آشنایی با ویتامین A، منابع و موارد مصرف

موارد مصرف ویتامین A

تمامی افراد، جهت داشتن عملکرد مناسب بدن و حفظ سلامت خود، به دریافت ویتامین A نیازمند هستند. این مقدار در افراد بالغ، برای زنان به میزان 0.6 میلی‌گرم و برای مردان 0.7 میلی‌گرم در روز می‌باشد. افرادی که، با تایید پزشک، دچار کمبود ویتامین A هستند می‌توانند با دریافت مکمل دارویی، به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی، این کمبود را جبران کنند.

هم‌چنین، افرادِ در معرض خطر، جهت کاهش احتمال ابتلا به مالاریا، HIV، سرخک و اسهال می‌توانند این ویتامین را به صورت اضافی، علاوه بر رژیم غذایی خود دریافت کنند. زنانی که دارای پریودهای طولانی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، یا عفونت در ناحیه واژن هستند. و هم‌چنین جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان می‌توانند این ویتامین را دریافت کنند.

زنانی که مبتلا به ایدز هستند، جهت جلوگیری از انتقال ویروس به نوزاد شیرخواره یا جنین داخل رحم خود نیز باید این ویتامین را دریافت کنند. مردان نیز، جهت افزایش میزان اسپرم، مجاز به دریافت ویتامین A هستند. مصرف این ویتامین برای بهبود عملکرد بینایی (بخصوص در افرادی که دچار اختلال دید در شب هستند)، پس از عمل جراحی چشم، بهبود برخی مشکلات پوستی، نظیر آکنه، پسوریازیس، و اگزما نیز توسط پزشک تجویز می‌شود.

مصرف بیش از حد ویتامین A، خطرناک برای زنان!

به طور کلی، دریافت ویتامین A، کمی بیش از اندازه مورد نیاز بدن، مشکلی به وجود نخواهد آورد و میزان اضافی این ویتامین در بدن ذخیره و در مواقع کمبود، مصرف می‌شود. اما، چنانچه رژیم غذایی شما، به مدت طولانی، به گونه‌ای باشد که میزان ویتامین A دریافتی شما از 1.5 میلی‌گرم در روز تجاوز کند، احتمالا مشکلاتی در ارتباط با سلامت شما به وجود خواهد آمد.

این مشکلات، بخصوص در زنان، می‌تواند جدی‌تر باشد. از آنجایی که زنان، به ویژه در سنین یائسگی، در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، مصرف بیش از اندازه ویتامین A می‌تواند خطر شکستگی استخوان را در این افراد افزایش دهد.

هم‌چنین، زنانی که باردار هستند یا تصمیم به باردار شدن دارند، باید مراقب باشند میزان مصرف این ویتامین در رژیم غذایی آن‌ها متعادل باشد. زیرا مصرف بیش از اندازه ویتامین A می‌تواند به جنین آسیب برساند. به طور مثال، جگر یک منبع قوی از ویتامین A می‌باشد، بنابراین زنان باردار باید از این ماده غذایی با احتیاط استفاده کنند، این زنان هم‌چنین باید در مصرف مکمل‌های دارویی که حاوی ویتامین A هستند نیز هشیار باشند.

چگونه می‌توانیم به میزان ویتامین A دریافتی خود پی ببریم؟

همانطور که گفته شد، جگر منبعی بسیار غنی از ویتامین A است، افرادی که در هفته یک بار یا بیش از یک بار جگر یا فراورده‌های آن را مصرف می‌کنند باید آگاه باشند که احتمال افزایش این ویتامین در بدن آن‌ها، و متعاقب آن، بروز مشکلات جدی در ارتباط با سلامت در آن‌ها وجود دارد. این امر در مورد افرادی که مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین A، نظیر کپسول روغن ماهی، مصرف می‌کنند نیز صدق می‌کند.

بهترین راه جهت دریافت میزان مناسب از این ویتامین، داشتن رژیم غذایی متعادل، شامل تمام گروه‌های غذایی، پرهیز از مصرف بیش از اندازه جگر و فرآورده‌های آن، و پرهیز از مصرف بی‌رویه مکمل‌های دارویی حاوی ویتامین A می‌باشد.

منابع ویتامین A

سبزیجات و میوه‌ها با رنگ‌های زرد، نارنجی، قرمز و سبز، همچون هویج، فلفل دلمه‌ای، کدو حلوایی، کلم بروکلی، گوجه، سیب زمینی شیرین، انبه، طالبی، زردآلو، پاپایا
شیر کامل (شیری که چربی آن گرفته نشده)، و فرآورده‌های آن نظیر ماست و پنیر
تخم مرغ
ماهی‌های چرب آب‌های شور
سبزیجات برگ‌دار همچون کرفس و اسفناج
پسته
لوبیا چشم بلبلی

لازم به ذکر است، کاروتنوئید یا بتاکاروتن ماده شیمیایی به رنگ زرد یا نارنجی است که در بدن می‌تواند به ویتامین A تبدیل شود. از این رو، میوه‌ها و سبزیجاتی که دارای رنگ‌هایی بین زرد تا قرمز هستند (موارد مثال زده شده در بالا) قادر به تولید ویتامین A در بدن هستند.