هیدروسل یا تجمع مایع دور بیضه چیست؟

هیدروسل یک تورم بدون درد در بیضه است که هنگام جمع شدن مایعات در لایه نازک پوست اطراف بیضه‌ها ایجاد می‌شود.

هیدروسل در کودکان تازه متولد شده رایج‌تر است و معمولاً بدون درمان در اولین سال زندگی به طور خود به خود از بین می‌رود.

در مردان مسن، هیدروسل می‌تواند یک یا چندین علت مختلف داشته باشد، از جمله آسیب یا عفونت. تشخیص هیدروسل معمولاً ساده است و اغلب نیازی به درمان ندارد.

هیدروسل بیضه چیست؟

هیدروسل مجموعه‌ای از مایعات در غشای بیضه است که باعث ورم کیسه بیضه می‌شود.

زنان هم‌چنین می‌توانند هیدروسل را در امتداد یکی از کانال‌های لنفاوی اندام تناسلی خود تجربه کنند، اما این شرایط بسیار نادر است.

حدود 10٪ از نوزادان پسر تازه متولد شده دارای هیدروسل هستند که معمولاً قبل از 1 سالگی از بین می‌رود.

ورم می‌تواند در یک یا هر دو طرف کیسه بیضه رخ دهد. این حالت دردی را ایجاد نمی‌کند اما این امکان وجود دارد در مواردی که ورم به اندازه کافی قابل توجه و بزرگ است، ناراحت کننده باشد.

علائم هیدروسل

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مردان این است که از کجا بفهمیم هیدروسل داریم؟ معمولاً هیدروسل‌ها دردی ایجاد نمی‌کنند و تنها علامت آن ورم کیسه بیضه است.

با این حال، در بزرگسالان، هیدروسل می‌تواند ناراحت کننده باشد. هرچه مقدار مایعات تجمع یافته در هیدروسل بیشتر باشد، بیضه سنگین‌تر می‌شود. برخی افراد ورم صبحگاهی را ناخوشایند‌تر از ورم شبانه توصیف می‌کنند.

اگر درد یا ورم ناگهانی کیسه بیضه رخ داده باشد، به ویژه پس از آسیب به کیسه بیضه، بایستی سریعا اقدامات اورژانسی پزشکی دریافت گردد.

این علائم می‌تواند ناشی از محدود شدن جریان خون در بیضه پیچ خورده (تورشن بیضه) باشد که نیاز به درمان فوری دارد.

انواع هیدروسل

هیدروسل دو نوع دارد: ارتباطی و غیر ارتباطی.

بدون ارتباط

هیدروسل ارتباطی در نوزادان با بسته شدن حلقه کشاله ران تشکیل می‌شوند، اما مایعات در غشای بیضه‌ها باقی می‌ماند. بدن معمولاً ظرف یک سال مایعات را جذب می‌کند.

ارتباطی

بندرت، حلقه کشاله ران به صورت باز باقی مانده و اجازه جابجایی مایعات بین شکم و غشای بیضه‌ها به عقب و جلو می‌دهد. پزشکان این موارد را هیدروسل ارتباطی می‌نامند. ورم کیسه بیضه بسته به میزان فعالیت فرد و میزان مایعات موجود در بدن، می‌تواند اندازه خود را تغییر دهد.

هیدروسل‌های ارتباطی اغلب با فتق مغبنی همراه هستند.

علل

علت هیدروسل به سن فرد بستگی دارد.

1- در نوزادان:

هنگامی که جنین پسر در دوران بارداری در حال رشد است، بیضه‌ها در نزدیکی کلیه‌ها در شکم رشد می‌کنند. با پایان کامل دوره بارداری، آنها به وضعیت معمول خود در کیسه بیضه یعنی به سمت پایین حرکت می‌کنند. برای پایین آمدن بیضه‌ها، یک پوشش عضلانی در کیسه بیضه (حلقه اینگوینال یا کشاله ران) باز می‌شود و یک کانال یا کیسه ایجاد می‌کند.

هنگامی که بیضه‌ها به موقعیت معمول خود منتقل شدند، حلقه کشاله ران بسته می‌شود. اگر حلقه باز بماند یا دوباره باز شود، مایعات از طریق این کانال از شکم به کیسه بیضه منتقل می‌گردند و این باعث ایجاد هیدروسل می‌شود. گاهی اوقات، نوزادان قبل از نزول بیضه متولد می‌شوند و احتمال رشد هیدروسل را افزایش می‌دهند.

2- در بزرگسالان:

در مردان مسن، اگر حلقه کشاله ران بسته نشده باشد یا دوباره باز شود، احتمال ایجاد هیدروسل ارتباطی وجود دارد. هیدروسل در مردان بالغ دلایل احتمالی دیگری نیز دارد، از جمله:

• جراحت
• التهاب
• عفونت

آیا هیدروسل خطرناک است؟

احتمال دردناک بودن هیدروسل بعید به نظر می‌رسد، اما می‌تواند احساس ناراحتی و سنگینی در کیسه بیضه ایجاد کند.

آیا هیدروسل باعث ناباروری می‌شود؟

هیدروسل معمولاً خطرناک نیست و تاثیری در باروری ندارد. در موارد نادر، ممکن است به یک بیماری بیضه زمینه‌ای مانند عفونت، تومور یا فتق مغبنی مرتبط باشد.

افراد باید برای تشخیص دقیق تر، به دنبال نظر یک پزشک متخصص باشند.

تشخیص هیدروسل

هنگامی که فردی با ورم در کیسه بیضه به دنبال درمان است، پزشک در ابتدا سوالاتی را به منظور تعیین علت احتمالی مطرح می‌کند. سپس پزشک یک معاینه بالینی انجام می‌دهد که شامل لمس کردن بیضه‌ها برای تأیید محل و میزان تورم می‌باشد.

