سندرم مثانه بیش‌فعال چیست؟ از علائم تا درمان

سندرم مثانه بیش‌فعال چیست

کنترل شرایطی که این سندرم ایجاد می‌کند می‌تواند دشوار باشد، زیرا علائم آن به صورت ناگهانی بروز می‌کنند. گاهی این سندرم باعث محدود شدن روابط اجتماعی افراد و کاهش کیفیت زندگی می‌شود. هم‌چنین این سندرم می‌تواند منجر به فشارهای روحی و روانی نیز شود. اما روش‌های درمانی‌ای وجود دارد که می‌تواند به افراد در کاهش علائم این سندرم کمک کند. درمان سندرم مثانه بیش‌فعال می‌تواند در کنترل ادرار در افراد موثر باشد.

علائم مثانه بیش‌فعال

اینکه فرد گاهی اوقات احساس کند دچار بی‌اختیاری ادرار شده است به این معنا نیست که او مبتلا به مثانه بیش‌فعال است. خارج شدن چند قطره ادرار از مثانه به هر دلیلی می‌تواند اتفاق بی‌افتد، مثل زمانی که شما به شدت می‌خندید. هم‌چنین اگر ادرار خود را برای یک مدت طولانی نگه دارید ممکن است مقداری ادرار به صورت بی‌اختیار از مثانه شما خارج شود. یک مثانه بیش‌فعال با احساس نیاز به دفع ادرار به صورت اورژانسی و به طور مکرر شناخته می‌شود. وجود علائم زیر می‌تواند به شما در تشخیص سندرم مثانه بیش‌فعال کمک کند:

1. نیاز اورژانسی به دفع ادرار
2. بی‌اختیاری ادرار به صورت مکرر
3. تکرر ادرار (بیش از هشت مرتبه در طول 24 ساعت)
4. بیدار شدن از خواب برای رفتن به دستشویی بیش از یک مرتبه در طول شب

علائم سندرم مثانه بیش‌فعال می‌تواند متغیر باشد. آن‌ها هم‌چنین در افراد مختلف نیز می‌توانند به شکل‌های مختلف خود را نشان دهند. تشخیص به موقع این سندرم می‌تواند به درمان سریع‌تر آن کمک کند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از علائم این سندرم می‌پردازیم.

1- نیاز اورژانسی به دفع ادرار

OAB باعث احساس نیاز فوری و شدید به دفع ادرار می‌شود. این احساس به هیچ وجه شبیه زمانی نیست که شما در صف طولانی سرویس بهداشتی ایستاده‌اید و با گذشت زمان احساس نیاز به دفع در شما آهسته آهسته بیشتر می‌شود. این علائم در شما به صورت ناگهانی اوج می‌گیرند و قبل از آن نیز هیچ نشانه‌ای دریافت نمی‌کنید. این اتفاق می‌تواند حتی زمانی که به تازگی دفع ادرار داشتید نیز اتفاق بیافتد. در برخی موارد، افراد مبتلا به OAB ممکن است نتوانند خود را به دستشویی برسانند و ادرار به صورت غیر ارادی از مثانه آن‌ها خارج شود.

2- بی‌اختیاری ادرار

بی‌اختیاری ادرار به معنی عدم توانایی در کنترل ادرار است. این اتفاق در زمان پر بودن مثانه با انقباض ناگهانی و غیر قابل کنترل ماهیچه‌های مثانه آغاز می‌شود. افراد دارای سندرم مثانه بیش‌فعال اغلب زمان کافی برای تشخیص نیاز به دفع ادرار ندارند. خروج ادرار از مثانه می‌تواند تنها به میزان چند قطره باشد. قطعا این می‌تواند نگران کننده‌ترین بخش از این بیماری باشد، زیرا باعث ایجاد شرایط استرس‌آور برای فرد مبتلا می‌شود.

3- تکرر ادرار

افراد مبتلا به OAB بیش از سایر افراد به دفع ادرار نیاز دارند، معمولا هشت یا بیش از هشت مرتبه در طول روز. آن‌ها نسبت به افراد دیگر در هر نوبت دفع میزان ادرار کمتری در مثانه خود دارند. فردی که مبتلا به OAB است ممکن است به طور مکرر نیاز به ترک جمع برای دفع ادرار داشته باشد. تکرر ادرار در افراد دارای OAB ارتباطی به میزان مایعاتی که می‌نوشند ندارد.

4- ناکتوریا

ناکتوریا شرایطی است که در آن فرد در طول شب چندین مرتبه احساس نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند، آنچنان که این امر باعث ایجاد اختلال در خواب او می‌شود.

