10 علت برای کاهش مقادیر پلاکت در دوران بارداری

کاهش تعداد پلاکت در دوران بارداری

پلاکت‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند و تحت فرآیند طولانی متاثر از مواد طبیعی بدن شروع به تکثیر و بلوغ می‌کنند. با این حال، عرضه مقادیر کم پلاکتی در دوران حاملگی ممکن است به علت تغییرات ناشی از شرایط پزشکی باشد. اگر در حین بارداری پلاکت‌های کمی تولید شوند، می‌توان آن را به یکی از فاکتورهای زیر و یا شاید همه آن‌ها مرتبط دانست:

• کاهش تولید پلاکت
• افزایش تخریب پلاکت
• نا کارآمدی

میزان پلاکت بسیار پایین می‌تواند به خصوص در خون‌ریزی‌های بسیار خطرناک خود را نشان دهد. مطمئنا این یک وضعیت وحشتناک خواهد بود که فرد جریان ناگهانی و کنترل نشده خون را از بینی، لثه‌ها و یا هر جایی دیگر از بدن تجربه خواهد کرد.

و متأسفانه، این وضعیت می‌تواند با کاهش تعداد مقادیر پلاکتی رخ دهد. قبل از وقوع این اتفاق می‌توان با مدیریت شرایط موجود جلوی این گونه حوادث را گرفت. این تلاش ممکن است پرهزینه باشد، اما گزینه‌های مقرون به صرفه دیگری مانند داروهای طبیعی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای کمک به افزایش پلاکت استفاده کنید. در ادامه دلایلی که ممکن است باعث کاهش پلاکت‌های خون در دوران بارداری شوند را مورد بررسی قرار می‌دهیم

1- مسمومیت حاملگی یا Pre-eclampsia

مسمومیت حاملگی یا عوارض دوران بارداری یک اختلال مخصوص زنان باردار است که فشارخون آن‌ها به طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این حالت باعث افزایش خطر درگیر ساختن اندام‌های مختلف بدن مادر و هم‌چنین جنین می‌شود که البته بیشتر جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

اکلامپسی یک نوع بیماری شدید است که در آن افزایش فشارخون می‌تواند باعث آسیب ظاهری و حتی با تشنج همراه گردد. این یک شرایط جدی پزشکی محسوب می‌گردد که نیازمند اقدامات فوری می‌باشد. این شرایط را می‌توان با اندازه‌گیری‌های روتین فشارخون مادر باردار تحت مدیریت قرار داد.

2- سندرم HELLP

یک فرم پیشرفته سندرم پره اکلامپسی و اکلامپسی، سندرم HELLP می‌باشد. افزایش فشارخون باعث آسیب به کبد و افزایش آنزیم‌های کبدی در خون می‌شود. کبد آسیب دیده به معنای مرگ سلول‌های آن است که حاوی آنزیم می‌باشند. این سلول‌ها، پس از مرگ، آنزیم‌های کبدی خودی را به درون جریان خون آزاد می‌کنند.

این شرایط می‌تواند با کاهش پلاکتی همراه باشد به این دلیل که عملکرد کبد در تشکیل پلاکت‌ها مورد نیاز است. کبد و کلیه هم‌چنین هورمون اریتروپویتین را تولید می‌کنند که مغز استخوان را برای تولید گلبول‌های قرمز تحریک می‌کند. این هورمون تأثیر زیادی در تنظیم پلاکتها دارد.

HELLP به معنی همولیز گلبول قرمز، افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش پلاکت است.

3- کاهش پلاکتی القا شده توسط هپارین یا Thrombocytopenia

تقریبا هیچ فردی در دنیا بدون تجربه سرماخوردگی نبوده است. اما هنگامی که این بیماری با باکتری استرپتوکوک مرتبط گردد و به درستی درمان نشود، می‌تواند به بیماری‌های دریچه قلبی ختم شود. این بیماری‌ها می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به لخته شدن غیرطبیعی خون در بدن کنند.