هیدروسل‌ها در جلوی یا زیر بیضه قرار می‌گیرند. پزشک با این معاینه بالینی کیسه بیضه درصدد تعیین میزان حساسیت به لمس در کیسه بیضه می‌باشد.

بررسی دیگری که پزشکان از آن استفاده می‌کنند، بررسی میزان عبور نور از کیسه‌های بیضه می‌باشد. به این آزمایش ترانس لومیناسیون می‌گویند.

اگر  این ورم شامل انباشت مایع باشد، مانند هیدروسل، نور از آن عبور می‌کند. یک توده جامد، مانند تومور‌ها، اجازه عبور نور را نمی‌دهد.

ترانس لومیناسیون به پزشکان اجازه بررسی علت دقیق ورم بیضه‌ها را می‌دهند، اما برخی آزمایش‌های دیگر هم به منظور تشخیص قطعی می‌توانند به آنها کمک کند.

به عنوان مثال، در صورت داشتن هرگونه تردید در علت اصلی ورم، این احتمال وجود دارد که پزشکان آزمایش دیگری مانند اسکن اولتراسوند را درخواست نماید.

در موارد نادر، جراحی اکتشافی ممکن است تنها راه تعیین علت دقیق بروز آب آوردن بیضه‌ها باشد.

برای درمان هیدروسل چه باید کرد؟

بیشتر نوزادان و کودکان مبتلا به هیدروسل به هیچ درمانی نیاز نخواهند داشت، زیرا این وضعیت با گذشت زمان برطرف می‌شود.

والدین و مراقبان باید هر از گاهی کیسه بیضه را بررسی نموده و در صورت بزرگ شدن ورم یا درد کودک، با پزشک خود تماس بگیرند.

برای افرادی که دارای هیدروسل بزرگ و ناراحت کننده هستند جراحی برای حذف آنها بهترین گزینه درمان هیدروسل به حساب می‌آید.

یکی دیگر از گزینه‌های درمانی تخلیه هیدروسل با استفاده از آسپیراسیون سوزنی است. در این روش پزشک سوزن بلندی را درون کیسه بیضه فرو می‌کند تا مایعات را بیرون بکشد. سپس آنها ممکن است مواد شیمیایی را به هیدروسل تزریق کنند تا دوباره از تجمع مایعات در آن‌ها جلوگیری شود (اسکلروتراپی). این روش درمانی برای بزرگسالانی که در حین جراحی در معرض عوارض هستند بهترین راه حل می‌باشد.

عمل جراحی هیدورسلکتومی چیست؟

هیدروسلکتومی نوعی عمل جراحی است که برای برداشتن کیسه‌های پر از مایع به نام هیدروسل استفاده می‌شود.

طبق بنیاد مراقبت از ارولوژی، تقریباً از هر 10 پسر 1 نفر با هیدروسل متولد می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که این مشکل تا زمانی که اکثریت این پسران 2 ساله شوند، برطرف خواهد شد.

این روش تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. اگر یک نوزاد هیدروسل داشته باشد که به خودی خود از بین نرود، جراحان قبل از عمل حداقل تا 1 الی 2 سالگی کودک منتظر می‌مانند.

مراحل مربوط به هیدروسلکتومی به ارتباط یا عدم ارتباط هیدروسل بستگی دارد:

هیدروسل غیر ارتباطی: جراحان برشی در کیسه بیضه ایجاد کرده، کیسه را خارج نموده، مایع را تخلیه می‌کنند و برش را می‌بندند.

هیدروسل ارتباطی: این نوع از هیدروسل با درمان کمی پیچیده‌تر همراه است. پزشکان برشی از ناحیه کشاله ران ایجاد می‌کنند تا همزمان با برداشتن هیدروسل‌ها، در صورت وجود فتق آن را نیز درمان می‌کنند. حتی اگر فتق هم وجود نداشته باشد، پزشکان این روش را برای جلوگیری از ایجاد فتق در آینده در پیش می‌گیرند.

هیدروسلکتومی لاپاراسکوپی

برخی از جراحان از طریق جراحی لاپاراسکوپی (وارد کردن ابزار جراحی از طریق سوراخ بر روی پوست) با قرار دادن یک لوله مجهز به دوربین از طریق شکم، هیدروسلکتومی را انجام می‌دهند.

در بعضی موارد، بیماران و پزشکان آنها گزینه درمانی تخلیه هیدروسلها را انتخاب می‌کنند که می‌تواند موثر باشد. با این حال، این روش خطر بیشتری برای بازگشت هیدروسلها به همراه خواهد داشت.

مراقبت‌های بعد از عمل هیدروسلکتومی

در هفته اول یا حدوداً بعد از عمل، اکثر افراد دردی را تجربه می‌کنند که نیاز به دارو دارد. علاوه بر مسکن، استفاده از کیسه یخ در ناحیه آسیب دیده نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

برخی از افراد ممکن است در طول روند بهبودی خود از بانداژهای ویژه یا لوله تخلیه استفاده کنند.

برای چند هفته پس از جراحی، ورم ممکن است همچنان ادامه داشته باشد. بسته به سن فرد و میزان اقدامات انجام شده، فعالیت بدنی باید محدود گردد.

بعد از انجام هیدروسلکتومی، به مدت 10 روز به جای حمام در وان، به کودکان حمام اسفنجی بدهید.

حدود 3 هفته پس از انجام این روش، کودکان نباید با اسب‌های راکی خود بازی کرده، دوچرخه سواری کنند و از دیگر اسباب بازی‌های دارای رکاب نشستن استفاده کرده یا بازی‌های ورزشی داشته باشند.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/318688#What-is-the-procedure-for-hydrocelectomy
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/hydrocele