با اثرات و عوارض ناشی از مصرف داروی پنی‌سیلین آشنا شوید
تاریخچه آنتی بیوتیک پنی‌سیلین
در بین سال‌های 1928 تا 1929، سر الکساندر فلمینگ یک عصاره به دست آورد که می‌تواند باکتری‌ها را بکشد. فلمنیگ و همکارانش سپس در دانشگاه آکسفورد توانستند یک پنی‌سیلین مجزا کشف کنند. با این حال، در جگ جهانی دوم، ارتش بریتانیا از ساخت پنی‌سیلین عاجز بود، از این رو، ایالات متحده آمریکا سکان هدایت پنی‌سیلین را به عهده گرفت.
قبل از توزیع گسترده این آنتی بیوتیک در دهه 40 میلادی، انسان‌های زیادی از ذات الریه، سوزاک یا سپتی سمی از بین رفتند. تولید پنی‌سیلین، نقطه عطفی در عصر آنتی بیوتیک‌ها به حساب می‌آید.
آنتی بیوتیک پنی‌سیلین چیست؟
پنی‌سیلین‌ها ترکیباتی هستند که از زنجیره بتا لاکتوم و تیازولیدان تشکیل شده‌اند. البته ترکیبات متغیری نیز در انواع پنی‌سیلین‌ها وجود دارد که فعالیت آنتی بیوتیکی هر گونه پنی‌سیلین را مشخص می‌کنند. پنج نوع پنی‌سیلین داریم:
- پنی‌سیلین‌های طبیعی (پنی‌سیلین G)
- آمینو پنی‌سیلین‌ها (آمپی‌سیلین)
- پنی‌سیلین‌های مقاوم به پنی‌سیلیناز (نافسیلین و کلوگزاسیلین)
- پنی‌سیلین‌های ضد سودوموناس (مثل تیکارسیلین)
- پنی‌سیلین‌های طیف گسترده (مثل پیپراسیلین)
نحوه عملکرد پنی‌سیلین در بدن
پنی‌سیلین‌ها معمولاً باکتری‌کش هستند و آن‌ها را مستقیماً، بدون دخالت در تولید مثل‌شان، از بین می‌برند. از این رو، پنی‌سیلین‌ها می‌توانند سریعاً باکتریهای مشکوک را نابود کنند. پنی‌سیلین‌ها به دیواره‌های پروتئینی باکتری اتصال پیدا می‌کنند. هر چه قدر که یک باکتری توانایی اتصال بیشتری داشه باشد، تأثیر بیشتری نیز بر جای می‌گذارد.
اکثر باکتری‌ها در مرحله تولید مثل خارجی خود توسط پنی‌سیلین از بین می‌روند. پنی‌سیلین‌ها در برابر باکتریهای گرم مثبت، مقاوم هستند. باکتریهای گرم منفی دارای یک لایه چربی بیشتر یا غشای خارجی هستند که کار رسوخ به دیواره را برای پنی‌سیلین‌ها سخت می‌کند.
موارد کاربرد پنی‌سیلین
پنی‌سیلین به اشکال قرص، کپسول و محلول قابل تزریق در دسترس می‌باشد. این دارو معمولاً از راه دستگاه گوارش، جذب خوبی دارد و سپس به طور گسترده، جذب سراسر بدن می‌شود. دفع پنی‌سیلین معمولاً از طریق ادرار است.
اگر چه برخی باکتری‌ها از عملکرد مؤثر پنی‌سیلین‌ها جلوگیری می‌کنند و از خود مقاومت نشان می‌دهند، در بسیاری از موارد، از این دسته داروها می‌توان برای درمان انواعی از عفونت‌ها استفاده کرد که شامل موارد زیر است:
- عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی مثل ذات الریه
- عفونت‌های سیستم ادراری
- سپتی سمی
- عفونت‌های استخوان و مفصل
- مننژیت
- عفونت‌های داخل شکمی
- عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی مثل سفلیس و سوزاک
عوارض جانبی مصرف پنی‌سیلین
عوارض جانبی شایع پنی‌سیلین‌ها شامل سردرد، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و مخمر واژینال است. پنی‌سیلین‌ها معمولاً باعث جوش، کهیر و واکنش‌های حساسیت‌زای مختلف مثل آنافیلاکسی و نفریت حاد شوند. بهترین درمان نسبت به آلرژی ناشی از پنی‌سیلین، اجتناب از مصرف آن است. اگر سابقه حساسیت به پنی‌سیلین را قبلاً تجربه کرده‌اید، لطفاً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
اگر چه موارد آنافیلاکسی پنی‌سیلین خیلی نادر است، اما از بین 10 هزار نفر، بین 1 الی 5 نفر رخ می‌دهد. از آنجا که سفالوسپورین‌ها ساختاری مشابه پنی‌سیلین دارند، معمولاً برای کسانی که حساسیت به پنی‌سیلین دارند، سفالوسپورین تجویز نمی‌کنند و بالعکس.
