آشنایی با علت و نحوه درمان سرگیجه

آشنایی با علت و نحوه درمان سرگیجه

سرگیجه به احساس گیجی و منگی و عدم تعادل گفته می‌شود. سرگیجه، اندام‌های حسی به خصوص چشم­‌ها  و گوش­‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لذا ممکن است گاهی اوقات موجب غش کردن فرد شود. سرگیجه بیماری نیست، بلکه نشانه اختلالات مختلف است.

دَوران سر و عدم تعادل می‌تواند باعث حس سرگیجه شود اما این دو اصطلاح، علائم متفاوتی دارند. نشانه دَوران سر این است که فرد حس می‌کند مثلا اتاق به دور سرش می­‌چرخد یا ممکن است حسی شبیه به حس بیماری حرکت (بیماری مسافرت) داشته باشد، گویی دارد به یک سمت متمایل می‌شود.

سرگیجه شایع است و علت اصلی آن معمولا جدی نیست. نگران سرگیجه‌ای که گهگاه رخ می‌دهد نباشید. به هر حال، اگر سرگیجه‌های مکرر و بدون دلیل یا سرگیجه‌های طولانی مدت داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

چرا سرگیجه داریم؟

دلایل شایع سرگیجه شامل میگرن، مصرف داروها و الکل است. هم‌چنین ممکن است مشکلی در گوش داخلی که تعادل را برقرار می‌کند، وجود داشته باشد. سرگیجه اغلب نتیجه دَوران سر نیز هست. شایع‌ترین دلیل دَوران سر و سرگیجه، مرتبط با دَوران سر، سرگیجه‌ی وضعیتی خوش‌خیم (BPV) است.

موقعی که فرد به سرعت تغییر وضعیت می‌دهد (مثلا فردی که نشسته است و ناگهان بلند می‌شود)، سرگیجه گذرا و کوتاه مدت می‌گیرد. سرگیجه و دروان سر ممکن است در اثر بیماری مِنیِر (بیماری گوش داخلی) ایجاد شوند.

این بیماری موجب تجمع مایعات در داخل گوش شده و با پری گوش، کاهش شنوایی و وزوز گوش در ارتباط است. دلیل دیگر سرگیجه و دَروان سر ممکن است آکوستیک نوروما باشد. این بیماری، تومور خوش‌خیمی است که بر روی عصبی تشکیل می‌شود که گوش داخلی را به مغز متصل می‌کند.

وضعیت سرگیجه پراکسیسمال خوش خیم (BPPV)

این شرایط باعث ایجاد حس قوی و سریع اما نادرست می‌شود که شما در حال چرخش و یا حرکت هستید. این رویدادها با تغییر سریع در حرکت سر ایجاد می‌شوند، مانند زمانی که در رختخواب غلت می‌زنید، بلند می‌شوید و یا ضربه‌ای به سرتان زده می‌شود. BPPV شایع‌ترین علت سرگیجه است.

سایر علل احتمالی سرگیجه

• کاهش ناگهانی فشارخون
• بیماری ماهیچه قلب (کاردیومیوپاتی)
• کاهش حجم خون
• اضطراب
• آنمی یا کم خونی(فقر آهن)
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• عفونت گوش
• از دست رفتن آب بدن
• گرمازدگی
• ورزش بیش از حد
• بیماری حرکت (بیماری مسافرت)

در موارد نادر، سرگیجه ممکن است در اثر بیماری ام­اس، سکته قلبی، تومور بدخیم و اختلال دیگر مغزی ایجاد شود.

