کبد چرب چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟

با کبد چرب بیشتر آشنا شوید

بیماری کبد چرب در بسیاری از نقاط دنیا رو به افزایش است و به طور میانگین حدود 25% از مردم دنیا درگیر آن هستند. این بیماری با چاقی، دیابت نوع 2 و سایر بیماری‌های مرتبط با مقاومت انسولین در ارتباط است. چنانچه کبد چرب شناسایی و درمان نشود می‌تواند پیشرفت کند و به سایر بیماری‌های کبدی منجر شود.

کبد چرب زمانی به وجود می‌آید که مقدار زیادی چربی در سلول‌های کبد تجمع پیدا می‌کنند. داشتن مقدار چربی در سلول‌های کبد طبیعی است، اما زمانی که این میزان به بیش از 5% برسد گفته می‌شود کبد چرب شده است.

درحالیکه گفته می‌شود مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند منجر به بروز بیماری کبد چرب شود که در کشورهای غربی بیشتر شیوع دارد، در بسیاری از موارد علت بروز این بیماری ارتباطی به نوشیدن الکل ندارد. بسیاری از موارد کبد چرب دلیلی غیر از نوشیدن الکل دارند که در این صورت به آن کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) می‌گویند.

کبد چرب غیر الکلی (NAFL) یک مرحله اولیه در پیدایش بیماری‌های کبدی دیگر است. اما متاسفانه این مرحله معمولا به موقع تشخیص داده نمی‌شود. با گذشت زمان مرحله نخست (NAFL) پیشرفت می‌کند و شرایطی جدید و خطرناک‌تر به نام استیتوهپاتیت غیر الکلی یا NASH ایجاد خواهد شد.

NASH مرحله‌ای است که در آن چربی بیشتری در سلول‌های کبد تجمع پیدا کرده و بافت کبد دچار التهاب شده است. این شرایط باعث بروز آسیب در سلول‌های کبد خواهد شد و به این ترتیب مشکلاتی همچون سیروز کبدی و ایجاد زخم در کبد بروز خواهد کرد.

هنوز مشخص نیست کبد چرب چگونه به مرحله استیتوهپاتیت غیر الکلی منجر می‌شود. اما زمانی که بیماری کبدی به این مرحله برسد احتمال ایجاد سیروز و در نهایت سرطان کبد وجود خواهد داشت. بیماری کبد چرب غیر الکلی با بیماری‌های دیگر، همچون بیماری‌های قلبی، دیابت و بیماری‌های کلیوی، نیز در ارتباط است.

چه عواملی باعث بروز بیماری کبد چرب می‌شود؟

عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند که در ادامه به آن‌ها می پردازیم.

1- چاقی

چاقی باعث افزایش میزان ذخیره چربی در کبد می‌شود. تخمین زده شده که 30 تا 90 درصد از بزرگسالانی که دچار چاقی هستند به بیماری کبد چرب مبتلا می‌باشند. این بیماری حتی در کودکان چاق نیز در حال شیوع است.

2- مقاومت انسولین

مقاومت انسولین و داشتن انسولین بالا در خون موجب افزایش احتمال ایجاد کبد چرب خواهد شد.

3- مصرف بیش از اندازه کربوهیدرات‌ها

مصرف بیش از اندازه کربوهیدرات باعث می‌شود چربی در کبد ذخیره شود. این اتفاق بخصوص در افرادی که مقاومت انسولین دارند یا دچار اضافه وزن هستند با شدت بیشتری اتفاق می‌افتد.

4- مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر

نوشیدنی‌های حاوی شکر مثل سودا و نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی مقدار زیادی فروکتوز هستند. مطالعات نشان داده این قند باعث هدایت چربی‌ها به سمت کبد و ذخیره آن‌ها در سلول‌های این بافت می‌شود.

5- بیماری‌های روده ای درمان نشده

مطالعات جدید نشان داده که عدم وجود تعادل در باکتری‌های روده، عدم عملکرد مناسب باکتری‌های روده و سایر مشکلات این بافت احتمال ایجاد بیماری کبد چرب را افزایش می‌دهند.

