تفاوت بین کلسترول HDL و LDL چیست؟

نقش کلسترول در بدن

افزایش میزان کلسترول در بدن پدیده مثبتی نیست، اما وجود این ماده باعث بهبود عملکردهای بدن می‌شود. بدن شما از کلسترول در جهت ساخت هورمون‌ها، ویتامین D و هم‌چنین بهبود عملکرد گوارش استفاده می‌کند.

کبد شما به منظور کنترل این عملکردها به میزان کافی کلسترول تولید می‌کند. اما بدن تنها از کبد کلسترول دریافت نمی‌کند. این ماده از طریق مواد غذایی مختلفی که شما مصرف می‌کنید نیز وارد کبد می‌شود. مواد غذایی همچون گوشت قرمز، لبنیات و گوشت مرغ. در صورت مصرف بیش از اندازه این مواد غذایی سطح کلسترول در بدن شما بسیار بالا می‌رود.

کلسترول خوب HDL در برابر کلسترول بد LDL

به طور کلی دو نوع کلسترول در بدن وجود دارد: لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL). لیپوپروتئین‌ها از چربی و پروتئین تشکیل شده‌اند. کلسترول درحالیکه در لیپوپروتئین‌ها قرار دارد از بدن شما عبور می‌کند.

از HDL به عنوان کلسترول خوب یاد می‌شود، زیرا کلسترول را به کبد انتقال می‌دهد تا از آنجا از بدن خارج شود. درواقع HDL کمک می‌کند بدن از شر کلسترول اضافی رها شود. به این ترتیب احتمال رسیدن کلسترول به شریان‌ها و عروق خونی شما کاهش می‌یابد.

هم‌چنین از LDL به عنوان کلسترول بد یاد می‌شود، زیرا باعث انتقال کلسترول به شریان‌ها و تجمع آن در دیواره‌های عروق خونی می‌شود. تجمع بیش از اندازه کلسترول در دیواره رگ‌ها موجب تشکیل پلاک‌هایی به نام آتروسکلروزیس می‌شود. این پلاک با افزایش خطر لخته شدن خون در عروق در ارتباط است. اگر یکی از این لخته‌های خون از محل خود جدا شود و از طریق جریان خون به مغز یا قلب برسد و عروق این اندام‌ها را مسدود کند سکته یا ایست قلبی رخ می‌دهد.

پلاک‌های ایجاد شده می‌تواند جریان خون و اکسیژن را به سمت ارگان‌های مهم بدن کاهش دهند. کاهش میزان اکسیژن در ارگان‌های حیاتی موجب بروز بیماری‌های کلیوی یا بیماری آرتیال پیرامونی می‌شود، علاوه بر این‌ها خطر سکته یا ایست قلبی نیز وجود دارد.

اعدادی که باید در خاطر داشته باشید

بر اساس اعلام مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا، بیش از 31 درصد از مردم آمریکا دارای LDL بالا هستند. افرادی که این مشکل را دارند ممکن است از آن اطلاعی نداشته باشند، زیرا کلسترول بالا به طور کلی هیچ علائم مشخصی ایجاد نمی‌کند.

تنها روشی که از طریق آن می‌توان به بالا بودن سطح کلسترول در خون پی برد انجام آزمایش خون است. طی این آزمایش میزان کلسترول در میلی‌گرم و برحسب دسی لیتر خون (mg/dL) اندازه‌گیری می‌شود. زمانی که این آزمایش را انجام می‌دهید نتایج می‌تواند به شکل زیر باشد:

1- کلسترول خون کل (توتال)

این عدد شامل میزان HDL، LDL، و 20 درصد از مقدار کل تری گلیسرید شما است.

2- تری گلیسرید

این عدد باید زیر 150 mg/DL باشد. تری گلیسرید نوعی چربی است. چنانچه تری گلیسرید شما بالا باشد و به همراه آن LDL نیز بالا باشد یا HDL پایین باشد شما در خطر ابتلا به آتروسکلروزیس قرار دارید.

3- HDL

هر چه این عدد بالاتر باشد سلامت شما در وضعیت بهتری قرار دارد. میزان HDL خون برای زنان حداقل باید بر روی 55 mg/dL و برای مردان بر روی عدد 45 باشد.

4- LDL

هر چه این عدد پایین‌تر باشد برای سلامت شما بهتر است. این عدد نباید بالاتر از 130 mg/dL باشد، در غیر این صورت شما در خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، بیماری‌های عروقی یا دیابت قرار می‌گیرید. چنانچه مبتلا به هر یک از بیماری‌های قلبی و عروقی یا دیابت هستید و یا کلسترول کلی شما بالا است این عدد برای شما نباید بالاتر از 100 باشد.

