نکاتی مهم در رابطه با پیوند قرنیه چشم یا کراتوپلاستی
آشنایی با کراتوپلاستی یا پیوند قرنیه
پیوند قرنیه یک نوع روش جراحی است که در آن قرنیه آسیب دیده یا بیمار با بافت قرنیه اهدا شده پیوند زده می‌شود. هنگامی که کل قرنیه جایگزین می‌شود، این جراحی به عنوان کراتوپلاستی نفوذی شناخته می‌شود و زمانی که فقط بخشی از قرنیه جایگزین شود، این جراحی به عنوان کراتوپلاستی لایه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
کراتوپلاستی به معنای جراحی قرنیه است. بافت پیوندی از فردی که به تازگی مرده و هیچگونه بیماری یا مشکل چشمی خاصی نداشته، برداشته شده و به بیمار پیوند زده می‌شود. قرنیه قسمت جلویی شفاف چشم است که عنبیه، مردمک چشم و فضای قدامی چشم را پوشش می‌دهد.
این جراحی توسط چشم‌پزشکان و پزشکان متخصص در زمینه چشم انجام شده و اغلب اوقات چالش‌های زیادی را به همراه دارد. هر چند پیوند قرنیه یا کراتوپلاستی در 10 سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است.
آمار موجود
بیماری قرنیه چهارمین بیماری شایع و مهم‌ترین علت نابینایی (بعد از آب مروارید، گلوکوم و دژنراسیون ماکولا) می‌باشد و بیش از 10 میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند. طبق ارزیابی انجمن چشم آمریکا، بیش از 47.000 پیوند قرنیه در سال 2013 در ایالات متحده انجام شده است و از سال 1961، بیش از یک میلیون نفر، بینایی خود را با پیوند قرنیه به دست آورده‌اند.
چه کسانی به پیوند قرنیه نیاز دارند؟
قرنیه سالم و روشن برای داشتن دیدی خوب و واضح ضروری است. اگر قرنیه شما به علت مشکلات چشم یا بیماری‌های چشمی آسیب دیده باشد، می‌تواند متورم و زخمی شده، از شکل طبیعی خود خارج شود و لذا بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد.
پیوند قرنیه ممکن است در مواردی از قبیل مژه برگشتگی مورد نیاز باشد، که در آن ورود مژه به داخل چشم باعث بروز زخم و کاهش بینایی می‌شود. پیوند قرنیه زمانی لازم است که عینک‌ها یا لنزهای تماسی نتوانند بینایی عملکردی فرد را بازگردانند یا تورم چشم نتواند با استفاده از داروها یا لنزهای مخصوص از بین برود.
برخی شرایط خاص می‌توانند بر وضوح قرنیه تاثیر گذاشته و شما را در معرض خطر نقص قرنیه قرار دهند. این شرایط عبارتند از:
- اثر زخم به جای مانده از عفونت‌هایی مانند تبخال چشم یا کراتیت قارچی.
- اثر زخم به جای مانده از مژه برگشتگی، زمانی که مژه به داخل چشم رفته و قرنیه را خراش می‌دهد.
- شرایط ارثی مانند دیستروفی قرنیه
- بیماری‌های چشم مانند قوز قرنیه پیشرفته.
- نازک شدن قرنیه و گرفتن شکلی نامنظم
- عوارض نادر جراحی لیزیک
- سوختگی شیمیایی قرنیه یا صدمات ناشی از آسیب چشم.
- تورم بیش از حد (ادم) قرنیه.
- رد عضو پس از پیوند قرنیه.
- نقص قرنیه به علت عوارض جراحی آب مروارید
عوارض احتمالی پیوند قرنیه
خطرات این جراحی نیز مشابه سایر جراحی‌های داخل چشم هستند، اما علاوه بر عوارض مشترک، رد عضو، جدا شدن و یا جابجایی ورقه پیوندی و بروز نقص در قرنیه پیوندی نیز جزء ریسک‌های احتمالی به شمار می‌آیند.
هم‌چنین خطر ابتلا به عفونت نیز در این جراحی وجود دارد. از آنجاییکه قرنیه هیچ رگ خونی ندارد (این عضو مواد مغذی لازم را از زلالیه چشم می‌گیرد)، بسیار کندتر از پوست بریده شده ترمیم می‌شود. لذا همانطور که زخم بهبود می‌یابد، ممکن است که توسط میکرو ارگانیسم‌های مختلف آلوده شود.
