متاستاز، واژه پزشکی برای سرطان است و زمانی اتفاق میافتد که سرطان در تمام بدن گسترش پیدا کرده است و دیگر راهی برای درمان وجود ندارد و به اطلاح پزشکان به مرحله متاستاز میرسد. نامهای دیگر متاستاز عبارتند از:
متاستاز زمانی گسترش مییابد که سلولهای سرطانی از تومور اصلی دور شده و وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی میشوند. این سیستمها مایعات را در اطراف بدن حمل میکند. این بدان معنی است که سلولهای سرطانی میتوانند از تومور اولیه دور شوند و تومورهای جدیدی را ایجاد کنند. هر نوع سرطان میتواند متاستازیک شود. متاستاز شدن سرطان به عوامل زیر بستگی دارد:
متاستاز به استخوانها، مغز، کبد، گرههای لنفاوی و ریهها رایج است. سلولهای سرطانی همچنین میتوانند به فضای پلور (در اطراف ریهها) و یا حفره شکمی متاستاز شوند. این موضوع باعث ایجاد تولید مایع بیش از حد در این ناحیه شود (به نام پوسیدگی پلورال بدخیم و آسکیت بدخیم).
چندین متاستاز کوچک در حفره شکمی به عنوان کارسینوماتوز صفاق نامیده میشود. سرطان همچنین میتواند به پوست، عضلات و یا سایر اعضای بدن در سراسر بدن گسترش یابد. برخی از سرطانها به قسمتهای خاصی از بدن گسترش مییابند. مثلا:
در طول ارزیابی اولیه از افراد و در زمان تشخیص اولیه سرطان، متاستاز بودن سرطان مشخص میشوند. سرطان ممکن است باعث ایجاد علائمی نظیر درد یا تنگی نفس شود. گاهی اوقات این علائم پزشک را به انجام آزمایشات متاستاز سوق میدهد.
درمان متاستاز بستگی به محل تومور و میزان رشد سلولهای سرطانی دارد. حتی ممکن است بیماران سرطانی که نوجوان و جوان هستند با درمانهای مختلف به زندگی بازگردند. درمان متاستاز اغلب از درمان مورد استفاده برای تومور اولیه متفاوت است. اغلب پزشکان ممکن است یک نوع شیمی درمانی را امتحان کنند و بعد از آن که اولین درمان دیگر کار نمیکند، به یکدیگر تغییر میکند. یا ممکن است ترکیبی از درمانهایی مانند شیمی درمانی، اشعه و یا حتی جراحی برای برداشتن تومور متاستازیک در نظر بگیرند.
درمان اصلی متاستاز شامل موارد زیر است:
پزشکان این درمان را "سیستمیک" مینامند. این شامل شیمی درمانی و سایر داروها مانند درمان هدفمند، هورمون درمانی و درمان بیولوژیک است.
پزشکان این درمان را "محلی" مینامند. این درمانها شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی است.
متاسفانه زمانی که سرطان به مرحله 4 میرسد دیگر امیدی به درمان وجود ندارد. به همین دلیل بهتر است سرطان را در مراحل اولیه تشخیص داده و آن را درمان کرد.