نگاهی جامع به علل و نشانه‌های خودکشی در افراد

خودکشی چیست؟

زمانی که فرد مستقیما با هدف پایان دادن به زندگی خود دست به خشونت علیه خود می‌زند، و در نتیجه آن جان خود را از دست می‌دهد، مرتکب خودکشی شده است. اقدام به خودکشی زمانی واقع می‌شود که فرد با هدف پایان دادن به زندگی خود، به خود آسیب می‌زند اما در نتیجه آن جان خود را از دست نمی‌دهد. خودکشی تنها بر فردی که مرتکب آن می‌شود تاثیر ندارد بلکه می‌تواند روی خانواده، دوستان و جامعه نیز اثرات بلندمدتی داشته باشد.

چه کسانی در معرض خطر خودکشی قرار می‌گیرند؟

خودکشی مختص افراد خاصی نیست. همه افراد با هر سن و نژادی می‌توانند دست به خودکشی بزنند. عوامل خطر اصلی برای خودکشی عبارتند از:

1. سابقه اقدام به خودکشی
2. افسردگی و دیگر اختلالات سلامت روان
3. سوءاستفاده از مواد مخدر
4. سابقه خانوادگی اختلالات روانی یا سوءاستفاده از مواد مخدر
5. سابقه خودکشی خانوادگی
6. خشونت خانوادگی، شامل سوءاستفاده فیزیکی یا جنسی
7. داشتن اسلحه یا دیگر سلاح‌های گرم در خانه
8. زندانی یا بازداشت بودن
9. تحت تاثیر خودکشی افراد دیگر مانند عضوی از خانواده، دوستان، یا یک فرد مشهور قرار گرفتن
10. ابتلا به بیماری پزشکی
11. سنین بین 15 تا 24 سال و بالای 60 سال

اکثر افرادی که دارای عوامل خطر خودکشی هستند، اقدام به خودکشی نمی‌کنند به همین دلیل پیش‌بینی این که چه کسی دچار افکار خودکشی خواهد شد کاری دشوار است.

آیا گروه‌های خاصی از افراد نسبت به بقیه بیشتر در خطر خودکشی قرار دارند؟

به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، مرگ و میر بر اثر خودکشی در میان مردان بیشتر از زنان است، اما زنان با احتمال بیشتری اقدام به خودکشی می‌کنند. مردان معمولا از روش‌های کشنده‌تری مانند سلاح گرم یا خفه کردن خود استفاده می‌کنند در حالی که زنان بیشتر با روش مسمومیت اقدام به خودکشی می‌کنند.

هم‌چنین برخی زیرگروه‌های جمعیت شناختی نیز بیشتر در خطر خودکشی قرار دارند. برای مثال خودکشی بین برخی گروه‌های نژادی شیوع بیشتری دارد. علاوه بر این، گروه سنی افراد نیز در میزان خطر خودکشی نقش دارد. برای مثال با وجودی که کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگسالان نرخ خودکشی کمتری دارند، نرخ خودکشی میان نوجوانان 10 تا 14 ساله افزایش چشمگیری نشان می‌دهد.

چرا برخی افراد خودکشی می‌کنند در حالی که دیگران با وجودی که عوامل خطر یکسانی دارند، دست به خودکشی نمی‌زنند؟

اکثر افرادی که دارای عوامل خطر خودکشی هستند، خودشان را نمی‌کشند. با این حال، ریسک رفتار خودکشی پیچیده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند واکنش به رویدادهای مختلف، تفکر و تصمیم‌گیری افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند می‌تواند نسبت به افرادی که اقدام به خودکشی نمی‌کنند متفاوت باشد.

این تفاوت‌ها در صورتی که فرد دچار اختلالی همچون افسردگی، سوءاستفاده مواد مخدر، اضطراب، اختلال شخصیت مرزی، و روانپریشی باشد شدت بیشتری می‌یابد. عوامل خطر اهمیت دارند با این حال، کسی که نشانه‌های هشداردهنده خودکشی را دارد بیشتر در خطر بوده و نیازمند توجه فوری است.

