دلایل بالا بودن بیلی‌روبین Bilirubin خون چیست؟

بیلی‌روبین Bilirubin چیست و بالا بودن آن چه علائمی‌ دارد؟

بیلی‌روبین Bilirubin یک رنگدانه زرد نارنجی است که به طور معمول از شکسته شدن و تجزیه هموگلوبین رخ می‌دهد که بخشی از سلول‌های قرمز خون شما تجزیه و تخریب می‌شود. کبد، بیلی‌روبین را از خون شما می‌گیرد و ترکیب شیمیایی آن را تغییر می‌دهد و به صفرا می‌فرستد. اگر میزان بیلی‌روبین شما بالاتر از حد طبیعی باشد، نشانه آن است که یا گلبول‌های قرمز با سرعت غیرمعمول تجزیه می‌شوند یا اینکه کبد نمی‌تواند آنگونه که باید گلبول‌های قرمز را به درستی تجزیه کند.

تجزیه سلول‌های قرمز خون (RBCs) در بدن، بیلی‌روبین را تولید می‌کند. بیلی‌روبین به کبد می‌رود و در مجرای صفرا ذخیره می‌شود. بدن در نهایت بیلی‌روبین را از طریق مدفوع دفع می‌کند. RBCها طول عمری حدود 120 روز دارند و به طور مداوم تجدید می‌شوند. RBCها حاوی هموگلوبین هستند که به ارسال و انتقال اکسیژن به سایر اعضای بدن کمک می‌کنند و این به شکلی است که به بیلی‌روبین و سایر مواد تقسیم می‌شوند. بیلی‌روبین به آلبومین، یک پروتئین ساده است تقسیم می‌شود.

نشانه‌های بیلی‌روبین بالا چیست؟

• ادرار تیره
• تهوع و استفراغ
• درد شکم یا تورم شکم
• مدفوع رنگ خالص
• خستگی
• زردی پوست
• زرد شدن یا قهوه‌ای شدن چشم
• خارش شدید
• مدفوع سفالی رنگ
• سوء هاضمه شدید و عدم تحمل غذاهای چرب

علل بالا رفتن بیلی‌روبین چیست؟

از دلایل بالا بودن بیلی‌روبین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ویروس‌ها، مانند هپاتیت A
2. بیماری کبدی الکلی
3. بعضی از داروهای تجویز شده، از جمله استامینوفن
4. اختلال سیستم ایمنی باعث می‌شود تا بیلی‌روبین بدن افزایش پیدا کند.
5. التهاب یا سرطان کیسه صفرا
6. پانکراتیت یا التهاب پانکراس
7. کم خونی
8. سنگ کلیه
9. سندرم ژیلبرت (یک بیماری بسیار شایع و ارثی است که به علت کم بودن آنزیم‌های بدن، تجزیه کردن گلبول‌های قرمز خون به سختی صورت می‌گیرد)
10. ورزش‌های بسیار شدید مانند ماراتون می‌توانند سطح بیلی‌روبین را افزایش دهند.
11. کافئین، پنی‌سیلین، باربیتورات‌ها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID‌ها) به نام سالیسیلات‌ها

دلایل متعددی برای افزایش سطح بیلی‌روبین وجود دارد. این علل ممکن است قبل، در طی یا بعد از تولید بیلی‌روبین اتفاق بی‌افتند. اگر سطح بیلی‌روبین بدن بسیار بالا باشد، نمی‌تواند کبد را ترک کند و گاهی ممکن است منجر به انسداد در یکی از اندام‌های دیگر نیز شود. این موضوع باعث ایجاد سنگ‌های صفراوی شود و هم‌چنین ممکن است منجر به انسداد در یکی از اندام‌های دیگر که به دفع کمک می‌کند، شد. (مانند سنگ‌های صفراوی در کیسه صفرا). این مرحله فاز پس از کبد نامیده می‌شود.

میزان طبیعی بیلی‌روبین در خون چقدر است؟

• 1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg / dL) برای بزرگسالان
• 1 میلی‌گرم در دسی لیتر برای کودکان زیر 18 سال

هنگامی که سطح بیلی‌روبین 2 تا 3 میلی‌گرم در دسی لیتر می‌رسد، پوست زرد رنگ می‌شود. زرد شدن پوست به همراه قرمز شدن یا زرد شدن سفیدی چشم‌ها وضعیتی جدی است که حتما باید تحت نظر پزشک درمان شود. سطح بالایی از بیلی‌روبین در خون به عنوان hyperbilirubinemia شناخته می‌شود.

آزمایش‌های تشخیص بیلی‌روبین بالا

• آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کبد
• آزمایش هپاتیت
• معاینات پزشکی (بررسی دردهای شکمی خصوصا در ناحیه کبد)
• آزمایشات تصویربرداری
• سونوگرافی
• اشعه ایکس
• CT اسکن
• MRI
• آندوسکوپی برای بررسی مجاری که در آن صفرا به روده حرکت می‌کند.
• بیوپسی کبدی، در این روش یک نمونه کوچک از بافت کبدی برای ارزیابی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

درمان بیلی‌روبین بالا در بزرگسالان

• ماندن در سرما
• حمام مکرر
• استفاده از آنتی هیستامین‌ها
• خوردن آب زیاد
• خوردن میوه، سبزی و نوشیدن آب میوه برای دفع بیلی‌روبین
• زردی ناشی از کم خونی ممکن است با افزایش میزان آهن در خون با مصرف مکمل‌های آهن یا خوردن غذاهای غنی از آهن، درمان شود.
• زردی ناشی از هپاتیت نیاز به داروهای ضد ویروسی و استروئیدی دارد.
• پزشکان با جراحی از بین بردن انسداد می‌توانند زردی ناشی از انسداد را درمان کنند.
• اگر زردی ناشی از مصرف دارو باشد، درمان شامل تغییر در داروهای دیگر می‌شود.

بیلی‌روبین در نوزادان

سطح بیلی‌روبین بالا در نوزادان مخصوصا نوزادان زودرس، باعث آسیب مغزی خواهد شد. زردی طولانی‌مدت در شیرخواران شایع‌تر است.

بیشتر بخوانید:

زردی در نوزادان؛ علت، علائم و درمان آن

روش‌های درمانی برای کاهش سطح بیلی‌روبین در بدن

1. فتوتراپی

دستگاه فتوتراپی شامل یک محفظه با نور مهتابی با طیف نور سبز یا آبی است که بر حسب میزان زردی نوزاد، باید در دستگاه بخوابد. نور ساختار مولکولی بیلی‌روبین را تغییر می‌دهد و از ادرار و مدفوع دفع می‌شود. در این مدت مادر باید مدام به نوزاد خود شیر دهد تا مواد زردی از کبد او بیرون بیاید.

2. ایموگلوبین داخل وریدی immunoglobulin

زردی ممکن به نوع خون مادر و نوزاد بستگی داشته باشد. تزریق داخل وریدی ایمونوگلوبولین می‌تواند سطح آنتی بادی‌ها را کاهش دهد. در بعضی موارد نیاز است خون نوزاد عوض شود. در نوزادان، اگر سطوح بالای بیلی‌روبین تا 2 هفته کاهش نیابد ممکن است نشانه‌ای از:

• ناسازگاری نوع خون بین مادر و کودک
• کمبود اکسیژن
• عفونت ارثی
• بیماری‌های کبد

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/bilirubin/about/pac-20393041
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Bilirubin