وقفه تنفسی و خلق تنگ، آلودگی هوا چه تاثیری بر ما می‌گذارد؟

مدت زمان زیادی است که محققان دریافته­‌اند آلودگی هوا می‌تواند بر سلامت ما تاثیر بگذارد و باعث بروز مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی عروقی شوند. در ماه‌های اخیر، آلودگی هوا تیتر یک اخبار شده است، در ابتدا آتش سوزی گسترده در سان فرانسیسکو و سپس در این هفته، آتش سوزی که در تایلند رخ داد و دود گسترده‌ای که در هوا پراکند. اخیرا، تحقیقاتی انجام شده که نشان می‌دهد آلودگی هوا بیشتر از آنکه بر سلامت قلب و دستگاه تنفس اثرگذار باشد، بر وضعیت خواب و روحیه شما تاثیر می‌گذارد.

آلودگی هوا و یک خواب آرام

اخیرا محققان رابطه بین وقفه تنفسی را با دو مورد از رایج‌ترین آلودگی‌های هوایی مورد بررسی قرار دادند، نوعی از ذرات ریز آلوده کننده هوا به نام PM2.5 و آلودگی نیتروژن دی اکسید. PM2.5 متشکل از ذراتی است که دارای قطری برابر با 2.5 میلیمتر یا کمتر هستند. این ذرات از طریق فعالیت نیروگاه‌ها، وسایل نقلیه، سوزاندن چوب، سوزاندن مزارع کشاورزی، و برخی فرآیندهای صنعتی ایجاد می‌شوند.

محققان دریافتند افرادی که در مناطقی آلوده به این دو ماده شیمیایی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به وقفه تنفسی هستند. وقفه تنفسی نوعی بیماری است که طی آن جریان تنفس فرد طی خواب به صورت متناوب قطع می‌شود و سپس آغاز می‌شود. این جریان زمانی رخ می‌دهد که گلو دچار انسداد می‌شود و جریان هوا در این ناحیه متوقف می‌شود. در این مطالعه، ارتباط بین آلودگی هوا با وقفه تنفسی، با در نظر گرفتن سایر عوامل تاثیرگذار بر این مشکل، مثل شاخص توده بدنی، فشارخون بالا، دیابت، استعال دخانیات و فاکتور وراثتی، مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این بود که آلودگی هوا، خود به تنهایی می‌تواند بر ایجاد وقفه تنفسی اثرگذار باشد.

آلودگی هوا چگونه بر راه‌های تنفسی تاثیر می‌گذارد؟

عوامل زیادی هستند که می‌توانند بر وقفه تنفسی تاثیر بگذارند. این موارد باید در مطالعات بعدی مورد بررسی قرار بگیرند، از جمله این موارد می‌توان به آلودگی صوتی و نوری، محیط‌های مختلف برای خوابیدن، عوامل ایجاد کننده استرس و شکل مسیرهای تنفسی اشاره کرد. به همین ترتیب، تغییر فصل‌ها نیز در ارتباط بین آلودگی هوا و وقفه تنفسی می‌تواند تاثیرگذار باشد.

آلودگی هوا می‌تواند موجب گرفتگی بخش فوقانی دستگاه تنفس شود، اما عوامل دیگر همچون گرده گل‌ها، اسپور قارچ‌ها و ذرات گرد و غبار نیز می‌توانند علائم وقفه تنفسی را تشدید کنند. بسیاری از این عوامل با تغییر فصل‌ها تغییر می‌کند. محققان بر این باورند که در این زمینه همچنان نیاز به بررسی‌های بیشتری می‌باشد، اما آن‌ها از نتایجی که تاکنون حاصل شده شگفت زده نیستند. اگر آلودگی هوا باعث آسیب موکوس غشا بینی و گلو می‌شود، پس این عامل می‌تواند بر وقفه تنفسی تاثیرگذار باشد.