علل ایجاد سندرم مثانه بیش‌فعال

ادرار توسط کلیه‌ها ساخته می‌شود و از طریق مجاری ادراری به مثانه راه می‌یابد. سپس مغز سیگنال‌هایی دریافت می‌کند و فرد احساس نیاز به دفع پیدا می‌کند. سندرم مثانه بیش‌فعال باعث می‌شود عضلات مثانه به صورت غیر ارادی کار کنند. در این صورت حتی در صورت خالی بودن مثانه نیز فرد احساس نیاز به دفع پیدا می‌کند. شرایط و فاکتورهای مختلفی می‌توانند بر ایجاد این سندرم تاثیرگذار باشند، از جمله:

1. نوشیدن مایعات بیش از اندازه
2. مصرف داروهایی که باعث تولید ادرار می‌شوند
3. عفونت مجاری ادراری
4. مصرف کافئین، الکل، و سایر محرک‌های مثانه
5. عدم تخلیه کامل مثانه در هنگام دفع ادرار
6. ایجاد ناراحتی‌های مربوط به مثانه، مثل وجود سنگ مثانه

علت اصلی ایجاد سندرم مثانه بیش‌فعال هنوز مشخص نیست. احتمال ایجاد این سندرم با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. اما نمی‌توان آن را یک پدیده طبیعی در نظر گرفت. بنابراین نباید علائم آن را نادیده گرفت.

درمان سندرم مثانه بیش‌فعال

درمان‌های مختلفی برای سندرم مثانه بیش‌فعال وجود دارند که در بین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- تقویت لگن

تقویت ماهیچه‌های لگن می‌تواند باعث بهبود بی‌اختیاری و تکرر ادرار شود.

2- استفاده از دارو

داروهایی که برای درمان مثانه بیش‌فعال تجویز می‌شوند بر دو اصل قرار دارند؛ بهبود علائم و کاهش دفعات نیاز به دفع ادرار.

3- بوتاکس

استفاده از دُز اندک بوتاکس می‌تواند باعث فلج یا ضعف موقت ماهیچه‌های مثانه شود. این کار مانع از فعالیت بیش از اندازه آن‌ها می‌شود. اثرات تزریق بوتاکس تا هشت ماه ماندگار است و بعد از این مدت نیاز به تجدید دارد.

4- تحریک عصبی

استفاده از این روش باعث ایجاد تغییر در سیگنال الکتریکی اعصاب می‌شود که ادرار را به سمت مثانه هدایت می‌کنند.

5- عمل جراحی

چنانچه سایر درمان‌های گفته شده پاسخ ندادند پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند برای رفع علائم این سندرم عمل جراحی انجام دهید. طی این عمل ظرفیت مثانه شما افزایش می‌یابد و به این ترتیب احساس نیاز به دفع ادرار در شما کاهش پیدا می‌کند.

درمان‌های طبیعی سندرم مثانه بیش‌فعال

درمان‌های طبیعی می‌تواند شامل انجام ورزش، درمان‌های فیزیکی و رفتاری، استفاده از مکمل‌ها و داروهای گیاهی و مواردی از این دست باشد.

1- ویتامین‌ها و مکمل‌ها

برخی داروهای گیاهی، مکمل‌ها و ویتامین‌ها به عنوان جایگزینی برای سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. مطالعات نشان داده استفاده از مکمل‌هایی مثل هیدروکسید منیزیم و L آرژنین می‌تواند در کاهش علائم OAB موثر باشد. اما باید توجه داشته باشید مصرف مکمل‌ها با داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌تواند اختلال ایجاد کند.

2- طب سوزنی

طب سوزنی عبارت است از قرار دادن سوزن‌هایی ظریف بر بخش‌های بخصوصی از بدن. فعال شدن این بخش‌ها باعث به جریان افتادن انرژی در بدن می‌شود. برخی تحقیقات نشان داده استفاده از طب سوزنی می‌تواند در کاهش علائم سندرم مثانه بیش‌فعال تاثیرگذار باشد. اما برای ارائه نظر قطعی نیاز به بررسی و مطالعات بیشتری است.

3- مصرف روغن‌های ضروری

سندرم مثانه بیش‌فعال اغلب نتیجه تحریک عصبی است که باعث ایجاد اختلال در عملکرد ماهیچه‌های مثانه می‌شود. روغن‌های ضروری می‌توانند باعث آرام‌سازی اعصاب و در نتیجه بهبود عملکرد ماهیچه‌های مثانه شوند. روغن‌های ضروری که برای درمان OAB مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• روغن یلانگ-یلانگ
• روغن اسطوخودوس (گیاه لاوندر)
• روغن مریم گلی
• روغن دانه کدو حلوایی

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/overactive-bladder#takeaway
2. https://www.healthline.com/health/overactive-bladder-symptoms#treatments