این خطر با استفاده از آنتی بیوتیک به حداقل می‌رسد. خطر رد قرنیه در حدود 20 درصد موارد وجود دارد. نقص قرنیه می‌تواند در هر زمانی پس از پیوند قرنیه، حتی سال‌ها یا چند دهه بعد اتفاق بی‌افتد. علل این امر ممکن است متفاوت باشد، گرچه معمولا به علت آسیب یا بیماری می‌باشد.
رد ارگان زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن، بافت پیوندی را به عنوان جسم خارجی شناسایی نموده و تلاش می‌کند تا از شر آن خلاص شود. رد کردن مشکلی است که از هر 10 نفری که پیوند قرنیه داشته‌اند برای 3 نفر اتفاق می‌افتد.
علائم رد یا پس زدن پیوند قرنیه
علائم هشدار دهنده بدن شما در تلاش برای رد پیوند قرنیه عبارتند از:
- چشم درد
- حساسیت فوق العاده به نور
- قرمزی چشم
- دید ابری یا مه آلود
در صورتی که چنین نشانه‌هایی داشتید، حتما به چشم‌پزشک خود اطلاع دهید. او ممکن است بتواند با استفاده از دارو از رد قرنیه جلوگیری کند.
سایر عوارض پیوند قرنیه
گاهی پیوند قرنیه می‌تواند باعث مشکلات دیگر چشم مانند موارد زیر شود:
- عفونت
- خون‌ریزی
- جدا شدن شبکیه چشم (که در آن بافتی که پشت چشم قرار دارد از چشم جدا می‌شود)
- گلوکوم (از طریق افزایش فشار داخل چشم)
حتی هنگامی که پیوند قرنیه به خوبی انجام می‌شود، دیگر مشکلات چشم می‌تواند کیفیت دید شما را محدود کند. به عنوان مثال، قرنیه جدید ممکن است کاملا منحنی فرم (به نام آستیگماتیسم) نباشد. یا ممکن است که فرد به یک بیماری چشمی مانند دژنراسیون ماکولا، گلوکوم یا شبکیه‌ی دیابتی مبتلا شود.
چگونگی آماده شدن برای جراحی
1- معاینه کامل چشم
پزشک چشم باید به دنبال مشکلاتی باشد که بعد از عمل باعث بروز عوارض می‌شوند
2- اندازه‌گیری چشم
با دانستن اندازه چشم شما، پزشک می‌تواند بفهمد که شما به چه سایز قرنیه‌ای نیاز دارید.
3- بازبینی همه داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید
ممکن است قبل یا بعد از پیوند قرنیه، نیاز به مصرف بعضی از داروها یا مکمل‌ها داشته باشید.
4- درمان مشکلات دیگر چشم
سایر مشکلات، مانند عفونت و التهاب، ممکن است احتمال رد پیوند قرنیه را افزایش دهند. لذا قبل از پیوند باید این مشکلات به طور کامل برطرف شوند.
نکات مهم پس از جراحی
چشم شما ممکن است اندکی پس از جراحی، درد داشته باشد و دید مناسبی نداشته باشید، زیرا چشم به قرنیه جدید عادت نکرده است. و لذا بهبود دید ممکن است چند ماه طول بکشد. هنگامی که لایه بیرونی قرنیه شما التیام پیدا کرد، یعنی چند هفته تا چند ماه پس از عمل جراحی، چشم‌پزشک کارهایی را انجام خواهد داد که می‌تواند بینایی شما را بهبود بخشد. این کارها عبارتند از:
1- اصلاح ناهمواری قرنیه (آستیگماتیسم)
بخیه‌هایی که قرنیه اهدا کننده را در چشم نگه می‌دارند، ممکن است موجب بروز قرمزی چشم و لرزش در قرنیه شوند و ناهمواری‌هایی را در چشم به وجود آورند که باعث تاری دید می‌شود. دکتر ممکن است این مشکلات را با باز کردن برخی از بخیه‌ها و محکم کردن بخیه تصحیح کند.
2- اصلاح مشکلات بینایی
نقص‌های انکساری، مانند نزدیک بینی و دوربینی، می‌توانند با عینک، لنزهای تماسی یا در برخی موارد، جراحی لیزر تصحیح شوند.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
