ژن‌ها تصمیم می‌گیرند که شما سحرخیز باشید یا شب زنده‌دار

تاثیر ژن‌ها بر خواب

به نقل از خبرگزاری CNN؛ برخی افراد به طور ژنتیکی سحرخیز هستند و برخی نیز شب زنده‌دار. تحقیقات جدید نشان می‌دهد میزان DNA موثر بر این ویژگی طبیعی به طور چشمگیری بیشتر از 24 ژنی است که پیش از این گفته شده بود در این زمینه تاثیرگذارند. به عبارت دیگر، تعداد ژن‌هایی که تعیین می‌کنند شما سحرخیز باشید یا شب زنده‌دار بسیار بیشتر از آن چیزی است که قبلا تصور می‌شد.

مایکل ویدون، استاد دانشگاه اکستر آمریکا می‌گوید: با مطالعه‌ای که بر روی هفتصد هزار نفر انجام شد مشخص گردید که 351 عامل ژنتیکی وجود دارند که تعیین می‌کنند شما برای انجام کارهای خود، روز را ترجیح بدهید یا شب را، این عواملی ژنتیکی تعیین می‌کنند افراد چه ساعتی بخوابند و در چه ساعتی بیدار شوند.

آیا افراد سحرخیز سلامت ذهنی بیشتری دارند؟

یک انجمن بین المللی که متشکل از محققانی از آمریکا، انگلستان، هلند، آلمان و استرالیا می‌شد مطالعه‌ای ترتیب دادند که در آن بر روی 250 هزار نفر مطالعات ژنتیکی صورت بگیرد، در واقع، در این مطالعه ژنوم این افراد به صورت خصوصی آنالیز شد. علاوه بر این، 450 هزار نفر دیگر نیز برای بررسی ژنوم در یک بخش مطالعاتی دیگر مورد بررسی قرار گرفتند.

دکتر ویدون و همکارنش تلاش می‌کردند تا ژن‌هایی مشترک بین افرادی که خود را آدم روز، یا آدم شب و یا هیچ یک از این‌ها می‌نامیدند پیدا کنند. او اعتقاد دارد سحرخیز یا شب زنده‌دار بودن یک حس درونی است که براساس آن فرد ترجیح می‌دهد در صبح فعال باشد یا در شب.

تیم تحقیقاتی 351 عامل ژنتیکی را کشف کردند که نه تنها به طور مستقیم بر ساعت بدن انسان‌ها تاثیر می‌گذارد، بلکه ریتم شبانه روزی را نیز تعیین می‌کنند، اما برخی از این ژن‌ها مربوط به مغز و بافت شبکیه چشم بودند. ساعت بیولوژیک بدن انسان قدری طولانی‌تر از 24 ساعت زمان استاندارد شبانه روزی است. بنابراین، یافته‌های جدید می‌تواند مشخص کند که چرا مغز ما از نور به عنوان علامتی برای آغاز یک روز استفاده می‌کند.

دکتر ویدون اشاره می‌کند: این می‌تواند به این معنی باشد که ژن‌های مربوط به شبکیه چشم به افراد سحرخیز کمک می‌کند نور را شناسایی کنند و ساعت بدن خود را برای شروع یک روز جدید فعال کنند.

به منظور تایید این lوضوع، دکتر ویدون و همکارانش تصمیم گرفتند داده‌های خود را بر روی 100 هزار فرد امتحان کنند، آن‌ها دریافتند افراد سحرخیز معمولا 25 دقیقه زودتر از افراد شب زنده‌دار از خواب بیدار می‌شوند. درحالیکه ژن‌های تاثیرگذار بر زمان خوابیدن، تاثیری بر کیفیت و مدت زمان خواب ندارند.

شب زنده‌داری بهتر است یا سحرخیز بودن؟

دکتر ویدون می‌گوید: افراد سحرخیز ممکن است سلامت ذهنی بیشتری نسبت به افراد شب زنده‌دار داشته باشند. تحقیقات نشان داده برخی فاکتورهای ژنتیکی وجود دارند که بین زود از خواب برخاستن و داشتن عملکرد ذهنی خوب ارتباط ایجاد می‌کنند. قابل ذکر است که این ژن‌ها با کاهش احتمال ایجاد بیماری اسکیزوفرنی و افسردگی نیز در ارتباط هستند.

اما آدم‌های شب زنده‌دار یک برگ برنده دارند؛ بررسی ژن‌ها ارتباط موثری بین شب زنده‌داری و بروز بیماری دیابت و یا چاقی نشان نداده است، این درحالی است که پیش از این گفته شده بود افرادی که شب‌ها دیر می‌خوابند بیشتر در معرض ابتلا به دیابت و چاقی قرار دارند.

کرونوتایپ یا عملکرد شما در روز نه تنها بر الگوهای خواب شما تاثیر می‌گذارد، بلکه سطح هورمون‌ها و دمای مرکزی بدن شما را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما این تمام مسئله نیست، فاکتورهای مربوط به سبک زندگی، مثل رژیم غذایی، فعالیت‌های روزانه، و قرارگیری در معرض نور مصنوعی نیز از عواملی هستند که بر کرونوتایپ شما تاثیر می‌گذارند.

روش‌های عملی

دکتر زاکاری فریبرگ، استاد دانشگاه پیستبرگ، می‌گوید: مطالعه‌ای که توسط تیم تحقیقاتی دکتر ویدون انجام شده از نظر اندازه منحصر به فرد است و از این رو یک منبع اطلاعاتی بسیار غنی محسوب می‌شود. یافته‌ها در ارتباط با رابطه بین زمان انجام کارهای روزانه و قرارگیری در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مثل افسردگی و اسکیزوفرنی منحرف کننده هستند و نمی‌توان به آن‌ها اطمینان کرد، زیرا این نتایج برای مورد تایید قرار گرفتن باید از طریق مطالعات علمی دیگر بررسی شوند.

فریبرگ و همکارانش دریافتند که ساعتی از روز که توسط یک بیمار برای مصرف داروهای آنتی سیکوتیک (دارویی برای درمان اسکیزوفرنی) انتخاب می‌شود بر احتمال بروز عوارض جانبی داروها تاثیر می‌گذارد. به این ترتیب، آیا این امکان وجود دارد که افرادی که سحرخیز هستند نسبت به درمان بیماری‌های سایکیاتریک متفاوت با افراد شب زنده‌دار پاسخ دهند؟

مطالعات هنوز پاسخی برای این پرسش به ما ارائه نداده‌اند. اما حداقل این را می‌دانیم که این موضوعی است که می‌شود روی آن مطالعات بیشتر انجام داد و به یک ارتباط موثر رسید. دکتر سوزان هود، استاد دانشگاه کبک می‌گوید: بخش مشخصی از DNA که در مطالعات پیشین مشخص شده بود و هم‌چنین تعداد زیادی از نواحی دیگر در DNA هستند که می‌توانند ریتم شبانه روزی بدن ما را تعیین کنند.

در نهایت، مطالعات جدید نشان می‌دهند کرونوتایپ ما موضوعی پیچیده است و توسط ژن‌های مختلفی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

منابع:

1. https://edition.cnn.com/2019/01/29/health/circadian-rhythms-genetic-study/index.html