بررسی علائم دیابت نوع 2 همراه با توصیه‌های غذایی و سبک زندگی

دیابت نوع 2 یا ملیتوس چیست؟

دیابت نوع 2 یا دیابت شیرین، نوعی بیماری است که در آن سلول‌های بدن نسبت به انسولین تولید شده توسط پانکراس مقاوم می‌شوند و یا این که پانکراس مقادیر کافی انسولین را تولید نمی‌کند. بنابراین بدن برای تنظیم میزان سطح قند خون یا همان گلوکز نیاز به انسولین خواهد داشت.

دیابت نوع 2 اغلب با چاقی، فشارخون بالا و کلسترول بالا همراه است. این شرایط بر جوانان بیشتر تاثیر گذار بوده و برای تنظیم انسولین خون، برخی از افراد را نیازمند به تزریقات انسولینی می‌کند.

علائم دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 اغلب بدون هیچ علامتی بروز می‌یابد و یا علائم بسیار خفیفی دارد که اغلب بدون توجه باقی می‌مانند. به همین دلیل، آزمایش قند خون از اهمیت ویژه‌ای برخودار است چرا که می‌تواند دیابت را در همان مراحل اولیه تشخیص داده و برای جلوگیری از بروز عوارض می‌توان سریعاٌ درمان را آغاز کرد. علائم دیابت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس خستگی و بی‌حالی
• احساس تشنگی غیرعادی
• افزایش گرسنگی
• تکرر و افزایش ادرار
• تاری دید
• عفونت‌های مکرر و بهبودی آرام زخم‌ها

عوامل خطر دیابت نوع 2

عوامل افزایش خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 عبارتند از:

• سنین بالای 55 سال
• اضافه وزن یا چاقی
• بالا بودن چربی دور کمر نسبت به سایر نقاط بدن
• داشتن سابقه خانوادگی دیابت
• کم تحرکی
• مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای کورتیکواستروئیدی
• سیگار کشیدن
• زنان با اضافه وزن بالا و مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
• ابتلا به دیابت بارداری هنگام بارداری یا به دنیا آوردن نوزادانی که وزن بیش از 4.5 کیلوگرم دارند
• افراد مبتلا به حالت پیش دیابتی که در آن سطح قند خون، کمی افزایش یافته است اما به اندازه کافی برای تشخیص دیابت ارجحیت ندارد.
• مناطق تیره پوستی به ویژه در ناحیه زیر بغل و گردن که این وضعیت اغلب نشان دهنده مقاومت به انسولین می‌باشد.

آزمایشات و تشخیص دیابت

پزشک بعد از بررسی بالینی و مشاهده علائم، آزمایشاتی را برای تایید تشخیص دیابت تجویز می‌نماید که عبارتند از:

1- سطح قند خون

یک آزمایش خون ساده است که میزان گلوکز خون را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند پس از یک دوره ناشتایی (FBS) یا در زمان تصادفی (OGGT) اندازه‌گیری شود. مقدار قند خون ناشتا (126mg/dl،(7mmol/L یا بیشتر از آن در دو آزمایش جداگانه نشانه دیابت می‌باشند.  

2- هموگلوبین گلیکوزیله شده (HbA1C)

یک آزمایش خون است که در آن میزان قند خون بالا را در طی 2 تا 3 ماه گذشته مورد بررسی قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

تست خونی برای کنترل دیابت یا همان تست A1C چیست؟

3- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGT)

هنگامی که پزشک در مورد تشخیص دیابت مشکوک است، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. سطوح قند خون بعد از مصرف نوشیدنی حاوی مقدار مشخصی از گلوکز در زمان‌های مشخصی اندازه‌گیری می‌شود.

اگر آزمایش تست تحمل گلوکز خوراکی و قند خون ناشتا مقادیر مرزی را نشان دهند، احتمالا فرد با حالت پیش دیابتی تشخیص داده می‌شود. همچنین اگر دیابت نوع 2 تشخیص داده شود، پزشک احتمالا برای جلوگیری از بروز عوارض دیابت، آزمایش‌های خونی با فواصل منظمی را برای کنترل قند خون و تنظیم انسولین بدن توصیه خواهد نمود.

