شیاف پروژسترون در بارداری و هر آنچه که باید در مورد آنها بدانید

شیاف واژینال پروژسترون

پس از مدت‌ها تلاش برای بارداری و به ثمرِ نتیجه نشستن این تلاش، نیاز است که برای سپری کردن یک دوران بارداری بی‌خطر همه جوانب احتیاط را رعایت کنید. بدین منظور گاهی اوقات پزشکان برای زنان مبتلا به PCOS یا همان سندرم تخمدان پلی کیستیک مصرف داروهای هورمونی تجویز می‌کنند.

قطعا یک پزشک تعیین کننده میزان و نوع مصرف این هورمون‌ها خواهد بود ولی با این وجود دانستن برخی از اطلاعات مفید در مورد مصرف این داروهای هورمونی در بارداری می‌توانند کمک کننده باشند.

شیاف پروژسترون چیست؟

پروژسترون یک هورمون زنانه است که برای تخمک‌گذاری و قاعدگی بسیار مهم می‌باشد. پروژسترون باعث تغییر در لایه پوشاننده رحم شده و اتصال تخمک لقاح یافته در ابتدای بارداری را آسان‌تر می‌کند. سپس پروژسترون به بدن برای حفظ حاملگی کمک می‌نماید.

پروژسترون واژینال (برای استفاده در واژن) برای ایجاد دوره قاعدگی در زنانی که هنوز به سن یائسگی نرسیده‌اند اما به دلیل کمبود پروژسترون در بدن در معرض یائسگی زودرس قرار دارند، استفاده می‌شود.

پروژسترون واژینال هم‌چنین در درمان باروری به عنوان بخشی از فناوری تولید مثل برای زنانی که به دلیل کمبود پروژسترون طبیعی در بدن قادر به بارداری نیستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروژسترون واژینال هم‌چنین برای جلوگیری از رشد بیش از حد لایه رحم در زنان یائسه‌ای که تحت درمان با هورمون استروژن قرار دارند، استفاده می‌گردد.

کدام هورمون‌ها در بارداری دچار نوسان می‌شوند؟

هورمون‌های اولیه حاملگی پروژسترون و استروژن می‌باشند این هورمون‌ها رشد و نمو جنین در طی بارداری رقم می‌زنند، بنابراین جای تعجب نیست که داروهای هورمونی تجویز شده هم معمولا از این دو نوع هورمون باشند.

البته  اگر چه ابتلای به سندرم تخمدان پلی کیستیک یک دلیل حتمی برای مصرف این داروهای هورمونی نمی‌باشد ولی گاهی اوقات برای جلوگیری از سقط جنین در بخشی از دوران بارداری تجویز می‌شوند.

نیاز به دریافت داروهای هورمونی در بارداری چگونه تعیین می‌شود؟

افرادی که تحت درمان‌های ناباروری قرار می‌گیرند احتمالا به عنوان بخشی از فرآیند درمانی این مکمل‌های هورمونی را دریافت خواهند کرد. مواردی دیگری هم چون لقاح آزمایشگاهی، انتقال جنین یخ زده، اهدا تخمک مواردی از این دست می‌باشند که نیاز به مصرف مکمل‌های هورمونی در بارداری ایجاد می‌کنند. تمامی این موارد با بررسی سطوح خونی هورمون‌های فرد پیش‌بینی خواهند شد.

1- پروژسترون در بارداری:

مکمل‌های پروژسترون معمولا به اشکال مختلف از جمله قرص پروژسترون، آمپول پروژسترون و حتی شیاف پروژسترون موجود می‌باشند که معمولا روش‌های تزریق درون عضله‌ای و یا مصارف واژینال (هم چون شیاف، ژل چسبنده) متداول ترند. نوع مصرف بسته به شرایط فردی خواهد داشت.

2- آمپول پروژسترون:

چنان چه نوع تزریقی پروژسترون تجویز شده باشد، سعی کنید موضع مورد نظر را با گذاشتن یخ در محل بی‌حس کنید. و بعد از تزریق هم با کمی گرمای ملایم و ماساژ به جذب دارو کمک کنید.

3- شیاف پروژسترون:

متداول‌ترین روش استفاده از شیاف پروژسترون در ماه اول بارداری طریقه مصرف واژینال می‌باشد اگرچه در موارد تجویزی پزشک به صورت مقعدی هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. در صورت انتخاب شیاف واژینال که معمولا یک بار در طی روز مصرف می‌شود، برای اطمینان از جذب کامل دارو از طریق مخاط واژینال، حداقل باید به مدت نیم الی یک ساعت به صورت دراز کشیده باقی بمانید. بهتر است از لباس‌های زیر نسبتا تنگ استفاده کنید تا مانع از نشت دارو به خارج شوید دقت در محیا سازی این شرایط بدین دلیل است که شیاف پروژسترون باید از قبل از عمل کردن حتما در محل مناسب خود قرار گرفته باشد.

