سوء مصرف گل، ماری جوانا و ریتالین در نوجوانان

قبل از قانونی شدن در برخی ایالت‌ها، ماری جوانا یکی از رایج‌ترین مواد مخدر غیرقانونی بوده است و هنوز هم در برخی مناطق برای استفاده در تفریحات به عنوان یکی از مواد غیر قانونی به شمار می‌رود. معمولا برخی از افراد برای تشدید اثرات این مواد غیر قانونی ماده گل و ماری جوانا را همراه با الکل مصرف می‌کنند.

البته امروزه داروهایی که به صورت قانونی برای درمان برخی از مشکلات روانشناختی تجویز می‌گردد نیز مورد سوء مصرف نوجوانان قرار گرفته است که از این دسته مواد می‌توان به داروی ریتالین اشاره نمود.

ماده مخدر ماری جوانا چیست؟

ماری جوانا که با عناوین مختلفی از جمله علف، چمن، جوانه، گیاه دارویی و ماری جین شناخته می‌شود به برگ‌های خشک شده، گل‌ها، ساقه‌ها و دانه‌های گیاه کانابیس می‌باشد. مطابق با تحقیقات صورت گرفته ماری جوانا حاوی بیش از 400 ماده شیمیایی است، با ماده دلتا-9-تتراهیدرو کانابینول (THC) ماده اصلی روانگردان می‌باشد (تغییر دهنده ذهن).

اثرات احتمالی ماری جوانا شامل تغییرات خلقی، تفکر خودکشی و اختلال در توانایی‌های یادگیری عادی است. هم‌چنین ممکن است قادر به ایجاد وابستگی، حالت روانگردان و اعتیاد آور داشته باشد.

طبق تحقیقات انجام شده میلیون‌ها آمریکایی می‌توانند ماری جوانا را به عنوان ماده مصرفی انتخاب کرده و به راحتی آن را کنار بگذارند اما برای برخی از افراد بدین گونه نیست. از نظر برخی، مصرف ماری جوانا احتمال ابتلا به اعتیاد را افزایش می‌دهد.

انستیتوی ملی سوء مصرف مواد مخدر اخیراً داده‌هایی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد 30 درصد از افرادی که ماری جوانا مصرف می‌کنند ممکن است به نوعی «اختلال مصرف ماری جوانا» مبتلا باشند. هم‌چنین افرادی که ماری جوانا را قبل از 18 سالگی مصرف می‌کنند، 4 تا 7 برابر بیشتر از بزرگسالان مبتلا به این اختلال مصرف هستند.

به گفته محققان این اختلال زمانی ایجاد می‌شود که فرد نتواند مصرف آن را کنار بگذارد و در انجام فعالیت‌های روزانه او مداخله کند. 50 تا 60 درصد افراد مبتلا به اعتیاد به ماری جوانا از نوعی شرایط سلامت روانی در رنج هستند به عنوان مثال:

• افسردگی
• اضطراب
• اختلال اضطراب بعد از ضربه روحی (PTSD)
• جنون جوانی یا شیزوفرنی

در ابتدا ماری جوانا برای این افراد مفید است و مقابله با از دست دادن لذت در افسردگی، می‌تواند جهان را برای آن‌ها جالب‌تر کند. اضطراب را تسکین می‌دهد. برای مبتلایان به PTSD که کابوس را تجربه می‌کنند، فرآیندی که توسط آن رویاها در مغز شکل می‌گیرد را خاموش می‌کنند.

تاثیرات مصرف ماری جوانا

هنگامی که ماده ماری جوانا دود می‌شود ماده (THC) موجود در آن به سرعت از ریه‌ها به جریان خون منتقل می‌شود. با رسیدن آن به مغز، در سایر اندام‌های بدن نیز گردش می‌کند. البته این ماده از طریق مصرف خوراکی و نوشیدنی سرعت جذب کمتری دارد.

صرف نظر از نحوه مصرف THC، این ماده به طور خاص روی گیرنده‌های کانابینوئید سلول‌های مغزی عمل می‌کند. این گیرنده‌ها که معمولاً توسط مواد شیمیایی THC مانند تولید شه در بدن تحریک می‌شوند، بخشی از شبکه ارتباطی عصبی به نام سیستم اندوکانابینوئید هستند که در رشد و عملکرد طبیعی مغز نقش مهمی‌ دارند.