نشانه‌های هشدار دهنده خودکشی چه هستند؟

رفتارهای زیر می‌توانند بیانگر این باشند که فرد به خودکشی فکر می‌کند:

• صحبت درباره این که می‌خواهد بمیرد یا خودش را بکشد
• صحبت درباره احساس تهی بودن، ناامیدی، یا نداشتن دلیلی برای زندگی
• برنامه‌ریزی یا جستجو برای روش خودکشی، مانند جستجوی آنلاین، جمع آوری قرص، یا خریداری مواردی که می‌توانند به صورت بالقوه کشنده باشند (مثل سلاح گرم، طناب)
• صحبت درباره احساس گناه یا شرمندگی شدید
• صحبت درباره احساس گیر افتادن یا این احساس که راه‌حلی وجود ندارد
• احساس درد غیرقابل تحمل، چه فیزیکی و چه روانی
• صحبت درباره این که باری بر دوش دیگران است
• استفاده زیاد از الکل و مواد مخدر
• رفتار مضطرب یا بی‌قرار
• دوری گزیدن از خانواده و دوستان
• تغییر عادات خوردن و یا خوابیدن
• نشان دادن خشم یا صحبت درباره انتقام
• پذیرفتن ریسک کارهایی که می‌تواند منجر به مرگ شود مانند بی‌احتیاطی در رانندگی
• صحبت یا تفکر زیاد درباره مرگ
• نمایش تغییرات خلقی شدید، تغییر سریع از غم شدید به آرامش یا شادی
• بخشیدن دارایی‌های مهم
• خداحافظی کردن با دوستان و خانواده
• تنظیم وصیت‌نامه

آیا افراد تهدید به خودکشی می‌کنند تا دیگران به آن‌ها توجه کنند؟

افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی نشانه رنج شدید و بیانگر نیاز جدی فرد به کمک است. هیچ نشانه هشدار دهنده یا علامتی از خودکشی نباید نادیده گرفته شود. هرگونه صحبت از خودکشی باید جدی گرفته شود و نیاز به توجه دارد. تهدید به خودکشی در پاسخ به استرس، طبیعی نیست و نباید به سادگی از آن چشم پوشید.

آیا صحبت کردن درباره خودکشی باعث می‌شود فرد به فکر خودکشی بی‌افتد؟

صحبت درباره خودکشی پیامد منفی‌ای در پی ندارد. اکثر افراد معتقدند اگر از کسی درباره خودکشی سوال کنیم، فکر خودکشی را در سر او می‌اندازیم، اما این باور درست نیست. چندین پژوهش نشان داده‌اند که پرسیدن درباره افکار و رفتار خودکشی از افراد باعث ایجاد یا افزایش افکار و تجربیات خودکشی نمی‌شود. درواقع، پرسیدن مستقیم این سوال که «آیا به کشتن خودت فکر می‌کنی؟» می‌تواند بهترین روش برای تشخیص فردی باشد که در معرض خطر خودکشی است.

اگر خودم یا شخص دیگری قصد خودکشی داشته باشد چه کار باید بکنم؟

اگر شما یا یکی از اطرافیان‌تان دارای نشانه‌ها و علائم خودکشی هستید، به ویژه اگر تغییری در رفتار ایجاد شده، در اسرع وقت به دنبال کمک باشید. اغلب، خانواده و دوستان اولین افرادی هستند که علائم هشدار دهنده خودکشی را شناسایی می‌کنند و می‌توانند نخستین قدم را برای کمک به فرد در معرض خطر برداشته و از یک متخصص کمک بگیرند.

اگر کسی به شما گفت که قصد خودکشی دارد، او را تنها نگذارید. هرگز به او قول ندهید که افکار خودکشی او را به عنوان یک راز از همه پنهان خواهید کرد. حتما موضوع را با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده او که مورد اعتماد است در میان بگذارید.

منابع:

1. https://www.nimh.nih.gov/health/publications/suicide-faq/index.shtml