آزمایش پروتئین فاز حاد یا تست CRP چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟

آزمایش پروتئین فاز حاد CRP یکی از تست‌های آزمایشی است که به عنوان آزمایش پایه در اغلب بیماری‌ها و شرایطی مانند بررسی وجود ویروس کرونا در بدن می‌تواند همراه با سایر آزمایشات در فرآیند تشخیصی کمک کننده باشد.   

پروتئین واکنشی C چیست؟

آزمایش CRP می‌تواند مقادیر پروتئین واکنش دهنده فاز حاد یا همان پروتئین C را در خون اندازه‌گیری کند. CRP پروتئینی است که توسط کبد ساخته می‌شود. در پاسخ به التهاب به جریان خون فرستاده می‌شود. در صورت آسیب دیدگی یا عفونت، روش بدن برای محافظت از بافت‌های بدن ایجاد التهاب می‌باشد. التهاب می‌تواند باعث درد، قرمزی و تورم در ناحیه آسیب دیده یا تحت تاثیر قرار گرفته شود. برخی از اختلالات خود ایمنی و بیماری‌های مزمن نیز می‌توانند باعث التهاب شوند.

به طور معمول، مقدار کم پروتئین واکنش‌پذیر C در خون وجود دارد. سطوح بالا از این ماده ممکن است نشانه عفونت جدی یا اختلال دیگر باشد.

CRP یک شاخص غیر اختصاصی التهاب و یکی از حساس‌ترین واکنش دهنده‌های فاز حاد است. این بدان معنی است که در طی چند ساعت پس از آسیب، شروع عفونت یا علت دیگر التهاب، درون خون رها می‌شود. افزایش سطح قابل ملاحظه ای از این ماده می‌تواند به عنوان مثال، بعد از آسیب یا حمله قلبی، با اختلالات خود ایمنی فعال یا درمان نشده و با عفونت‌های جدی باکتریایی، مانند سپسیس ایجاد شود. سطح CRP در پاسخ به عفونت باکتریایی می‌تواند به هزار برابر برسد و افزایش آن در خون می‌تواند مقدم بر درد، تب یا سایر علائم و نشانه‌ها باشد.

پزشکان از اطلاعات این تست همراه با عوامل دیگری مانند علائم و نشانه‌ها، معاینه جسمی و آزمایش‌های دیگر برای تشخیص بیماری التهابی حاد و یا شروع بیماری التهابی می‌توانند استفاده کنند.

از آزمایش CRP به چه عنوان استفاده می‌شود؟

آزمایش CRP ممکن است برای یافتن یا نظارت بر شرایط ایجاد کننده التهاب مورد استفاده قرار بگیرد، این شرایط التهابی می‌تواند در اثر بیماری‌ها و شرایط مزمن و یا حاد به وجود بیایند. این موارد شامل:

• عفونت‌های باکتریایی مانند سپسیس، یک وضعیت شدید و گاهی خطرناک برای زندگی
• عفونت‌های قارچی یا ویروسی
• بیماری التهابی روده، اختلالی که باعث تورم و خون‌ریزی در روده می‌شود
• اختلال خود ایمنی مانند لوپوس، واسکولیت یا آرتریت روماتوئید
• عفونت استخوانی به نام استئومیلیت
• بیماری التهابی رحم یا PID

برخی از موارد دیگر:

1. آزمایش CRP به طور گسترده‌ای برای تشخیص سپسیس در نوزادان تازه متولد شده استفاده می‌شود.
2. آزمایش CRP ممکن است برای نظارت بر بیماران بعد از عمل استفاده شود. معمولاً سطح CRP بعد از عمل افزایش می‌یابد و به آرامی کاهش می‌یابد تا به حالت عادی برسد مگر اینکه عفونتی بعد از عمل وجود داشته باشد.
3. CRP می‌تواند پیش‌بینی کننده خوبی برای رد پیوند در گیرندگان پیوند کلیه باشد.

CRP ممکن است گاهی همراه با آزمایش میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)، آزمایش دیگری که التهاب را تشخیص می‌دهد، یا پروکلسیتونین، آزمایشی که نشان دهنده سپسیس است درخواست گردد. در حالی که آزمایش CRP به اندازه کافی خاص برای تشخیص یک بیماری خاص نیست، به عنوان یک نشانگر عمومی برای عفونت و التهاب عمل می‌کند، بنابراین پزشکان هشدار می‌دهند که آزمایش و درمان بیشتر ممکن است در چنین مواردی لازم باشد.

چه زمانی نیاز به انجام تست CRP وجود دارد؟

در صورت بروز علائم عفونت جدی باکتریایی ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. علائم شامل:

• تب
• لرز
• تنفس سریع و پی در پی
• ضربان قلب سریع
• تهوع و استفراغ

اگر قبلاً به عفونت مبتلا شده باشید یا به بیماری مزمن مبتلا هستید، این آزمایش ممکن است برای نظارت بر درمان شما مورد استفاده قرار گیرد. بسته به میزان التهاب شما، سطح CRP افزایش و یا کاهش می‌یابد. اگر سطح CRP شما پایین بیاید، نشانه آن است که درمان التهاب شما به خوبی عمل کرده است.

نحوه انجام آزمایش CRP

یک تکنسین آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک، نمونه خون از رگ موجود در بازوی شما می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در لوله آزمایش یا ویال جمع می‌شود. ممکن است هنگام وارد شدن یا خارج شدن سوزن احساس کمی سوزش کنید. این روند معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.

برای انجام آزمایش CRP هیچگونه آمادگی خاصی نیاز نمی‌باشد. این آزمایش خطر چندانی ندارد و تنها اندکی کبودی جزیی ممکن است در محل ورود سوزن اتفاق بیفتد که بعد از چند روز برطرف خواهد شد.

تفسیر آزمایش پروتئین فاز حاد

اگر مقادیر بالایی از این پروتئین در آزمایش خون وجود داشته باشد نشان دهنده وجود التهاب در بدن خواهد بود. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که این آزمایش نمی‌تواند به طور دقیق محل بروز التهاب را مشخص نموده و علت آن را توضیح دهد. بنابراین آزمایش CRP تشخیصی نیست.

در صورتی که نتایج این آزمایش عادی نباشد پزشک ممکن است آزمایشات کمکی دیگری را برای تشخیص دقیق‌تر درخواست نماید.

سطح CRP بالاتر از حد طبیعی لزوماً به معنای آن نیست که شما یک مشکل پزشکی دارید که به درمان نیاز دارد. عوامل دیگری وجود دارند که می‌توانند سطح CRP را بالا ببرند. این موارد شامل مصرف سیگار، چاقی و عدم ورزش می‌باشد.

منابع:

1. https://medlineplus.gov/lab-tests/c-reactive-protein-crp-test/
2. https://labtestsonline.org/tests/c-reactive-protein-crp