علائم شایع کاهش گلبول‌های سفید خون یا بیماری لکوپنی و درمان‌های خانگی آن

لکوپنی (Leukopenia) چیست؟

خون شما از انواع مختلفی از سلول‌های خونی ازجمله گلبول‌های سفید خون و یا لکوسیت‌ها تشکیل شده است. گلبول‌های سفید خون، بخش مهمی از سیستم ایمنی هستند و به بدن کمک می‌کنند تا با بیماری‌ها و عفونت‌ها مبارزه کنند. اگر تعداد گلبول‌های سفید خون‌تان خیلی پایین باشد، در وضعیتی هستید که لکوپنی نامیده می‌شود.

انواع متفاوتی از لکوپنی وجود دارد، که به این بستگی دارد که خون شما در چه نوعی از گلبول‌های سفید خون کمبود دارد.

1. بازوفیل‌ها
2. ائوزینوفیل‌ها
3. لنفوسیت‌ها
4. مونوسیت‌ها
5. نوتروفیل‌ها

هر یک از این موارد، بدن شما را از انواع مختلف عفونت‌ها محافظت می‌کنند. اگر میزان نوتروفیل‌ها در خون‌تان پایین باشد، دارای نوعی از لکوپنی معروف به نوتروپنی هستید. نوتروفیل‌ها، گلبول‌های سفید خون هستند که شما را از عفونت‌های قارچی و باکتریایی محافظت می‌کنند.

لکوپنی اغلب از کاهش در نوتروفیل‌ها ناشی می‌شود که برخی از مردم از عبارات " لکوپنی" و "نوتورپنی" به جای یکدیگر استفاده می‌کنند. یکی دیگر از انواع متداول لکوپنی، لنفوسیتوپنی است که زمانی رخ می‌دهد که شما دارای لمفوسیت‌های کمی‌ باشید. لنفوسیت‌ها، گلبول‌های سفید خون هستند که شما را از ابتلا به عفونت‌های ویروسی محافظت می‌کنند.

نشانه‌های لکوپنی

احتمالاً متوجه هیچ‌گونه نشانه‌ای از لکوپنی نشده‌اید. اما اگر تعداد گلبول‌های سفیدتان بسیار پایین باشد، ممکن است دارای علائم عفونت باشید، ازجمله:

• تب بالاتر از 100.5 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد)
• سرماخوردگی
• تعریق

از پزشک‌تان بپرسید که چه مواردی را باید مشاهده کنید. اگر هر علائمی داشتید، سریعاً به او بگویید.

علل شایع لکوپنی

بسیاری از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند منجر به لکوپنی شوند، ازجمله: شرایط خاص گلبول‌های خونی یا مغز استخوان. این موارد عبارت‌اند از:

• کم‌خونی آپلازی
• بزرگی طحال (اسپلنومگالی) یا طحال بسیار فعال
• سندرم‌های میلودیسپلاستیک
• سندرم میلوپرولیفراتیو
• میلوفیبروز

علائم شایع ایجاد کننده لکوپنی عبارت‌اند از:

1- سرطان و درمان‌های سرطان

انواع مختلف سرطان، ازجمله لکومیا (سرطان خون)، می‌توانند منجر به لکوپنی شوند. درمان‌های سرطان نیز می‌توانند موجب لکوپنی شوند، ازجمله:

• شیمی‌درمانی
• پرتودرمانی (مخصوصاً زمانی که روی استخوان‌های بزرگ مثل استخوان‌های ساق پا و لگن استفاده می‌شوند)
• پیوند مغز استخوان

2- مشکلات مادرزادی

اختلالات مادرزادی که از زمان تولد وجود دارند. مشکلات مادرزادی که می‌توانند به لکوپنی منجر شوند عبارت‌اند از شرایطی که بر چگونگی عملکرد مغز استخوان برای تولید گلبول‌های خونی تأثیر می‌گذارند، مانند:

• سندرم کاستمن، یا نوتروپنی شدید مادرزادی
• میلوکاتکسیس

3- بیماری‌های عفونی

بیماری‌های عفونی که می‌توانند موجب لکوپنی شوند، عبارت‌اند از:

• HIV یا ایدز
• سل

4- اختلالات خود ایمنی

برخی اختلالات خود ایمنی که باعث می‌شوند گلبول‌های سفید خون به جای حمله به عفونت‌ها، به بافت طبیعی بدن حمله کنند و به درستی انجام وظیفه نکنند می‌توانند منجر به لکوپنی شوند. این موارد عبارت‌اند از:

• لوپوس
• آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی

5- سوء تغذیه

لکوپنی می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین یا مواد معدنی باشد ازجمله:

• ویتامین B12
• اسیدفولیک
• مس
• زینک

6- داروها

داروهایی که می‌توانند منجر به لکوپنی شوند عبارت‌اند از:

• بوپروپیون (ولبوترین)
• کلوزاپین (کلوزاریل)
• سیکلوسپورین (ساندیمون)
• اینترفرون
• لاموتریژین (لامیکتال)
• مینوسایکلین (مینوسین)
• مایکوفنولات موفتیل (سلسپت)
• پنی‌سیلین
• سیرولیموس (راپامیون)
• سدیم والپروات
• استروئید
• تاکرولیموس (پروگراف)

7- سارکوئیدوز

سارکوئیدوز یک بیماری فراگیر است که ناشی از یک واکنش ایمنی چشمگیر است و با تشکیل گرانولوم، یا نقاط التهابی کوچک، در سیستم‌های چندگانه در بدن مشخص می‌شود. وقتی این گرانولوم در مغز استخوان تشکیل می‌گردد، لکوپنی ایجاد می‌شود.

