مقاومت آنتی بیوتیکی چیست و چگونه زندگی ما را تهدید می‌کند؟
مقاومت آنتی بیوتیکی چیست
آنتی بیوتیک‌ها داروهایی هستند که به منظور جلوگیری یا درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند. مقاومت آنتی بیوتیکی زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها در پاسخ به مصرف این داروها تغییراتی در خود ایجاد می‌کنند.
زمانی که یک باکتری نسبت به آنتی بیوتکی مقاوم می‌شود درمان عفونت ناشی از آن دشوارتر خواهد شد. مقاومت آنتی بیوتیک می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، از جمله: افزایش هزینه‌های پزشکی، طولانی‌تر شدن مدت بستری در بیمارستان و درمان، و افزایش میزان مرگ و میر.
در این شرایط، جهان نیازی اورژانسی به تغییر رویه تجویز آنتی بیوتیک‌ها، میزان و نحوه مصرف آن‌ها دارد. حتی با ساخت داروهای جدید نیز تغییری در این شرایط ایجاد نخواهد شد و پدیده مقاومت آنتی بیوتیکی تاثیر خود را خواهد داشت. به منظور بهبود این شرایط باید تغییراتی در رفتار انسان‌ها ایجاد شود، این تغییرات باید در جهتی باشد که موجب کاهش میزان انتشار عوامل عفونی باشد. این اتفاق از طریق واکسیناسیون، شستشوی صحیح دست‌ها، عادت به داشتن روابط جنسی سالم، و مصرف مواد غذایی بهداشتی رخ خواهد داد.
مقاومت آنتی بیوتیکی چقدر جدی است؟
این مسئله به موضوعی جدی در سرتاسر دنیا تبدیل شده است. مکانیسم‌های مقاومتی جدیدی در باکتری‌ها در حال شکل‌گیری است که در بین تمام گونه‌ها در تمام دنیا انتشار پیدا می‌کند. این مسئله توانایی ما در درمان عفونت‌های باکتریایی را با تهدید مواجه کرده است.
در همین لحظه می‌توان لیست بلندی از باکتری‌های مقاوم شده نسبت به آنتی بیوتیک‌ها را منتشر کرد، باکتری‌هایی که مقاومت آنتی بیوتیکی مقابله با آن‌ها را برای انسان دشوار کرده است، از جمله عفونت‌های مقاوم شده می‌توان به پنومونی یا ذات الریه، سل، عفونت خون، سوزاک، و مسمویت‌های غذایی اشاره کرد.
در کشورهایی که پزشکان و دامپزشکان، آنتی بیوتیک‌ها را بدون دستورالعمل‌های درمانی استاندارد به صورت بی‌رویه تجویز می‌کنند و افراد بیش از اندازه از این نوع داروها استفاده می‌کنند و هم‌چنین در هر جایی که آنتی بیوتیک‌ها بدون نیاز به نسخه برای انسان و حتی حیوان خریداری شوند این مقاومت سخت‌تر و وضعیت خطرناک‌تر می‌شود.
بدون انجام اقدام جدی در این رابطه، ما به سرعت وارد دوره‌ای بدون وجود آنتی بیوتیک موثر خواهیم شد که در آن حتی عفونت‌های ساده نیز منجر به مرگ افراد می‌شوند.
جلوگیری و کنترل مصرف آنتی بیوتیک‌ها
مقاومت آنتی بیوتیکی از طریق استفاده نادرست و بیش از اندازه از آنتی بیوتیک‌ها ایجاد خواهد شد، هم‌چنین عدم پیشگیری مناسب از بروز بیماری‌های عفونی و ناتوانی در کنترل آن‌ها نیز می‌تواند به بدتر شدن شرایط کمک کند. اما سازمان بهداشت جهانی راهکارهایی برای تمام گروه‌های جامعه منتشر کرده که از طریق به کارگیری آن‌ها می‌توان با پدیده مقاومت آنتی بیوتیکی مقابله کرد.
1- شهروندان
به منظور کنترل مقاومت آنتی بیوتیکی افراد باید تنها در زمانی اقدام به مصرف آنتی بیوتیک کنند که این داروها توسط یک پزشک متخصص تجویز شده باشد. اگر پزشک‌تان تشخیص داده است نیازی به مصرف آنتی بیوتیک ندارید هرگز از آن‌ها استفاده نکنید. به توصیه‌های پزشک خود در رابطه با نحوه و میزان مصرف آنتی بیوتیک‌ها با دقت عمل کنید.
آنتی بیوتیک‌های باقی مانده از دوره درمان خود را در دوره‌های بیماری بعدی مصرف نکنید و آن‌ها را به فرد دیگری نیز ندهید. با انجام برخی اقدامات ساده از ایجاد بیماری‌های عفونی جلوگیری کنید، مثلا از طریق شستن دست‌ها، آماده سازی غذاها به روش بهداشتی، عدم تماس نزدیک با افراد بیمار، داشتن رابطه جنسی سالم و انجام واکسیناسیون.
غذاهای خود را در تمامی مراحل آماده سازی به صورت بهداشتی تهیه کنید، از دستورهای ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی استفاده کنید تا غذاهایی سالم‌تر داشته باشید. از جمله این اقدامات می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- دستان خود و وسایل آشپزخانه را تمیز نگه دارید
- مواد غذایی خام و پخته را جدا از هم نگه دارید
- پخت مواد غذایی مختلف، بخصوص گوشت‌ها را به طور کامل انجام دهید
- مواد غذایی را در دمای مناسب نگهداری کنید
- از آب بهداشتی استفاده کنید.
- مواد غذایی که برای تهیه آن‌ها از آنتی بیوتیک‌ها استفاده شده است را تحت هیچ شرایطی خریداری یا مصرف نکنید.
2- پزشکان و متخصصین
- با شستشوی کامل دست، وسایل و محیط اطراف خود از انتقال و انتشار عوامل عفونی جلوگیری کنید.
- تنها در مواقع اضطراری برای بیماران آنتی بیوتیک تجویز کنید.
- برای بیمار خود وقت کافی صرف کنید و با او در مورد مصرف صحیح آنتی بیوتیک‌ها، مقاومت آنتی بیوتیکی و خطرات ناشی از مصرف نادرست آن‌ها صحبت کنید.
- با بیمار خود در مورد روش‌های مقابله با ایجاد و انتقال بیماری‌های عفونی صحبت کنید.
دستاوردهای اخیر در حوزه مقاومت آنتی بیوتیکی
در حالی که هر ساله آنتی بیوتیک‌های جدید ساخته می‌شوند، باید عنوان کرد که همچنان هیچ یک از آنان در برابر باکتری‌هایی که تا کنون مقاوم شده‌اند، موثر نبودند. مسئله مقاومت آنتی بیوتیکی یک موضوع جهانی است که باید تمام جوامع و تمام گروه‌های جامعه در آن شرکت و با یکدیگر همکاری کنند.
منابع:
مطالب مرتبط
سارا خانی
کارشناس میکروبیولوژی
Microbiology expert