علائم سرگیجه

• گیجی و منگی یا احساس غش و ضعف
• احساس چرخیدن اشیاء و اطراف به دور سر
• نداشتن تعادل
• احساس غوطه‌وری روی آب یا شنا کردن در آب
• بی‌ثباتی

برخی اوقات سرگیجه با تهوع، استفراغ یا غش و ضعف همراه است. اگر این علائم را به مدت طولانی داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

درمان سرگیجه

درمان سرگیجه بر عامل اصلی آن متمرکز است. در بیشتر مواقع، تمهیدات خانگی و درمان‌های دارویی می‌توانند عامل سرگیجه را مهار کنند. مثلا:

• مشکلات گوش داخلی را می‌توان با درمان دارویی و ورزش‌های خانگی که به کنترل تعادل کمک می‌کنند، بهبود داد.
• BPV به کمک تمهیداتی که علائم را تخفیف می‌دهد، رفع می‌شود. جراحی، یکی از گزینه‌های درمانی بیمارانی است که BPV آن­ها کنترل نشده است.
• بیماری مِنیِر با رژیم غذایی سالم و کم نمک، تزریقات گاه به گاه یا جراحی گوش درمان می‌شود.
• میگرن به کمک دارو و تغییر سبک زندگی (اینکه محرک‌های خود را بشناسند و از آن‌ها دوری کند) درمان می‌شود.
• داروها و تکنیک­‌های کاهش اضطراب می‌تواند به بهبود اختلالات اضطراب کمک کند.
• درصورتی که سرگیجه در اثر ورزش بیش از حد، گرمازدگی یا از دست رفتن آب بدن باشد، نوشیدن مایعات فراوان کمک‌کننده خواهد بود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

به طور کلی اگر هر گونه سردرد مکرر، ناگهانی، شدید، یا غیرقابل توضیحی را تجربه کردید، به پزشک خود مراجعه کنید. هم‌چنین اگر به موارد زیر دچار شده‌اید، باید مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دریافت کنید:

• سردرد ناگهانی و شدید
• درد قفسه سینه
• سختی در تنفس
• بی‌‌حسی و یا فلج شدن پاها و بازوها
• خستگی
• دید دوتایی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• گیجی و یا صحبت کردن به صورت مبهم
• تلوتلو خوردن یا به سختی راه رفتن
• استفراغ مداوم
• تشنج
• تغییر ناگهانی در شنوایی
• بی‌حسی در صورت یا ضعف

نکاتی که باید درمورد سرگیجه مراعات کنید

اگر مکررا دچار سرگیجه‌های می‌شوید، نکات زیر را مدنظر قرار دهید:

• وقتی احساس سرگیجه می‌کنید، بنشینید یا دراز بکشید و استراحت کنید تا سرگیجه برطرف شود. در این صورت احتمال از دست دادن تعادل که موجب زمین خوردن و آسیب‌های جدی می‌شود، کاهش می‌­یابد.
• درصورت لزوم، برای حفظ تعادل از واکر یا عصا استفاده کنید.
• موقع بالا و پایین رفتن از پله‌ها، همیشه از نرده‌های راه‌پله استفاده کنید.
• فعالیت‌هایی که تعادل را بهبود می‌دهد انجام دهید مثل یوگا و تای‌چی.
• از تغییر وضعیت ناگهانی خودداری کنید.
• درصورتی که بدون علامت قبلی، مکررا سرگیجه می‌گیرید، از رانندگی یا اپراتوری دستگاه خودداری کنید.
• از مصرف خوراکی‌های کافئین دار، الکل و کشیدن سیگار و قلیون پرهیز کنید. استفاده از این موارد موجب سرگیجه و بدتر شدن آن می‌شود.
• روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. به اندازه کافی بخوابید و از موقعیت‌های استرس‌زا دوری کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و در رژیم غذایی خود، میوه‌ها و سبزیجات و پروتئین‌های کم چربی بگنجانید تا از سرگیجه پیشگیری کند.
• اگر سرگیجه‌تان ناشی از مصرف برخی از داروهاست، با پزشک خود درمورد کم کردن دوز دارو یا جایگزین کردن داروی دیگر صحبت کنید.
• در صورتی که سرگیجه شما ناشی از گرمای بیش از حد یا از دست رفتن آب است، در مکان خنک استراحت کنید و آب به اندازه کافی بنوشید.

منابع:

1. https://www.healthline.com/symptom/dizziness