتق از ویتامین A (رتینوئید) است، بنابراین بدن به همان روش مانند ویتامین A به آن واکنش نشان میدهد. از آنجا که ویتامین A در بافتهای بدن تجمع مییابد، میتواند به سرعت به یک مشکل تبدیل شود. هنگام مصرف ایزوترتینوئین نباید مکملهای ویتامین A مصرف شود.
این ماده میتواند به خوبی پاک سازی پوست را انجام دهد، اما برخی از عوارض جانبی بالقوه همراه با آن وجود دارد. البته بعد از قطع مصرف دارو، این موارد در طی چند هفته از بین میروند.
دوز دارو برای هر فرد متناسب است و درمان معمولاً چهار تا پنج ماه طول خواهد کشید. مهم است که هرگز بیش از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. ایزوترتینوئین با نامهای تجاری مختلفی در دسترس است.
از آنجا که ایزوترتینوئین برای درمان آکنههای شدید طراحی شده است، تأثیر قابل توجهی بر روی پوست دارد. این دارو میتواند در درمان آکنه شدید بسیار موثر باشد زیرا اهداف زیر را دنبال میکند:
متأسفانه، هنگامی که برای اولین بار از این دارو استفاده میکنید، ممکن است آکنه شما قبل از بهبودی تشدید یابد.
برخی از عوارض جانبی شایع شامل خشکی پوست و شکاف لبها میباشد. همچنین ممکن است مجاری بینی خشک گردیده و باعث خونریزی بینی شود.
زمانی که افراد تحت مصرف قرص آکوتان یا ایزوترتینوئین هستند، پوست بیشتر به آفتاب حساس میشود، بنابراین نیاز به استفاده از محصولات ضد آفتاب تشدید میشود و نباید از هیچ نوع دستگاه برنزه کننده داخلی استفاده گردد.
برخی از افراد در کف دست و پا دچار پوستی شکننده، بثورات پوستی یا پوسته پوسته میشوند. ممکن است زردی ضعیفی در پوست مشاهده گردد. کم پشتی مو یک احتمال دیگر است.
از آنجا که پوست میتواند بسیار شکننده شود، روشهای از بین بردن مو مانند اپیلاسیون، ابریژن درم یا لیزر میتواند منجر به زخم شود. قبل از انجام هر یک از این روشها، صبر کنید تا شش ماه از زمان مصرف آخرین دوز ایزوترتینوئین بگذرد. بعد از اتمام دارو ممکن است مدتی بهبود ایجاد شود.
ایزوترتینوئین برای مادران باردار و جنین بسیار خطرناک است. از آنجایی که مصرف این دارو در زنان باردار خطرناک است و قابلیت جذب شدن از طریق پوست و ریهها را دارا میباشد، بنابراین زنان باردار حتی نباید در معرض گرد ناشی از کپسول این دارو قرار بگیرند.
زنان در سنین باروری باید قبل از شروع مصرف این دارو تست بارداری انجام دهند. همچنین باید از یک شکل موثر پیشگیری از بارداری، به علاوه یک روش پشتیبان استفاده نمایند.
مادران باردار چه پرهیزات دارویی، غذایی و فعالیتی را باید دنبال کنند؟
بهترین روشهای خانگی برای پیشگیری از بارداری
پس از قطع مصرف نباید به مدت چهار هفته بارداری صورت گیرد. اگر بارداری اتفاق بیفتد، مصرف دارو را قطع کرده و بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.
مصرف ایزوترتینوئین در دوران بارداری میتواند باعث سقط جنین، مرگ جنین یا زایمان زودرس شود. همچنین میتواند منجر به نقایص مادرزادی شدید مانند موارد زیر شود:
همچنین میتواند باعث تجمع مایعات و فشار بر روی مغز به نام هیدروسفالی شود. این شرایط میتواند منجر به ناتوانیهای فکری شود.
