هشت نوع عفونت چشم و روش‌های درمان ‌آن‌ها

برخی از انواع شایع عفونت چشم

احساس درد در چشم‌ها، ورم کردن یا خارش آن‌ها و قرمز شدنشان ممکن است نشانه‌ای از عفونت چشم باشند. عفونت چشم به ندرت می‌تواند به مشکلی خطرناک و جدی تبدیل شود و در اغلب موارد می‌توان به سادگی آن را درمان کرد.

عفونت چشم اشکال گوناگونی دارد و به طور کلی با توجه به علت ایجاد عفونت، به سه دسته تقسیم بندی می‌شود. این سه دسته عبارتند از:

1. عفونت چشم ویروسی
2. عفونت چشم باکتریایی
3. عفونت چشم قارچی

هر یک از این نوع عفونت‌ها، روش‌های درمانی خاص خود را دارند. در این نوشته قصد داریم به معرفی برخی از انواع عفونت چشم، علل ابتلا به آن‌ها و چگونگی درمان‌شان بپردازیم.

1- التهاب ملتحمه یا قرمزی چشم

این نوع عفونت چشم که نام اصلی آن کنژنکتوییت است، یکی از شایع‌ترین انواع عفونت چشم است. این نوع عفونت هنگامی ایجاد می‌شود که رگ‌های خون در ملتحمه، که یک غشای نازک در چشم است، به سبب وجود نوعی باکتری یا ویروس دچار عفونت شوند. مشخص‌ترین علامت این نوع عفونت، قرمز یا صورتی‌رنگ شدن و التهاب چشم است. التهاب ملتحمه ممکن است به علت آلرژی یا به سبب قرار گرفتن در مجاورت برخی مواد شیمیایی، مانند کلر موجود در استخر ایجاد شود.

باید توجه داشت که التهاب ملتحمه که ناشی از نوعی باکتری یا ویروس است، به شدت مسری بوده و می‌تواند به دیگر افراد نزدیک به بیمار منتقل شود. فردی که دچار این نوع عفونت چشم می‌شود، حتی تا دو هفته پس از ابتلا به بیماری، می‌تواند دیگران را نیز دچار همین نوع عفونت چشم کند.

علائم التهاب ملتحمه عبارت‌اند از:

1. ته‌رنگ قرمز یا صورتی در چشم
2. ترشح اشک از چشم، خصوصاً چنان‌چه ریزش اشک تنها از یک چشم باشد
3. احساس خارش
4. احساس مداوم وجود شئ‌ای در چشم
5. ریزش اشک بیش از معمول خصوصاً از یک چشم

درمان این نوع عفونت چشم بسته به ویروسی یا باکتریایی بودن آن متفاوت است. چنان‌چه التهاب ملتحمه ویروسی باشد، نیاز به درمان خاصی ندارد. تنها کافی است تا بیمار به مدت 7 تا 10 روز علائم بیماری را تاب آورد. برای تسکین علائم ناشی از این نوع عفونت چشم در حالت ویروسی، می‌توان یک پارچه‌ی تمیز را که با آب نسبتاً گرم مرطوب شده است، روی چشم قرار داد. شستن مکرر دست‌ها و پرهیز از تماس نزدیک با دیگران پیش از بهبودی کامل ضروری است.

در صورتی‌ که التهاب ملتحمه از نوع باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک به صورت قطره‌ی چشمی، پماد یا داروی خوراکی تجویز می‌شود. آنتی‌بیوتیک کمک می‌کند تا باکتری‌های موجود در چشم، که باعث عفونت آن شده‌اند، نابود شوند. یک یا دو روز بعد از شروع مصرفِ آنتی‌بیوتیک علائم عفونت چشم به کلی از بین می‌روند، اما بایستی مصرف آنتی‌بیوتیک را دقیقاً مطابق تجویز پزشک ادامه داد و با مشاهده‌ی برطرف شدن علائم مصرف دارو را قطع نکرد.

2- التهاب قرنیه یا کراتیت

التهاب قرنیه یا کراتیت زمانی رخ می‌دهد که قرنیه دچار عفونت شود. قرنیه لایه‌ی شفافی است که زلالیه، عنبیه و مردمک چشم را می‌پوشاند و در قسمت رویی کره‌ی چشم قرار دارد. کراتیت ممکن است ناشی از عوامل گوناگونی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها یا هرگونه آسیبی به چشم باشد. در حقیقت کراتیت به معنی تورم قرنیه است و همواره بیماری عفونی نیست، اما در برخی موارد این بیماری ممکن است نوعی عفونت چشم تلقی شود.