آزمایشات صورت گرفته بر برخی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده که آلودگی هوا می‌تواند باعث التهاب مسیرهای تنفسی شود. این التهاب می‌تواند بر وقفه تنفسی تاثیر بگذارد، بسته به اینکه التهاب در کدام بخش دستگاه تنفسی ایجاد شده و شدت آن چقدر است. 

البته یک مکانیسم دیگر هم محتمل است، اینکه آلودگی هوا مستقیما بر مغز تاثیر بگذارد و اختلال ایجاد شده در مغز باعث بروز اختلال در وضعیت تنفسی در حین خواب شود. شاید بتوان این نتیجه را به مطالعه‌ای که چندی پیش در کشور چین صورت گرفت ارتباط داد، در آن مطالعه مشخص شد افرادی که در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند در بخش عملکرد شناختی مغز خود دچار اختلال می‌شوند.

آسیب‌های احساسی ناشی از آلودگی هوا

آلودگی هوا حتی بر خلق و خوی افراد نیز می‌تواند تاثیر بگذارد. در مطالعه‌ای که ماه گذشته منتشر شده مشخص شده است که مردم بخش مشخصی از کشور چین نسبت به ساکنین بخش‌های دیگر احساس خوشبختی بیشتری دارند، این موضوع از پست‌های این افراد در شبکه‌های اجتماعی نتیجه‌گیری شد، اما با افزایش آلودگی هوا در آن بخش از کشور، میزان رضایت و احساس خوشبختی در این افراد کاهش یافت.

محققان بر این باور هستند که هنگامی که هوا آلوده باشد افراد احساس خوبی ندارند و این موضوع حتی می‌تواند بر تصمیم گیری‌های آن‌ها نیز اثرگذار باشد. متخصصین می‌گویند تاثیر آلودگی هوا بر خلق و خوی افراد می‌تواند تا حدودی مربوط به اثرات مستقیم فیزیکی باشد. ارتباط بین آلودگی هوا و خلق و خوی افراد در تمیزترین و آلوده‌ترین شهرها مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد این ارتباط در این شهرها بسیار مشخص و واضح است.

به این ترتیب که، وقتی افرادی که از آلودگی هوا تنفر دارند به شهرهای تمیز مهاجرت می‌کنند، در صورت بروز آلودگی اندک در آن شهر به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند. هم‌چنین، این افراد با وجود آگاهی که از تاثیرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت خود دارند در صورت بروز آلودگی به میزان زیادی دچار نگرانی می‌شوند.

مراقب ریه‌های خود باشید

سازمان بهداشت جهانی در سال 2019 آلودگی هوا را اولین عامل در بین ده عامل تهدید کننده سلامت افراد قرار داده است. سالانه حدود 7 میلیون نفر در سراسر دنیا بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. ذرات ریزی که از کارخانه‌ها و مناطق دچار آتش‌سوزی وارد شهرها می‌شوند و سپس به دستگاه تنفس ما راه پیدا می‌کنند تنها عوامل آلوده کننده هوا نیستند.

مواد مخدر نیز می‌تواند مواد شیمیایی و ذرات آلوده را به طور مستقیم به سمت ریه‌های ما بفرستند. محققان عقیده دارند افرادی که هم از دخانیات استفاده می‌کنند و هم در شهرهای آلوده زندگی می‌کنند بیشتر از افرادی که تنها در شهرهای آلوده زندگی می‌کنند در معرض ابتلا به مشکلات ریوی و سرطان ریه قرار دارند.

هم‌چنین آلودگی هوا با عوامل دیگری همچون بیماری‌های قلبی، سکته و مرگ زودرس نیز در ارتباط است. در سال‌های اخیر، ایالات متحده آمریکا بیش از سایر کشورها در کاهش میزان مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا موفق عمل کرده است. محققان اعلام کرده‌اند آن‌ها در این زمینه در ایالات متحده آمریکا بسیار موفق عمل کرده‌اند، زیرا آمار نشان دهنده یک کاهش قابل توجه در میزان این نوع از مرگ و میرها است.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health-news/sleep-apnea-bad-mood-air-pollution-can-affect-you#Keeping-your-lungs-healthy