آسیب مغزی تروماتیک TBI چیست؟

آسیب مغزی تروماتیک TBI

آسیب مغزی تروماتیک معمولا ناشی از ضربه شدید به سر است. این ضربه ممکن است باعث شکسته شدن جمجمه و ضربه شدید مغزی شود.

علائم آسیب مغزی تروماتیک

بعضی از علائم آسیب‌های تروماتیک بلافاصله بعد از ضربه مغزی ظاهر می‌شود ولی بعضی دیگر بعد از 24 ساعت تا چند هفته بعد علائم خود را نشان می‌دهند. علائم و نشانه‌های آسیب مغزی خفیف عبارت است از:

علائم فیزیکی

• از دست دادن هوشیاری برای چند ثانیه تا چند دقیقه
• گیجی شدید و از دست دادن هوش
• سردرد
• تهوع یا استفراغ
• خستگی یا خواب آلودگی
• مشکل در تکلم
• اختلال در خواب
• خوابیدن بیش از حد
• از دست دادن تعادل

علائم حسی

• تاری دید شدید
• زنگ زدن گوش
• طعم بد دهان
• عدم حس بویایی
• حساسیت به نور
• حساسیت به صدا

علائم روانشناختی

• مشکل در حفظ کردن کلمات
• عدم تمرکز
• تغییر حالت یا نوسانات خلق و خوی
• احساس افسردگی یا اضطراب

علائم آسیب مغزی متوسط تا شدید

علائم فیزیکی

• از دست دادن هوشیاری برای چند ساعت
• سردردهای مداوم که هر لحظه بدتر می‌شود
• استفراغ تکراری یا حالت تهوع
• تشنج
• انحنای یک یا هر دو چشم
• بیرون آمدن مایعات از بینی و چشم و گوش و دهان
• باز ماندن چشم‌ها
• ضعف یا بی‌حسی در انگشتان دست و پا
• از دست دادن تعادل

علائم روانشناختی ترومای شدید

• سردرگمی و گنگ بودن شدید
• تحریک و پرخاشگری شدید
• لکنت زبان
• کما و سایر اختلالات هوشیاری

علائم تروماتیک در کودکان

در کودک مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:

• تغییر در عادات خوردن
• تحریک‌پذیری غیرمعمول یا آسان
• گریه شدید
• انحراف چشم‌ها
• تغییر در عادات خواب
• تشنج
• افسردگی شدید
• خواب آلودگی
• بی‌علاقگی به بازی کردن و بی‌قراری

عوارض جانبی آسیب‌های مغزی تروماتیک

عوارض متعدد ممکن است بلافاصله یا پس از یک آسیب مغزی تروماتیک رخ دهد. آسیب‌های شدید باعث افزایش عوارض مغزی می‌شود.

• کما
• فلج دائمی
• مرگ مغزی
• مشکل در یادگیری
• از دست دادن دائم مهارت‌ها مانند قدرت تکلم، حفظ و یادگیری
• عدم توانایی در انجام کارهای شخصی
• عدم شناخت افراد در چند دقیقه یا چند ثانیه
• از دست دادن تکلم برای همیشه
• عدم توانایی ارتباط با دیگران
• مشکل در یادگیری
• مشکل در نوشتن
• افسردگی
• اضطراب
• خشم
• نوسانات خلقی
• تحریک‌پذیری

تشخیص آسیب مغزی تروماتیک

1- مقیاس کما گلاسکو Glasgow Coma Scale

این مقیاس میزان هوشیاری افراد را می‌سنجد. دامنه این مقیاس از عدد 3 تا 15 است. بازکردن چشم‌ها، پاسخ‌های کلامی، پاسخ‌های حرکتی و محرک‌های درد جز این دامنه به حساب می‌آیند. بیمار باید 15 امتیاز را بگیرد که شرایطش طبیعی گزارش شود. هر چه این اعداد پایین‌تر باشد میزان هوشیاری‌اش نیز کمتر خواهد شد. این مقیاس در کودکان بالای 5 سال امتحان می‌شود.

2- آزمایشات تصویربرداری که شامل

• توموگرافی کامپیوتری CT SCAN: هدف از این آزمایش کشف شدت شکستگی و خون‌ریزی مغزی و لخته‌های خون و تومور خواهد بود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI: هدف از این آزمایش، بررسی میزان آسیب دیدگی مغز است.

3- مانیتورینگ فشار داخل جمجمه

تورم بافتی مغز می‌تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد و موجب آسیب بیشتر به مغز شود. پزشکان ممکن است از طریق جمجمه به پروب مغز وارد شوند تا این فشار را کنترل کنند.

درمان آسیب مغزی تروماتیک

درمان آسیب مغزی تروماتیک نسبت به شدت آسیب رخ می‌دهد. آسیب‌های مغزی خفیف معمولا با استراحت و بی‌حرکتی درمان می‌شود. با این حال این فرد باید مدام تحت نظر پزشک باشد. معمولا پس از مدت کوتاهی فرد می‌تواند به صورت عادی در اجتماع حضور پیدا کند.     

جراحی

جراحی اضطراری برای کاهش آسیب‌های اضافی به بافت‌های مغزی ضروری است. جراحی ممکن است برای حل مشکلات زیر استفاده شود:

• از بین بردن لخته خون (هماتوم)
• اصلاح شکاف جمجمه
• جلوگیری از خون‌ریزی مغزی
• ایجاد شکاف در جمجمه برای تخلیه مایع مغز
• از بین بردن تورم مغز با کاهش فشار مغزی

درمان توانبخشی

اکثر افرادی که دچار آسیب شدید مغزی شده‌اند نیاز به توانبخشی دارند. آن‌ها ممکن است نیاز به مهارت‌های پایه مانند راه رفتن و صحبت کردن داشته باشند. هدف این است که توانایی‌های خود را برای انجام فعالیت‌های روزانه بهبود بخشند.

داروهای مربوط به آسیب‌های مغزی تروماتیک

داروها برای محدود کردن آسیب‌های ثانویه به مغز تجویز می‌شود که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

1- دیورتیک‌ها Diuretics

این داروها میزان مایع در بافت را کاهش و میزان تولید ادرار را افزایش می‌دهند. دیورتیک‌ها، به صورت داخل وریدی به افراد مبتلا به آسیب مغزی تزریق می‌شود و باعث کاهش فشار داخل مغز خواهد شد.

2- داروهای ضد تشنج Anti-seizure

افرادی که آسیب مغزی ضایعات متوسط و شدید دارند در طی هفته اول پس از آسیب در معرض خطر تشنج هستند. برای جلوگیری از آسیب‌های اضافی مغزی که ممکن است ناشی از تشنج باشد، ممکن است در هفته اول دارو ضد تشنج مصرف شود و پس از مدتی مصرف دارو قطع خواهند.

3- تجویز داروهای بیهوش کننده

پزشکان گاهی از داروهای آرام‌بخش استفاده می‌کنند تا فرد آسیب دیده را به کمای موقت ببرند زیرا در این حالت فعالیت مغز کاهش پیدا می‌کند. این کار زمانی مفید است که فشار مغز بالاتر رفته و رگ‌ها گشاد می‌شوند و سیستم بدن بیمار کاملا به هم می‌ریزد.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/traumatic-brain-injury/diagnosis-treatment/drc-20378561