عوامل متعددی وجود دارد که می‌توانند باعث تولید لخته‌های غیرطبیعی خونی در فرد شوند که می‌تواند خطرناک و تهدید کننده حیات باشد. به منظور جلوگیری از لخته شدن خون و در نتیجه آن آسیب رساندن به فرد، معمولا از هپارین استفاده می‌شود.

استفاده از هپارین به عنوان یک عامل شناخته شده و ثابت شده مرتبط با کاهش پلاکتی است. کاهش مقادیر پلاکتی در حد وسیع می‌تواند در نتیجه استفاده از هپارین باشد، که این یک بیماری شناخته شده، با عنوان کاهش پلاکتی متاثر از استفاده هپارین، تلقی می‌شود.

با توجه به اینکه دلایل قابل توجهی برای استفاده از هپارین در زنان باردار وجود دارد، آن‌ها در معرض خطر ابتلا به کمبود پلاکتی هستند. هنگامی که هپارین وارد بدن می‌شود، ممکن است باعث ایجاد آنتی بادی‌هایی علیه دارو شده که بر فعالیت پلاکت‌ها اثر می‌گذارند. این باعث می‌شود که به اشتباه پلاکت‌ها به یکدیگر چسبیده و با افزایش روند تجمع پلاکتی، مورد مصرف قرار گیرند، که در نهایت منجر به کاهش تعداد پلاکت می‌شود.

4- ترومبوسیتوپنی پورپورای خود ایمن (ITP)

ترومبوسیتوپنی پورپورای خود ایمن یک اختلال پزشکی مرتبط با سیستم ایمنی بدن است که باعث کاهش پلاکت‌ها در بدن می‌شود. این حالت به سلول‌های ایمنی و آنتی بادی‌های بدنی مربوط می‌شود که باعث تخریب پلاکت‌ها می‌شوند. می‌توان آن را به دو نوع اولیه و ثانویه طبقه‌بندی کرد.

هنگامی که علت دقیق تخریب کنندگی سیستم ایمنی را نمی‌توان توجیه کرد، عنوان ترومبوسیتوپنی پورپورای اولیه یا ایدیوپاتیک نامگذاری می‌شود. هنگامی که علت تخریب‌کنندگی سیستم ایمنی مرتبط با بیماری لوپوس SLE و یا هپاتیت C باشد، عنوان ترومبوسیتوپنی پورپورای ثانویه به آن داده می‌شود.

5- لوپوس اریتروماتوز سیستماتیک (SLE)

لوپوس اریتماتوز سیستماتیک یک بیماری خود ایمن است که ایجاد کننده آن خود بدن است. بارداری یکی از شرایطی است که می‌تواند SLE را سرعت یا شدت بخشد. در بیماری‌های خودایمنی، آنتی بادی‌ها بر علیه اجزای طبیعی بدن ایجاد می‌شوند و باعث می‌شود که آن‌ها به اندام‌های مختلف حمله کرده و در صدد از بین بردن آن‌ها برآیند.

یکی از ارگان‌های معمولی که هدف قرار می‌گیرد، مغز قرمز استخوان است که پلاکت‌ها و سایر سلول‌های خونی در آن متولد، تکثیر یافته و بالغ می‌شوند. تخریب مغز استخوان منجر به کاهش تمامی انواع سلول‌های خونی وارده به جریان خون می‌شود.

6- کاهش پلاکتی القاء شده توسط دارو

داروهای بسیاری وجود دارند که می‌توانند هر یک از مراحل تشکیل پلاکتی را تحت تاثیر قرار دهند. بعضی از این داروها که استفاده از آن‌ها در دوران بارداری شایع است مانند داروی ضد قارچی فلوکونازول. ایبوپروفن و ناپروکسن که مسکن هستند، و پاراستامول که یک دارو بسیار رایج برای از بین بردن تب و سردرد می‌باشد.