علت بالا رفتن کلسترول چیست

فاکتورهای مربوط به سبک زندگی می‌تواند بر بالا رفتن سطح کلسترول تاثیر بگذارد، این عوامل عبارتند از:

چاقی
رژیمی که در آن میزان مصرف گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، چربی‌های اشباع شده، چربی‌های ترانس و غذاهای فرآوری شده بالا است.
بالا بودن اندازه دور کمر (برای زنان بالاتر از 101 سانتی‌متر و برای مردان بالاتر از 88.9 خطرناک است)

بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2013 انجام شد افرادی که از دخانیات استفاده می‌کنند به طور معمول HDL کمتری نسبت به افراد دیگر دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که کنار گذاشتن مصرف دخانیات می‌تواند سطح HDL خون را در افراد افزایش دهد. اگر شما از دخانیات استفاده می‌کنید با پزشک خود در مورد تنظیم برنامه‌ای در جهت کاهش مصرف آن و روش‌های کمک کننده برای ترک دخانیات مشورت کنید.

اینکه استرس می‌تواند بر بالا رفتن میزان کلسترول خون تاثیر مستقیم داشته باشد یا خیر هنوز مشخص نیست. اما استرس کنترل نشده می‌تواند افراد را به سمت عاداتی سوق دهد که در نهایت بالا رفتن سطح کلسترول را در پی خواهند داشت، عاداتی همچون پرخوری، عدم انجام فعالیت بدنی و افزایش میزان مصرف دخانیات.

در برخی موارد، کلسترول بالا از طریق ژن‌ها به ارث می‌رسد. به این شرایط هایپرکلسترولمیا خانوادگی یا به اختصار FH می‌گویند. FH به واسطه یک جهش ژنتیکی رخ می‌دهد، در حقیقت این جهش بر توانایی کبد در دفع LDL اضافی بدن تاثیر می‌گذارد. این مسئله بالا رفتن میزان LDL و در نهایت افزایش خطر حمله قلبی در سنین پایین را در پی دارد.

چگونه کلسترول بالا را درمان کنیم؟

به منظور درمان کلسترول بالا پزشک ممکن است از شما بخواهد تغییرات زیر را در سبک زندگی خود ایجاد کنید.

توقف مصرف دخانیات
مصرف غذاهای سالم
انجام تمرینات ورزشی به طور مرتب
کاهش میزان استرس

گاهی ایجاد این تغییرات به تنهایی راهگشا نیست. بخصوص زمانی که شما به FH، یعنی کلسترول بالا از نوع ارثی مبتلا هستید. در این صورت ممکن است به انجام اقدامات دیگری احتیاج داشته باشید، مثلا مصرف برخی داروها که با نظر پزشک مصرف می‌شوند.

تاثیر رژیم غذایی بر سطح کلسترول خون

انجمن قلب آمریکا به منظور کاهش میزان کلسترول توتال و افزایش میزان HDL خون مصرف مواد غذایی زیر را پیشنهاد کرده است.

انواع میوه‌ها و سبزیجات
غلات کامل
گوشت مرغ بدون پوست و گوشت قرمز بدون چربی
ماهی‌های پرچرب آب‌پز یا گریل شده مثل ماهی سالمون، ماهی تن و ماهی ساردین
تخمه‌ها، مغزها و تنقلات سالم بدون نمک
روغن زیتون و روغن سایر سبزیجات

غذاهای ذکر شده در زیر موجب افزایش LDL می‌شوند و باید از مصرف بیش از اندازه آن‌ها پرهیز کنید.

گوشت‌های فرآوری شده
غذاهای سرخ شده
غذاهای پخته شده با چربی‌های ترانس یا اشباع شده
لبنیات پرچرب
مواد غذایی دارای روغن‌های هیدروژنه
روغن‌های استوایی

نکاتی جهت جلوگیری از افزایش کلسترول خون

شما در هر سنی که باشید می‌توانید نگرش خود را در مورد کاهش میزان کلسترول خون خود تغییر دهید. مصرف غذاهای سالم نخستین و مهم‌ترین مرحله است. در ادامه به معرفی برخی تغییرات که می‌توانید در زندگی خود ایجاد کنید خواهیم پرداخت.

به جای استفاده از پاستاهای معمول از پاستاهای تهیه شده از غلات کامل استفاده کنید، هم‌چنین به جای مصرف برنج سفید از برنج قهوه‌ای استفاده کنید. برای طعم‌دار کردن سالاد به جای سس‌های پرچرب از روغن زیتون و آب‌لیمو استفاده کنید.

حداقل دو بار در هفته ماهی مصرف کنید و به جای استفاده از نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی از میوه‌های طبیعی بنوشید. گوشت قرمز و مرغ را سرخ نکنید و برای طبخ این قبیل گوشت‌ها از روش‌های دیگر استفاده کنید. به جای خامه ترش از ماست یونانی کم چرب استفاده کنید، ماست یونانی طعمی مشابه با خامه ترش دارد.