نوزادان ممکن است با مغز رشد نکرده و سر کوچک متولد شوند، که به آن میکروسفالی گفته میشود. این حالت نیز میتواند به ناتوانیهای فکری و رشدی منجر شود.
مردانی که ایزوترتینوئین مصرف میکنند ممکن است مقداری از دارو را در مایع منی خود داشته باشند. این که آیا این حالت میتواند نقایص مادرزادی را ایجاد کند یا نه مشخص نیست. همچنین به طور دقیق معلوم نیست که آیا این دارو میتواند از طریق شیر مادر به کودک منتقل شود یا نه. هنگام مصرف آن نباید شیردهی انجام شود.
قرص راکوتان میتواند بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد. برخی از عوارض جانبی بالقوه شامل سردرد و خستگی است.
ممکن است خشکی چشم به وجود بیاید یا در تاریکی مشکلات بینایی وجود داشته باشد. بعضی از افراد صدای زنگ در گوش و یا در برخی موارد کاهش شنوایی را تجربه میکنند که، کاهش شنوایی میتواند دائمی شود.
ایزوترتینوئین میتواند باعث افزایش فشار در مغز گردد، که یک وضعیت تهدید کننده حیات محسوب میشود. علائم افزایش فشار مغز عبارتند از:
برخی از افراد دچار تغییرات خلقی مانند تحریکپذیری یا غم و اندوه میشوند.
احتمال مشکلات جدی بهداشت روانی، از جمله افسردگی، روان پریشی و افکار خودکشی وجود دارد. علائم هشدار دهنده شامل فورانهای احساسی، کناره گیری و مشاهده یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بلافاصله کمکهای پزشکی دریافت کنید.
هر دارویی میتواند باعث واکنش آلرژیک شود. علائم شامل کهیر، ورم دهان یا صورت یا مشکلات تنفسی است. اگر فکر میکنید به داروی خود واکنش آلرژیک دارید باید به پزشکتان مراجعه کنید.
قرص آکوتان میتواند در تمام طول دستگاه گوارش مشکل ایجاد کند. برخی از عوارض جانبی عبارتند از:
این علائم میتوانند نشان دهنده آسیب به این اعضا باشد:
هنگام استفاده از این دارو، ممکن است لازم باشد پزشک سطح فعالیت کبد و کلسترول را مورد کنترل قرار دهد.
هنگام مصرف قرص آکوتان، ممکن است تعداد گلبولهای قرمز و سفید خون کاهش یابد. علائم شامل احساس ضعف و مشکلاتی در تنفس است.
ایزوترتینوئین میتواند در جریان خون تجمع یابد. ممکن است فرد با مشکلات قند خون و سطح چربی مواجه گردد.
به دلیل خطراتی که در هنگام مصرف این دارو وجود دارد، بایستی بعد از قطع مصرف دارو گذشت یک ماه کامل از آخرین مصرف آن، اهدای خون را انجام داد.
عوارض جانبی ایزوترتینوئین همچنین میتواند شامل درد در موارد زیر باشد:
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر داده یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. لیستی از تمام محصولاتی که استفاده میکنید (شامل داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) را جمع آوری نموده و آنها را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، متوقف یا تغییر ندهید.
برخی از فرآوردههایی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: تتراسایکلینها (مانند ماینوسایکلین، تتراسایکلین)، داروهای نوع ویتامین A (مانند استریتین، بگزاروتن)، ویتامین A، داروهایی که باعث از بین رفتن استخوان میشوند (به عنوان مثال داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین، کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون).
هنگام شروع هر داروی جدید، این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید و در مورد اینکه آیا باید از کنترل بارداری قابل اعتماد دیگری استفاده کنید یا نه. همچنین اگر دچار لکه بینی یا خونریزی جدید شدید، پزشک خود را در جریان بگذارید، چرا که این داروها ممکن است نشانههایی از عدم کنترل بارداری مناسب بارداری در شما باشند.