علائم کراتیت می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

1. قرمز بودن و تورم چشم‌ها
2. درد یا احساس ناراحتی در چشم‌ها
3. ریزش اشک بیش از اندازه
4. درد و ناراحتی هنگام باز و بسته کردن پلک‌ها
5. از دست دادن بخشی از بینایی یا تاری دید
6. حساسیت به نور
7. احساس وجود شئ‌ای خارجی در چشم

بهتر است به محض مشاهده‌ی این علائم، بلافاصله به پزشک مراجعه شود. علائم انواع عفونت چشم عموماً شباهت بسیاری به یکدیگر دارند، به همین سبب توصیه می‌شود هنگام مواجه شدن با آن‌ها به پزشک مراجعه شود. برخی از روش‌های درمانی برای التهاب قرنیه یا کراتیت عبارتند از:

• تجویز انواع آنتی‌بیوتیک در مورد عفونت‌های باکتریایی
• تجویز برخی قطره‌های چشمی ضد ویروس یا حتی داروهای خوراکی ضد ویروس برای عفونت‌های ویروسی

گاه ممکن است در مورد عفونت‌های ویروسی دارویی تجویز نشود، اما در عین حال این امکان نیز وجود دارد که پس از بهبود عفونت ویروسی قرنیه، علائم بیماری مجدداً مشاهده شوند. چنان‌چه عامل ایجاد کراتیت قارچ باشد، عموماً داروهای ضدقارچ برای از بین بردن عامل بیماری تجویز می‌شوند، در این حالت معمولاً دوره‌ی درمان بیماری طولانی‌تر از سایر شرایط است.

3- گل‌مژه

گل‌مژه نوعی برآمدگی مشابه جوش روی حاشیه‌ی بیرونی پلک است که منشأ ایجاد آن یک غده‌ی چربی است. هنگامی که غده‌های چشم توسط یک پوست مرده، چربی یا مواد دیگری مسدود شده باشند، آن ناحیه دچار عفونت می‌شود چرا که رشد باکتری‌ها در چنین شرایطی مساعد خواهد شد.

علائم گل مژه چشم عبارتند از:

1. درد یا حساسیت
2. خارش یا سوزش
3. تورم
4. ریزش اشک
5. پوسته پوسته شدن اطراف پلک‌ها

درمان‌های متداول این نوع عفونت چشم شامل موارد زیر هستند:

• قرار دادن یک تکه پارچه‌ی تمیز که با آب گرم مرطوب شده است، به مدت 20 دقیقه، چند بار در روز
• استفاده از یک صابون ملایم بدون رایحه و آب برای شستن پلک‌ها
• استفاده از داروهایی مانند استامینوفن برای کمک به کاهش درد و ورم
• استفاده نکردن از لنز و لوازم آرایش مرتبط با چشم
• استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت

این نوع عفونت چشم معمولاً پس از 7 تا 10 روز بهبود می‌یابد. درصورتی‌که با گذشت این مدت علائم بیماری بهبود نیافتند و یا در طی این مدت علائم بیماری بسیار آزاردهنده بودند، مراجعه به پزشک و استفاده از درمان‌های تخصصی توصیه می‌شود.

4-  بلفاریت یا پلک‌آماس

این نوع عفونت مرتبط با پلک‌های چشم است و معمولاً به علت بسته شدن غدد چربی درون چشم ایجاد می‌شود. این نوع عفونت چشم هم‌چنین ممکن است منشأ باکتریایی داشته باشد.

علائم عفونت بلفاریت عبارتند از:

1. قرمز شدن چشم یا پلک، تورم و یا خارش آن‌ها
2. احساس سوزش چشم
3. احساس وجود شئ‌ای خارجی در چشم
4. حساسیت به نور
5. ریزش اشک غیرعادی
6. ترشح روی پلک یا گوشه‌ی چشم

برای درمان بلفاریت می‌توان پلک‌ها را با استفاده از یک پارچه‌ که با آب گرم مرطوب شده است، پاک کرد. درمان دارویی بایستی تحت نظر پزشک صورت پذیرد. استفاده از قطره‌ی روان‌کننده‌ی چشم برای مرطوب کردن چشم و جلوگیری از سوزش آن به سبب خشکی می‌تواند مفید باشد. تجویز کورتیکواستروئیدها برای تسکین التهاب و آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن باکتری‌ها نیز محتمل است.

5- اندوفتالمیت

اندوفتالمیت نوعی عفونت شدید داخل چشم است که می‌تواند منشأ باکتریایی یا قارچی داشته باشد. عفونت‌های قارچی کاندیدی شایع‌ترین علت اندوفتالمیت هستند. این نوع عفونت ممکن است پس از برخی جراحی‌های چشم، مانند جراحی آب مروارید، رخ دهد هر چند بروز آن نادر است. این نوع عفونت هم‌چنین می‌تواند هنگامی ایجاد شود که شئ‌ای با فشار وارد چشم شود.