بیشترین میزان این گیرنده‌ها در بخش‌هایی از مغز یافت می‌شوند که بر لذت، حافظه، تفکر، تمرکز، حواس و ساعت بیولوژیکی بدن و هماهنگی حرکت تأثیر می‌گذارد. ماری جوانا سیستم اندوکانابینوئید را بیش از حد فعال می‌کند و باعث می‌شود کاربران تجربیات زیاد و بیشتری را تجربه کنند از جمله:

• خلق و خوی و ادراک تغییر یافته
• هماهنگی مختل شده
• مشکل در تفکر و حل مسئله
• اختلال یادگیری و مشکلات در به خاطر سپاری و یادآوری خاطرات
• کاهش اشتها

عوارض ماری جوانا

مصرف ماری جوانا با طیف وسیعی از مسائل سلامتی، به ویژه مشکلات قلبی و ریوی و وضعیت سلامت روان مرتبط می‌باشد. دود ماری جوانا تحریک کننده ریه‌ها است و برخی از عوارضی که می‌تواند وارد آورد عبارتند از:

• تولید سرفه‌های روزانه و خلط
• ابتلا به بیماری‌های مکرر حاد قفسه سینه
• افزایش خطر عفونت ریه
• آسیب به سیستم ایمنی بدن
• سلول‌های مغزی را می‌کشد و به سیستم عصبی مرکزی آسیب می‌رساند
• مسائل مربوط به باروری
• افزایش ضربان قلب و فشارخون

یک مطالعه نشان می‌دهد که افرادی که از دود ماری جوانا استفاده می‌کنند و سیگاری نیستند با مشکلات سلامتی بیشتری روبه رو شده و روزهای بیشتری کار و فعالیت‌های خود را به خاطر مشکلات سلامتی و تنفسی ناشی از مصرف این ماده از دست می‌دهند.

تحقیقات نشان می‌دهد اندکی بعد از دود کردن ماری جوانا، ضربان قلب به اندازه 20 تا 100 درصد افزایش می‌یابد. این اثر می‌تواند تا سه ساعت ادامه یابد. یک مطالعه نشان داد که افرادی که دود ماری جوانا مصرف می‌کنند در ساعت اول بعد از استفاده از این ماده، 4.8 برابر در معرض خطر حمله قلبی قرار دارند. این خطر ممکن است برای بزرگسالان مسن و کسانی که دارای آسیب‌پذیری قلبی هستند حتی بیشتر باشد.

برخی از مطالعات حاکی از این موضوع هستند که مصرف دوزهای بالایی از این ماده می‌تواند واکنش‌های روان پریشی موقتی را در برخی از کاربران آن ایجاد نماید. هم چنین روند بیماری اسکیزوفرنی را در بیماران مبتلا به آن افزایش دهد. برخی از مشکلات سلامت روان که می‌تواند با سوء مصرف ماری جوانا همراه باشد عبارتند از:

• افسردگی
• اضطراب
• اختلالات شخصیتی
• افکار خودکشی (در بین نوجوانان)
• کمبود انگیزه برای انجام فعالیت‌های معمولاً از نوع پاداش دهنده

هم چنین مصرف این ماده در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات رفتاری عصبی را در جنین افزایش دهد. تاثیرات منفی آن بر روی حافظه و تمرکز در نوجوانان ممکن است طولانی اثر بوده و یا حتی دائمی‌ باشند. مطالعات نشان داده‌اند که 8 تا 13 درصد نوجوانانی که شروع به مصرف ماری جوانا کرده‌اند از ضریب هوشی کمتری برخودار بوده‌اند.

علائم اعتیاد به ماری جوانا

اعتیاد به ماری جوانا بیشتر در دوران نوجوانی یا بزرگسالی تشخیص داده می‌شود. همانند اعتیاد به سایر مواد مخدر اعتیاد به ماری جوانا نیز با برخی از علائم همراه می‌گردد که عبارتند از:

• ادراکات تحریف شده
• اختلال هماهنگی
• مشکل در تفکر و حل مسئله
• مشکلات جاری در یادگیری و حافظه

علائم دیگر سوء مصرف و اعتیاد به ماری جوانا شامل موارد زیر است:

• چشمان قرمز و خون آلود
• سرفه مداوم و پر مخاط
• ضربان قلب سریع
• گرسنگی
• خشکی دهان
• اضطراب، پارانویا یا ترس
• ضعف حافظه
• ضعف هماهنگی
• واکنش‌های آهسته
• از دست دادن کنترل