علائم بیماری کبد چرب

کبد چرب گاهی بدون هیچ نشانه‌ای ظاهر می‌شود، اما در برخی مواقع علائمی‌خواهد داشت که عبارتند از:

• احساس ضعف و خستگی
• احساس پری یا درد خفیف در بخش مرکزی یا سمت راست شکم
• افزایش سطح آنزیم‌ها کبد، مثل AST و ALT
• افزایش سطح انسولین
• افزایش سطح تری گلیسرید

با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع و استفراغ
• دردهای شکمی متوسط تا شدید
• زرد شدن رنگ پوست و بخش سفیدی چشم (زردی)

تغییر رژیم غذایی به منظور پاک‌سازی کبد چرب

راهکارهایی وجود دارند که از طریق آن‌ها می‌توانید میزان چربی ذخیره شده در کبد خود را کاهش دهید. مثلا کاهش وزن یا کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها. در ادامه به معرفی این روش‌ها می پردازیم.

1- کاهش وزن و کنترل آن در سطحی متعادل

کاهش وزن یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن چربی‌های انباشته شده در کبد است. در حقیقت مشخص شده که کاهش وزن به هر روشی می‌تواند کبد چرب را درمان کند. تفاوتی ندارد که این کاهش وزن از طریق کاهش مصرف کربوهیدرات اتفاق افتاده، یا از طریق کاهش مصرف شکر یا از طریق ورزش کردن.

در یک مطالعه که بر روی افراد دارای اضافه وزن صورت گرفت مشخص شد که افراد با کاهش 500 کالری از غذای روزانه خود طی سه ماه، 8% از وزن خود را کم کردند و این مسئله تاثیر چشمگیری بر کاهش میزان چربی‌های انباشته در بافت کبد آن‌ها داشته.

2- کاهش مصرف کربوهیدرات

یکی دیگر از روش‌های کاربردی برای بهبود بیماری کبد چرب کاهش مصرف کربوهیدرات است. در یک طرح تحقیقاتی مشخص شد افرادی که از یک رژیم غذایی پرکالری و سرشار از کربوهیدرات استفاده می‌کردند طی سه هفته، 27% افزایش چربی کبد داشتند، گرچه وزن آن‌ها طی این مدت تنها 2% افزایش یافته بود.

تحقیقات نشانه داده است که استفاده از رژیم غذایی مدیترانه‌ای و یا رژیم دارای کربوهیدرات کم می‌تواند بر بهبود وضعیت کبد تاثیر زیادی داشته باشد. اما استفاده از این دو رژیم غذایی به صورت هم زمان تاثیری به مراتب بیشتر خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

11 دلیل برای اینکه عاشق رژیم غذایی مدیترانه‌ای شوید!

مواد غذایی که چربی کبد را کاهش می‌دهند

علاوه بر استفاده از رژیم‌های غذایی اصلاحی و کاهش وزن، برخی مواد غذایی وجود دارند که استفاده از آن‌ها می‌تواند میزان چربی‌های انباشته شده در سلول‌های کبد را به میزان زیادی کاهش دهند.

1- چربی‌های غیراشباع

تحقیقات نشان داده است که مصرف غذاهایی که دارای اسیدهای چرب غیراشباع هستند، مثل روغن زیتون، آوکادو و مغزها می‌تواند به روند کاهش چربی‌های کبد کمک کند.

2- پروتئین لبنیات

مطالعات نشان می‌دهند پروتئین‌های موجود در محصولات لبنی، چربی‌های کبد را تا 20% در زنان کاهش می‌دهند. علاوه بر این، این پروتئین‌ها سطح آنزیم‌های کبدی را نیز افزایش می‌دهند و فواید دیگری نیز دارند که افراد دارای بیماری‌های کبدی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

3- چای سبز

آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز که کاتچین نام دارند به کاهش میزان چربی‌ها و التهاب کبد کمک خواهند کرد.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با فواید باور نکردنی چای سبز برای سلامتی که حتما باید بدانید

4- فیبر

مصرف 10 تا 14 گرم فیبر در طول روز به کاهش چربی‌های کبد کمک می‌کند، آنزیم‌های کبدی را افزایش می‌دهد و حساسیت انسولین را نیز افزایش خواهد داد.

تاثیر ورزش بر بهبود بیماری کبد چرب

فعالیت فیزیکی می‌تواند بر کاهش میزان چربی‌های انباشته شده در سلول‌های کبد کمک کند. مطالعات نشان داده است انجام تمرینات ورزشی به طور مرتب تاثیر چشمگیری بر کاهش مقدار چربی‌های کبد می‌گذارد، فارغ از اینکه از طریق انجام ورزش کاهش وزن ایجاد شود یا خیر.

منابع:

1. https://www.healthline.com/nutrition/fatty-liver#section2