برخی از علائم این نوع عفونت چشم عبارتند از:

1. درد خفیف تا شدید چشم
2. از دست دادن جزئی یا کامل بینایی
3. تاری دید
4. قرمز شدن و تورم در اطراف چشم‌ها و پلک‌ها
5. ترشح چشم
6. حساسیت به نور

درمان این نوع عفونت چشم بستگی به منشأ ایجاد عفونت دارد. در درجه‌ی نخست نیاز به دریافت آنتی‌بیوتیک به صورت تزریق مستقیم به داخل چشم با استفاده از سرنگ‌ مخصوص وجود دارد. تجویز داروهای کورتیکواستروئید برای تسکین درد مفید است. چنان‌چه شئ‌ای خارجی با فشار وارد چشم شود، نیاز به اقدامی اورژانسی برای خارج کردن شئ از داخل چشم وجود دارد. در چنین حوادثی نباید با اقدام شخصی، نسبت به خارج کردن شئ از چشم اقدام شود. پس از خارج کردن شئ از داخل چشم، بسته به شرایط ممکن است پس از چند روز مصرف آنتی‌بیوتیک‌ علائم بیماری برطرف شوند.

6- یوئیت

یوئیت زمانی ایجاد می‌شود که بافت یوه‌ی چشم دچار عفونت گردد. یوه‌ی چشم لایه‌ی میانی چشم است، که خون را به شبکیه‌ی آن منتقل می‌کند. یوه قسمتی از چشم را دربرمی‌گیرد که تصاویر را به مغز منتقل می‌کنند. یوئیت ناشی از شرایط خاص سیستم ایمنی بدن، عفونت‌های ویروسی یا صدمات چشمی است. این نوع عفونت نیز معمولاً مشکل خطرناکی را برای فرد ایجاد نخواهد کرد، اما در صورت عدم درمان موارد شدید، ممکن است منجر به از دست دادن بینایی فرد شود.

علائم عفونت یوئیت عبارتند از:

1. درد
2. قرمزی چشم
3. وجود «مگس‌پران» در دید
4. حساسیت به نور
5. تاری دید

درمان این بیماری شامل تدابیر و اقدامات زیر است:

• استفاده از عینک آفتابی
• استفاده از قطره‌های چشمی‌ای که با گشاد کردن مردمک چشم درد را کاهش می‌دهند
• استفاده از داروهای کورتیکواستروئید
• تزریق چشمی برای درمان علائم بیماری
• تجویز آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی
• تجویز داروهایی برای مهار سیستم ایمنی بدن در عفونت‌های شدید

این نوع عفونت چشم معمولاً چند روز پس از شروع درمان به بهبودی می‌گراید.

7- سلولیت

سلولیت پری‌اوربیتال هنگامی رخ می‌دهد که بافت چشم دچار عفونت شود. این عفونت گاهی به سبب یک آسیب به چشم، مانند خراشیدگی در بافت چشم، ایجاد می‌شود. هنگام ایجاد خراش در بافت چشم، باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک‌ها، که در حالت عادی روی پوست حضور دارند اما بی‌ضرر هستند، یا باکتری‌های مربوط به عفونت‌های سینوسی، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در ناحیه‌ی آسیب دیده شوند. کودکان کم‌ سن و سال، بیشتر در معرض ابتلا به این نوع عفونت چشم قرار دارند.

علائم این بیماری شامل قرمز شدن و تورم پلک است. معمولاً در این نوع عفونت فرد احساس درد ندارد.

درمان این بیماری در اغلب موارد شامل موارد زیر خواهد بود:

• قرار دادن یک تکه پارچه‌ی تمیز که با آب گرم مرطوب شده است، به مدت 20 دقیقه، چند بار در روز
• تجویز آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی
• انجام عمل جراحی برای کاهش فشار چشم در عفونت‌های شدید

8- تبخال چشم

تبخال چشمی زمانی ایجاد می‌شود که چشم به ویروس هرپس سیمپلکس (HVS-1) آلوده شود. این نوع تبخال تنها قابل سرایت از فردی است که دارای عفونت فعال HVS-1 باشد و نه از طریق تماس جنسی با فرد مبتلا به تبخال .HSV-2

علائم این نوع تبخال چشم عبارتند از:

1. درد و تحریک‌پذیری چشم
2. حساسیت به نور
3. تاری دید
4. ترشح غلیظ و زیاد از چشم
5. التهاب پلک‌ها

این علائم ممکن است خودبه‌خود 7 تا 10 روز بعد بهبود یابند.

درمان این نوع عفونت معمولاً شامل اقدامات زیر است:

• تجویز داروهای ضدویروسی به صورت پماد یا قطره‌ی چشمی و داروی خوراکی
• استفاده از پنبه برای شست‌وشوی قرنیه و از بین بردن سلول‌های آلوده
• تجویز کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب در صورت تشدید عفونت

سخن پایانی

همان‌طور که گفتیم عفونت‌های چشمی معمولاً خطرناک نیستند و خیلی زود بهبود می‌یابند. اما چه بهتر که با رعایت برخی نکات مانع از ابتلا به این عفونت‌ها شد. عدم استفاده از مواد آرایشی نامناسب، شست‌وشوی مکرر دست‌ها، استفاده از حوله‌های تمیز و شخصی، پرهیز از تماس دست آلوده به چشم، استفاده از روبالشی تمیز، تقویت سیستم ایمنی بدن و ... نمونه‌هایی از این اقدامات هستند.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/infected-eye