درمان دیابت نوع 2

درمان دیابت نوع 2 شامل موارد زیر می‌گردد:

1. کنترل سطح قند خون از طریق سبک زندگی و داروها
2. درمان سایر شرایطی که خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را افزایش می‌دهند

درمان دیابت نوع 2 با تغییر سبک زندگی

هدف درمان دیابت نوع 2 جلوگیری از عوارض ناشی از دیابت مانند بیماری قلبی و کلیوی، مشکلات چشمی و عصب می‌باشد. این نه تنها شامل کنترل قند خون، بلکه فشارخون و کلسترول نیز می‌گردد. اولین راهکار برای انجام این کار معمولا تغییر سبک زندگی است.

استفاده از مواد غذایی سالم برای کنترل سطح قند خون

گلوکز خون تحت تأثیر شرایط زیر قرار می‌گیرد:

• چیزی که می‌خورید.
• چه زمانی آن را می‌خورید.
• چقدر می‌خورید.
• چقدر ورزش انجام می‌دهید.
• دارو یا انسولین مصرف می‌کنید
• خوردن غذای بیش از حد می‌تواند میزان قند خون را به میزان بیشتری افزایش دهد. نوشیدن الکل بدون خوردن هیچ غذا می‌تواند سطح قند خون را به میزان بیشتری کاهش دهد.

روش‌هایی که می‌توانید به کمک آن سطح قند خون را نسبتا پایدار و سالم نگه دارید عبارتند از:

• هر روز در همان زمان غذا بخورید
• هر روز تقریبا همان مقدار مواد غذایی بخورید
• از مقدار کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌های مواد غذایی اطلاع پیدا کنید
• برای پایین نگه داشتن سطح قند خون از مواد غذایی با شاخص گلیسمی GI پایین استفاده کنید
• در هر وعده غذایی میزان پایه و البته کمی از کربوهیدرات‌ها یا همان قندها را داشته باشید
• غذا و میان وعده غذایی داشته باشید
• از خوردن مواد با قند بالا مانند آبنبات، نوشابه و دسرها اجتناب کنید
• در ساعت مشخصی از روز ورزش کنید
• مصرف مواد غذایی خود را با میزان فعالیت بدنی و نیز مصرف داروهای روزانه تنظیم کنید

شاخص گلیسمی GI

مواد غذایی حاوی فیبر بالا و قندهای با GI پایین برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود. از شاخص گلیسمی می‌توان به عنوان راهنما در انتخاب غذاهای حاوی قند استفاده کرد. غذاهایی با مقادیر شاخص گلیسمی GI پایین به این معنی است که جذب آهسته‌ای در بدن دارند و سطح قند خون را به طور پیوسته افزایش می‌دهند.

غذاهای با GI بالا، سبب افزایش ناگهانی سطح قند خون می‌شوند. خوردن غذاهایی با GI پایین می‌تواند به افراد مبتلا به دیابت کمک کند تا از افزایش آنی سطوح قند خون جلوگیری کنند. به طور کلی، غذاهای خام، فرآوری نشده دارای GI پایین هستند و غذاهای فرآوری شده اغلب شاخص گلیسمی بالایی دارند.

داروهای مرتبط با دیابت نوع 2

اگر تغییرات سبک زندگی کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش قند خون تجویز نماید. انواع مختلفی از داروهایی که گلوکز خون را پایین می‌آورند و به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند عبارتند از:

1. بیگوانید (متفورمین): میزان قندی که کبد می‌سازد و آزاد می‌کند را کاهش می‌دهد.
2. سولفونیل اوره: پانکراس را برای تولید مقادیر بیشتر انسولین تحریک می‌کند.
3. تیازولیدین‌ها (گلیتازون‌ها): باعث افزایش حساسیت نسبت به انسولین می‌شوند.
4. مهار کننده‌های آلفا گلوکوزیداز: باعث کاهش جذب گلوکز یا کربوهیدرات‌ها از روده می‌شوند.
5. تقویت کننده‌ها و تقلیدهای اینکرتین: باعث آزاد شدن انسولین و کاهش تولید گلوکز توسط کبد می‌شوند.
6. مهار کننده‌های SGLT2: از جذب گلوکز توسط کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند.
7. انسولین

اگر یک نوع دارو نتواند به تنهایی قند خون را به مقدار و سطح طبیعی برساند، پزشک ممکن است مصرف بیش از یک نوع دارو را تجویز نماید.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/symptoms-causes/syc-20351193