برخی پزشکان توصیه می‌کنند که برای راحتی کار می‌توان از شیاف پروژسترون شب‌ها قبل از خواب استفاده نمود، چرا که احتمال بروز سرگیجه یا خواب آلودگی ممکن است به دنبال آن به وجود بیاید. در صورتی که شیاف پروژسترون به عنوان بخشی از درمان باروری مورد استفاده قرار گیرد از هفته دوازدهم بارداری به بعد تجویز می‌شود. پروژسترون واژینال بعضی اوقات فقط به مدت 6 تا 12 بار در روز مصرف می‌شود، دوز مصرف براساس شرایط فرد و توسط پزشک تعیین خواهد شد.

عوارض شیاف پروژسترون

مطالعات نشان می‌دهد که شیاف واژینال که معمولا برای جلوگیری از سقط جنین استفاده می‌شود در برخی موارد حتی می‌تواند تهدید کننده برای ادامه بارداری محسوب شود. البته برخی از زنان و پزشکانی که این داروها را برای استفاده انتخاب می‌کنند اذعان دارند که این مکمل‌ها به راحتی می‌توانند تولید پروژسترون را در بدن تحریک نمایند آن‌ها معتقدند که خطرات اثبات شده و ریسک کمتری با خود به همراه دارند. با این وجود برخی از پزشکان معتقدند که شیاف پروژسترونی در برخی موارد به راحتی می‌تواند مانع از بروز سقط جنین در اوایل بارداری شود.

نفخ، دردهای شکمی و معده، حالت تهوع، حساسیت پستان، سردرد، درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن، خواب آلودگی، نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری یا ناراحتی واژن، کمر درد، احتباس مایعات و ورم و افزایش اشتها مواردی هستند که ممکن است رخ دهند.

البته برخی از عوارض جدی غیرمعمولی هم چون خون‌ریزی غیر عادی واژن، تغییرات خلقی شدید مانند افسردگی، ورم پا و مچ پا، زردی چشمان و پوست، توده‌های سینه می‌توانند هم زمان با مصرف این دارو رخ دهند. احتمال بروز لخته‌های خونی در هنگام مصرف این داروها وجود ندارد ولی با این وجود برخی از پزشکان با توجه به شرایط فردی هپارین را نیز ممکن است برای افراد تجویز نمایند. در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر بهتر است هر چه سریعتر پزشک خود را مطلع سازید.

• تغییر بافت سینه یا ترشحات غیرطبیعی
• درد سینه
• درد فک
• درد سمت چپ بدن
• مشکل در بیان کلمات
• مشکلات راه رفتن
• مشکلات بینایی مانند تاری دید، دو بینی
• سردرد ناگهانی شدید
• سرگیجه شدید
• کمردرد
• مشکلات تنفسی
• ضعف بازوها و پاها
• ادرار تیره
• مدفوع رنگی روشن
• احساس بیماری عمومی یا علائم آنفلوانزا
• درد سمت راست بالای شکم
• درد، ورم و گرما در پاها

موارد منع مصرف شیاف پروژسترون

اگر چه پزشکان قبل از تجویز هر دارویی سابقه بیماری‌ها و مشکلات خاص را در افراد مورد بررسی قرار می‌دهند ولی با این وجود بهتر است در زمان وجود مشکلات زیر پزشک خود را از آنها باخبر سازید. مواردی مانند:

• سابقه مشکلات گردش خون یا لخته شدن خون
• سرطان سینه یا رحم
• خون‌ریزی واژینال غیرطبیعی
• بیماری کبد
• هر نوع آلرژی غذایی (پوشش روغنی موجود در برخی شیاف واژینال ممکن است در برخی افراد ایجاد حساسیت نماید)
• سابقه سقط جنین
• فشارخون بالا، بیماری قلبی و نارسایی احتقانی قلب
• میگرن
• آسم
• بیماری کلیوی
• تشنج و یا صرع
• سابقه افسردگی
• عوامل خطر ساز برای بیماری‌های عروق قلبی (مانند دیابت، لوپوس، کلسترول بالا، کشیدن سیگار، بیماری عروق کرونر و اضافه وزن)

در زمان مصرف باید چه نکاتی را رعایت کرد؟

در مدت 6 ساعت قبل یا بعد از استفاده از شیاف واژینال پروژسترون از داروی واژینال دیگر استفاده نکنید. فقط از محصولات واژینالی استفاده کنید که پزشک توصیه کرده است.

استفاده از درمان‌های مخمر واژینال خودداری کنید مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد.

پروژسترون واژینال ممکن است تفکر یا واکنش فرد را مختل نماید. اگر رانندگی می‌کنید یا کاری انجام می‌دهید که نیاز به هوشیاری کامل دارد، نسبت به زمان مصرف این دارو دقت لازم را داشته باشید.

منابع:

1. https://www.drugs.com/mtm/progesterone-vaginal.html
2. https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/18933-progesterone-vaginal-suppositories