مدیریت عوارض جانبی داروهای بیش فعالی یا اختلال تمرکز ADHD در کودکان

بعضی از کودکان دچار کاهش اشتها می‌شوند. برخی دیگر مشکلات خواب شبانه را تجربه می‌کنند. همه این موارد از عوارض رایج داروهای محرک می‌باشند. اگر چه عوارض جانبی ممکن است به خصوص در چند هفته اول درمان اتفاق بی‌افتند، اکثر موارد با تنظیم شدن مقادیر دارویی در بدن کودک از بین خواهند رفت. متخصصین آکادمی مغز و اعصاب آمریکا بیان می‌کنند: "برای اکثر کودکان، مزایای درمانی بیشتر از هر گونه عوارض جانبی بالقوه آن است."

در عین حال، در اینجا برخی از استراتژی‌های ساده گردآوری شده که والدین می‌توانند از آن‌ها برای به حداقل رساندن عوارض رایج کمک بگیرند.

درد معده

برای کمک به کاهش درد معده، دارو را بعد از صرف وعده غذایی یا بعد از آن مصرف کنید.

سردرد

مانند درد معده، ممکن است سردردها با مصرف دارو در حین غذا خوردن کاهش یابند. با این حال، گاهی اوقات سردرد می‌تواند ناشی از کمبود مواد معدنی باشد. برخی از کودکان مبتلا به ADHD با کمبود منیزیم مواجه می‌شوند که ممکن است منجر به سردرد شود. متخصصین اطفال بیان می‌کنند: مهم است که از وجود مواد مغذی در رژیم غذایی کودک اطمینان حاصل کنید که این فرآیند تنها با یک رژیم غذایی متعادل، که به طور طبیعی غنی از منیزیم، ویتامین B و سایر مواد مغذی مفید باشد، حاصل خواهد شد.

کاهش اشتها

در طول روز، به ویژه در اوج اشتها، کودک را با تنقلات حاوی کالری لازم تغذیه کنید. سعی کنید از سیب یا موز با کره بادام زمینی، پنیر و کراکر، پروتئین‌ها، تخم‌مرغ پخته شده و برش‌های نان، کلوچه‌ها و یک لیوان شیر در رژیم غذایی او استفاده کنید. با پزشک کودک درباره برنامه‌ریزی دارویی بعد از صرف غذا صحبت کنید.

مشکلات به خواب رفتن

مسائل خواب در کودکان مبتلا به ADHD یک رخداد شایع است. گاهی اوقات داروهای محرک بر خواب تاثیر گذارند. به عبارت دیگر، بی‌قراری همراه با ADHD سبب مشکلات به خواب رفتن می‌گردد. اگر متوجه بروز مشکلات به خواب رفتن در زمان مصرف دارو شدید، بهتر است با پزشک در مورد تنظیم زمان مصرف دارو در طول روز یا قبل و بعد از ظهر صحبت کنید.

یک خواب خوب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شروع به تنظیم زمان بخواب رفتن کنید، این کار را حدود نیم ساعت قبل از خواب انجام دهید در حالی که ممکن است هنوز زمان بخواب رفتن فرا نرسیده باشد با این وجود، تشویق کودک به فعالیت‌های آرام می‌تواند برای او کمک کننده باشد. البته تغییر دادن سبک بازی از بسکتبال و فعالیت‌های بدنی یا یک بازی رایانه‌ای خشن و سوق دادن آن به سمت رختخواب ممکن است کار دشواری باشد. برای آماده سازی کودک می‌توانید از فعالیت‌هایی مانند کتاب خواندن، حل کردن پازل و یا رنگ‌آمیزی بهره بگیرید.