هیچ دارویی نباید بدون تجویز و اطلاع پزشک  بویژه در زنان باردار مصرف شود زیرا نه تنها برای مادر بلکه برای جنین نیز تاثیرگذار خواهد بود.

7- ایدز یا HIV

ایدز یک بیماری انتقال یافته جنسی است. این بیماری می‌تواند از طریق خون و محصولات خونی، تماس جنسی و هم‌چنین از پدر و مادر به فرزند (زمانی که کودک در رحم مادر است) منتقل شود. ایدز به طور غیرمستقیم به تمام سیستم‌های بدن حمله می‌کند. سیستم ایمنی بدن فرد که تنها سیستم دفاعی اصلی بدن است نیز تخریب می‌شود.

یک سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند فرصت حمله به انواع عفونت‌ها را بدهد. بعضی از این عفونت‌ها موجب تخریب مغز استخوان شده که هم‌چنین باعث تخریب پلاکت‌ها می‌شوند. هنگامی که HIV منجر به تخریب مغز استخوان می‌گردد، می‌تواند به طور مستقیم مقادیر پلاکتی را کاهش دهد.

8- آنمی یا کم‌خونی آپلاستیک

بیماری کم خونی آپلاستیک به علت آسیب وارده بر مغز استخوان موجب کاهش پلاکت‌ها می‌شود. این وضعیت در دوران بارداری امکان پذیر است. کم‌خونی آپلاستیک به معنای تخریب کامل مغز قرمز استخوان است. علت آسیب می‌تواند باکتری، ویروس، دارو، بیماری‌های خودایمنی یا پرتو باشد. بسته به علت کم خونی آپلاستیک در زنان باردار، درمان متفاوت خواهد بود.

9- انعقاد یا لخته‌های درون عروقی منتشره (DIC)

لخته‌های درون عروقی منتشره بیماری است که می‌تواند توسط تعدادی از شرایط پزشکی مرتبط با بارداری تحریک گردد، اما این امکان وجود دارد تنها علت آن خود بارداری باشد. در DIC، لخته‌های پراکنده‌ای وجود دارد که سبب مصرف پلاکت‌ها در داخل رگ‌های خونی می‌شود. که می‌تواند باعث کاهش پلاکتی گردد.

برخی از شرایطی که می‌تواند موجب افزایش DIC در دوران بارداری شود عبارتند از، وجود عفونت و هم‌چنین اختلالات خودایمنی.

10- سرطان

انواع مختلفی از سرطان‌ها وجود دارد که می‌تواند بر روی فرد تاثیر بگذارد که بستگی به عوامل مستعد آن نیز دارد. بارداری می‌تواند یکی از فاکتورهای خطر برای انواع خاصی از سرطان باشد. سندرم‌های میلودیسپلاستیک و سندرم‌های لنفوپرولیفراتیو انواع سرطانی هستند که می‌توانند زنان باردار را تحت تاثیر قرار دهند که در آن کاهش تعداد پلاکتی مشاهده می‌شود.

این شرایط پزشکی مغز استخوان را از بین برده و باعث اشغال شدن فضای نرمال مورد استفاده برای تشکیل پلاکت‌ها  می‌گردد و آن‌ها را با رشد سلول‌های سرطانی جایگزین می‌کند. که هم‌چنین می‌توانند باعث بروز لخته‌های درون عروقی شوند.

کاهش مقادیر پلاکتی در دوران بارداری چندان شایع نیست، اما می‌تواند در تعداد قابل توجهی از بیماران وجود داشته باشد. این وضعیت را می‌توان در مراحل اولیه با استفاده از تست‌های روتین خونی و پیگیری در طول دوره حاملگی تشخیص داد. بنابراین، بررسی منظم ضروری است.

منابع:

1. http://www.thrombocyte.com/low-platelet-count-during-pregnancy/