به یاد داشته باشید که مقاومت به پنی‌سیلین در باکتری‌ها، از همان زمان کشف این ماده دارویی وجود داشته است. امروزه نیز مقاومت آنتی بیوتیکی تبدیل به یکی از مشکلات مهم در زمینه بهداشت و سلامتی شده است. از این رو، باید بدانیم که آنتی بیوتیک‌ها عالی هستند، اما با تمام عفونت‌ها نمی‌توانند مبارزه کنند.
علائم حساسیت به پنی‌سیلین در کودکان
علاوه بر کهیر و جوشی که قبلاً ذکر شد، علائمی مثل سختی در تنفس، تورم دهان یا گلو، مشکل در بلع و واکنش‌های حساسیت‌زای جدی موسوم به آنافیلاکسی را شاهد هستیم. اگر کهیرهای بدی در صورت و اعضای بدن کودک‌تان دیدید، احتمالاً نقاط صورتی یا قرمزی را هم مشاهده خواهید کرد که شدیداً می‌خارند، اندازه‌های مختلفی دارند و چندین ساعت دوام می‌آورند. البته خیلی جای نگرانی نیست، چون اثرشان از بین می‌رود.
ممکن است کهیرهای قدیمی از بین بروند و کهیرهای جدید به وجود آیند، اما به صورت یک اصل کلی، در نظر داشته باشید که کهیرها نباید بیش از 24 ساعت روی پوست دوام بیاورند. اگر چنین نشد، باز هم کهیرهایی موسوم به اریتم مولتی‌فرم شاهد خواهیم بود که دیگر معمولی نیستند.
اریتم مولتی فرم نوعی واکنش حساسیتی است که می‌تواند ناشی از مصرف داروی پنی‌سیلین، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی باشد. بر خلاف کهیرهای ساده که سریع تشکیل می‌شوند و از بین می‌روند، اریتم مولتی فرم معمولاً یک الی دو هفته دوام می‌آورد. دیگر نشانه‌های اریتم مولتی فورم شامل تب، قرمز شدن چشم، دردهای به هم پیوسته و زخم‌های دهانی می‌باشد.
پس از بروز علائم حساسیت به پنی‌سیلین چه باید کرد؟
علاوه بر متوقف کردن مصرف پنی‌سیلین، بهتر است کودک شما دارویی مثل دیفن هیدرامین دریافت کند تا نشانه‌های خارش کمتر شود. بیشتر واکنش‌های شدید باید با استروئیدها یا تزریق اپی نفرین درمان شوند.
چه چیزهایی باید درباره واکنش‌های پنی‌سیلینی بدانیم
اگر به پنی‌سیلین حساسیت دارید، از مصرف داروهایی مثل آموکسی‌سیلین، آموکسیل یا آنتی بیوتیک‌های شبیه پنی‌سیلین‌ها (مثل سفالوسپورین‌ها که قبل‌تر ذکر شد) اجتناب کنید. البته برخی پزشک‌ها بر این باور هستند که آنتی بیوتیک‌های از نوع سفالوسپورین، خطر کمتری دارند و واکنش‌های حساسیتی زیادی ندارند.
ممکن است علائم ناشی از مصرف پنی‌سیلین در عرض یک یا دو روز رویت نشوند، بلکه بعد از دو یا سه هفته بروز پیدا کنند.
عوامل مختلفی مانند برخی غذاها مثل تخم مرغ، شیر، ماهی، افزودنی‌ها، ورزش کردن، استرس، نیش حشرات و سرما یا گرمای شدید نیز می‌توانند علائم حساسیتی مشابه پنی‌سیلین ایجاد کنند که باید به آن دقت داشت، به خصوص اگر هر دو در یک زمان مصرف شوند.
منابع:
مطالب مرتبط
محمد امین جندقیان
دانشجوی پرستاری، مترجم
Studying nursing at skums. expert in book translation