علائم ترک ماری جوانا

سوء مصرف طولانی مدت با برخی از علائم ترک این مواد برابر است که به طور معمول یک هفته پس از قطع این ماده بروز می‌کند. برخی از شایع‌ترین علائم ترک آن عبارتند از:

• تحریک‌پذیری، عصبانیت یا پرخاشگری
• عصبانیت یا اضطراب
• مشکلات خواب
• کاهش اشتها یا کاهش وزن
• بی‌قراری
• حالت افسردگی
• علائم جسمی مانند درد شکم، لرزش، تعریق، تب، لرز یا سردرد

از آنجایی که برخی از علائم ترک ماری جوانا هشدار دهنده می‌باشند بهتر است فرآیند ترک، تحت نظر متخصصین ترک اعتیاد صورت گیرد.

ماده مخدر گل

گل یکی دیگر از مواد اعتیاد آور خیابانی می‌باشد که عمدتا آن را مشابه ماری جوانا می‌دانند چرا که همانند ماری جوانا دارای اثرات ضد درد (تسکین دهنده درد) و ضد التهاب (ضد تهوع) می‌باشد که منجر به استفاده آن در موارد پزشکی در برخی از ایالت‌ها شده است. با این وجود برخی بر این باورند که ماده گل نیز شکل تغییر یافته ماری جوانا و یا همان گیاه شاهدانه می‌باشد.

ریتالین

داروی ریتالین که به طور عمده برای درمان اختلال کم توجهی یا ADHD برای کودکان و بزرگسالان تجویز می‌شود. یکی از سوالاتی که معمولا در بین مصرف کنندگان این دارو و هم چنین خانواده‌های این کودکان مطرح می‌شود این است که آیا این دارو می‌تواند باعث اعتیاد شود؟ چرا که این دارو عمدتا به عنوان داروی شب امتحانی برای افزایش تمرکز نیز مصرف می‌گردد.

ریتالین چگونه عمل می‌کند؟

داروی ریتالین، هم‌چنین به عنوان متیل فنیدیت شناخته می‌شود، یک داروی محرک است که معمولاً با افزایش یک انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین در مغز عمل می‌کند. از دیگر خواص دوپامین، لذت، حرکت و توجه می‌باشد. در صورت مصرف دوزهای بیشتر از مقدار تجویز شده، ریتالین سرخوشی ایجاد می‌کند و احتمال ابتلا به اعتیاد را در برخی افراد افزایش می‌دهد.

داروهای محرک معمولاً با افزایش سرعت پردازش ذهنی و واکنش‌های جسمی، تجربه سرخوشی یا سرکوب اشتها، برای افزایش کارایی مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند. هم چنین ممکن است به دلیل اثرات سرکوب کننده اشتها و رهاکننده انرژی، در مبتلایان به اختلالات خوردن، اعتیاد به مواد غذایی یا مشکلات چاقی، مورد توجه قرار گیرد.

نوجوانان گزارش می‌دهند که این امر به عملکرد تحصیلی آن‌ها کمک می‌کند و برخی والدین حتی از این حالت متنفر هستند. افرادی که تنها به این دلایل دارو مصرف می‌کنند ممکن است آسیب‌پذیری عاطفی داشته باشند که به طور بالقوه می‌تواند به اعتیاد آن‌ها کمک کند.

عوارض جانبی ریتالین

اگرچه ریتالین به طور کلی بی‌خطر تلقی می‌شود، عوارض جانبی ناخوشایند و هم‌چنین اثرات پزشکی طولانی مدت وجود دارد. این موارد عبارتند از:

• بی‌خوابی
• عصبی بودن
• سردرد
• کاهش اشتها
• درد شکم و سایر علائم دستگاه گوارش
• عوارض جانبی قلبی عروقی (تاکی کاردی و تپش قلب)
• افزایش جزئی فشارخون

برای پیشگیری از عوارض ناخواسته و یا حتی اعتیاد به این دارو، بهتر است که دوزهای مصرف ریتالین تحت نظر پزشک صورت گیرد.

منابع:

1. https://www.addictioncampuses.com/polysubstances/alcohol-cannabis/
2. https://drugabuse.com/taking-drugs-alcohol/ritalin/
3. https://www.healthline.com/health-news/marijuana-addiction-rare-but-real-072014
4. https://www.hazeldenbettyford.org/addiction/types-of-addiction/marijuana
5. https://www.verywellmind.com/is-ritalin-addictive-21911