یک ساعت معین برای خوابیدن، مقرر کنید. کودک می‌تواند قبل از خوابیدن از فعالیت‌هایی از قبیل حمام رفتن، مسواک زدن، کتاب خواندن، گوش دادن به موسیقی آرام بخش استفاده کند. سعی کنید فرزندتان هر شب یک ساعت مشخص به رختخواب برود و در یک زمان معین بطور منظم از خواب بیدار شود. سایر عوارض جانبی که والدین اغلب در هنگام شروع مصرف داروهای ADHD در فرزندان خود نگران آن هستند عبارتند از:

تیک‌های عصبی

نگرانی بیش از حد ممکن است به این خاطر باشد که همه داروهای محرک، احتمالا چنین عارضه جانبی را از خود نشان خواهند داد. بسیاری از متخصصان ADHD بر این باورند که محرک‌هایی مانند ریتالین، مسبب یا تشدید کننده این علائم نیستند و اختلال ADHD و اختلالات مزمن تیک به سادگی ممکن است در بعضی از کودکان رخ دهد.

مرگ ناگهانی

تحریک کننده‌ها هم‌چنین هشدار دهنده برای امکان وقوع مرگ ناگهانی در کودکان مبتلا به مشکلات ساختار قلبی یا سایر مشکلات جدی قلب مانند کاردیومیوپاتی‌‌های قلبی و یا اختلالات ریتم قلب شدید می‌باشند. در صورت ابتلای کودک به هر گونه مشکلات قلبی قبل از مصرف این قبیل داروها، با پزشک مشورت نمایید. در صورت نیاز احتمالا این داروها با انواع دیگر جایگزین خواهند شد.

خودکشی

ریسک خودکشی در افراد مصرف کننده داروی Strattera وجود دارد، بنابراین شروع مصرف این دارو نیازمند مدیریت رفتارهای کودک و تغییرات خلق و خویی می‌باشد.

سایر توصیه‌ها برای به حداقل رساندن عوارض جانبی داروهای ADHD:

1. با یک دوز شروع به مصرف دارو کنید.
2. تحت هدایت پزشک متخصص اطفال، هر یک تا سه هفته دوز دارویی را افزایش دهید تا جایی که به نظر اثرات لازم را داشته و یا اینکه کودک با عارضه‌های جانبی کمتری مواجه گردد.
3. اگر کودک با عارضه‌های جانبی فراوانی روبه‌رو گردد، کاهش دوز دارویی و یا جایگزینی دارو را در نظر داشته باشید. به عنوان مثال، اگر فرزند شما داروهای ADHD مبتنی بر آمفتامین مصرف می‌کند، مانند Vyvansse، احتمالا به داروهای ADHD مبتنی بر متیل فنیدات (ریتالین) تغییر خواهد یافت.
4. درک کنید که شاید شما نتوانید علائم ADHD کودک خود را با دارو کنترل کنید، خصوصا اگر عوارض جانبی بیشتری در دوزهای بالا مشاهده گردد. برای کاهش شدت علائم ممکن است به سادگی بتوانید با رفتار درمانی در ترکیب همزمان با مصرف دارو حتی شاهد تغییراتی در رفتار او در مدرسه باشید.
5. اگر کودک پس از چندین دوره مصرف داروهای ADHD و دوزهای مختلف هیچ عملکرد بهتری نداشت، به جای ادامه دادن دارو با دوزهای بالاتر، امکان بروز عوارض جدی‌تری را با خود به همراه خواهد داشت، بنابراین احتمال اینکه ممکن است او واقعا مبتلا به ADHD نباشد، وجود داشته و یا ممکن است او از یک اختلال همزمان، مانند افسردگی یا ناتوانی در یادگیری رنج می‌برد.

به حداقل رساندن اثرات جانبی

یکی از بهترین راه‌های به حداقل رساندن عوارض جانبی دارو ADHD این است که از تاثیر دارو بر روی فرزندتان، انتظارات واقع بینانه ای داشته باشید.

منابع:

1. https://www.verywellmind.com/side-effects-of-adhd-medications-2633123
2. https://www.verywellmind.com/adhd-medicine-side-effects-20888