8- عفونت‌های ویروسی

عفونت‌های ویروسی که بر مغز استخوان و یا دیگر عفونت‌های شدید تأثیر می‌گذارند، نیز می‌توانند منجر به لکوپنی شوند.

چه کسانی در معرض خطر بیماری لکوپنی هستند؟

لکوپنی معمولاً منجر به علائم قابل‌توجهی نمی‌شود. بنابراین اگر شما هر یک از شرایطی را که بتواند به آن منجر شود، داشته باشید، پزشک‌تان به‌دقت تعداد گلبول‌های خونی شما را بررسی خواهد کرد. این به معنای متحمل شدن آزمایش‌های خونی مکرر است.

تشخیص لکوپنی

داشتن تعداد پایین گلبول سفید خون می‌تواند به پزشک‌تان کمک کند تا به علت بیماری اشاره کند. معمولاً پزشک پس از انجام یک آزمایش خون متوجه می‌شود که تعداد گلبول‌های سفید خون با شمارش کامل و بررسی روی شرایط متفاوت، بسیار پایین هستند.

درمان لکوپنی یا کمبود گلبول‌های سفید خون

درمان لکوپنی بستگی به این دارد که چه نوع گلبول سفید خونی پایین است و چه چیزی باعث آن می‌شود. ممکن است شما به درمان‌های دیگری نیاز داشته باشید تا از هرگونه عفونتی که از نداشتن گلبول‌های سفید خون گسترش یافته‌اند، مراقبت کنید. درمان‌های رایج عبارت‌اند از:

1- داروها

داروها می‌توانند برای تحریک بدن شما برای ایجاد گلبول‌های خونی بیشتر مورداستفاده قرار گیرند. یا ممکن است برای شما داروهایی تجویز شود تا علت تعداد گلبول‌های کاهش‌یافته را پاک‌سازی کند مانند ضد قارچ‌ها برای درمان عفونت‌های قارچی یا آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی.

2- توقف درمان‌هایی که منجر به لکوپنی می‌شوند

گاهی اوقات ممکن است لازم باشد که درمانی مانند شیمی‌درمانی متوقف شود تا به بدن خود زمان بدهید تا سلول‌های خونی بیشتری تولید کند. تعداد گلبول‌های خونی شما ممکن است وقتی‌که درمانی مانند پرتودرمانی تمام شده باشد یا بین جلسات شیمی‌درمانی باشید، به‌طور طبیعی افزایش یابد. به خاطر داشته باشید که مقدار زمانی که برای تولید گلبول‌های سفید خون لازم است، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

3- عوامل رشد

عامل تحریک‌کننده کلونی گرانولوسیت و سایر عوامل رشد که از مغز استخوان گرفته شده‌اند می‌توانند مفید باشند درصورتی‌که علت لکوپنی، ژنتیکی یا ناشی از شیمی‌درمانی باشد. این عوامل رشد پروتئین‌هایی هستند که بدن شما را برای تولید گلبول‌های سفید خون تحریک می‌کنند.

4- رژیم غذایی

یک رژیم غذایی ایمن‌سازی شده، که معروف به رژیم غذایی کم باکتری یا رژیم غذایی نوتروپنیک نیز است ممکن است در صورت پایین بودن گلبول‌های سفید خون توصیه شود.

درمان‌های خانگی لکوپنی

پزشک‌تان هم‌چنین در مورد نحوه مراقبت از خودتان در خانه در زمانی که گلبول‌های سفیدتان کم هستند با شما صحبت خواهد کرد. برای مثال این نکات را برای داشتن احساسی بهتر و پیشگیری از عفونت امتحان کنید:

1- خوب غذا بخورید

برای التیام بیماری خود، بدن شما نیاز به ویتامین و مواد غذایی دارد. جز اینکه پزشک‌تان به شما بگوید، در غیر این صورت مقداری میوه و سبزیجات بخورید. اگر دچار زخم دهانی یا تهوع هستید، برای یافتن غذاهایی که می‌توانید بخورید آزمایش دهید و از پزشک خود درخواست کمک کنید.

2- استراحت

سعی کنید فعالیت‌هایی را برنامه‌ریزی کنید که باید برای زمان‌هایی که بیشترین انرژی را دارید انجام دهید. سعی کنید به خاطر داشته باشید که استراحت کنید و از دیگران بخواهید که به‌عنوان بخشی از درمانتان، به شما کمک کنند.

3- خیلی مراقب باشید

شما باید تمام تلاش خود را انجام دهید تا حتی از کوچک‌ترین بریدگی یا خراش جلوگیری کنید چون هرگونه منافذی روی پوست‌تان جایی را برای عفونت فراهم می‌کند. از فرد دیگری بخواهید در حین اینکه شما غذا را می‌پزید یا می‌خورید، میزان آن را کاهش دهد.

در صورت نیاز به اصلاح، از یک ریش‌تراش برقی برای جلوگیری از بریدگی‌ها استفاده کنید. دندان‌هایتان را به‌آرامی مسواک بزنید تا از سوزش لثه‌هایتان جلوگیری کنید.

4- از میکروب‌ها دور بمانید

در طول روز دست‌هایتان را بشویید یا از ضدعفونی‌کننده دست استفاده کنید. از افراد و جمعیت‌های بیمار دوری کنید. از آلودگی دور بمانید، سطل زباله، قفسه حیوانات، و یا حتی تنگ ماهی را مرتباً تمیز نکنید.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/leukopenia#causes