از بیماری آدیسون چه می‌دانید؟

بیماری آدیسون چیست؟

غدد فوق کلیوی، همان‌گونه که از نام‌شان برمی‌آید، در بالای کلیه‌ها قرار دارند و بسیاری از هورمون‌هایی که بدن برای عملکرد طبیعی خود به آن‌ها نیاز دارد را تولید می‌کنند. هر یک از این غدد از دو بخش قشر (Cortex) و مغز (Madula) تشکیل شده‌اند.

حال با این توضیحات می‌توان گفت که بیماری آدیسون زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت قشر این غدد آسیب دیده و غدد فوق کلیوی هورمون‌های استروئیدی کورتیزول و آلدوسترون را به اندازه‌ی کافی تولید نکنند.

هورمون کورتیزول واکنش بدن به شرایط استرس‌زا را تنظیم می‌کند و کار آلدوسترون نیز کمک به تنظیم سدیم و پتاسیم در بدن است.

علائم بیماری آدیسون

افرادی که به بیماری آدیسون مبتلا می‌شوند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• ضعف در عضلات
• خستگی و کوفتگی
• غش
• کاهش اشتها و وزن
• زخم در دهان
• تیره شدن پوست
• سطح پایین قند خون
• تمایل به خوردن نمک
• تهوع و یا استفراغ
• تحریک‌پذیری و یا افسردگی

این علائم باید جدی گرفته شوند، چرا که اگر بیماری آدیسون برای مدتی طولانی درمان نشود ممکن است شرایط برای بروز بحران آدیسونی فراهم شود. بحران آدیسونی وضعیت بسیار خطرناکی است که می‌تواند حتی منجر به مرگ شود.

علل بیماری آدیسون

دو دسته‌بندی اصلی برای بیماری آدیسون وجود دارد: یکی نارسایی اولیه‌ی غدد فوق کلیوی و دیگری نارسایی ثانویه‌ی غدد فوق کلیوی. برای درمان بیماری آدیسون، پزشک باید بداند که کدام‌یک از این موارد در بدن بیمار بروز کرده‌اند:

1- نارسایی اولیه‌ی غدد فوق کلیوی:

نارسایی اولیه‌ی غدد فوق کلیوی آن هنگام رخ می‌دهد که غدد فوق کلیوی به شدت آسیب می‌بینند و دیگر قادر به تولید هورمون نیستند. این نوع از بیماری آدیسون زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنیِ خود بدن به غدد فوق کلیوی حمله می‌کند.

در واقع این نوع از بیماری آدیسون یک بیماری خودایمنی است. بیماری‌های خودایمنی ناشی از حمله‌ی سیستم ایمنی به قسمتی از بدن هستند. در چنین شرایطی، سیستم ایمنی قسمتی از بدن را با ویروس، باکتری یا در کل مهاجم خارجی اشتباه می‌گیرد و به آن حمله می‌کند.

به جز سیستم ایمنی بدن، از موارد زیر نیز می‌توان به عنوان علل نارسایی اولیه‌ی غدد فوق کلیوی نام برد:

• مصرف طولانی مدت گلوکوکوروتیکوئیدها (مانند پردنیزون)
• عفونت در بدن
• سرطان و تومور
• مصرف برخی از رقیق‌کننده‌های خون

2- نارسایی ثانویه‌ی غدد کلیوی:

اما نارسایی ثانویه‌ی غدد فوق کلیوی زمانی اتفاق می‌افتد که غده‌ی هیپوفیز قادر به تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) نیست. این هورمون زمانی که هورمون‌ها تولید می‌شوند به غدد فوق کلیوی خبر می‌دهد. افزون بر این، علت دیگر نارسایی ثانویه‌ی غدد فوق کلیوی می‌تواند عدم مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی تجویزی توسط پزشک باشد. این داروها می‌توانند به کنترل بیماری‌های مزمن کمک کنند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به بیماری آدیسون قرار دارند؟

افرادی که به یک یا چند مورد از موارد زیر مبتلا هستند بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری آدیسون قرار دارند:

• سرطان
• عفونت‌های مزمن مانند سل
• بیماری‌های خودایمنی مانند بیماری دیابت نوع یک یا بیماری گریوز

هم‌چنین کسانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌‌کنند نیز بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری آدیسون قرار دارند.

درمان بیماری آدیسون

درمانی خاص و مشخص را نمی‌توان برای بیماری آدیسون معرفی کرد، چرا که درمان این بیماری به شرایط، میزان بروز بیماری، نوع بیماری آدیسون و موارد این قبیل بستگی دارد. اما در کل پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که فعالیت غدد فوق کلیوی را تنظیم نمایند. پیروی از دستورات پزشک کاملاً ضروری است زیرا در صورت عدم درمان بیماری آدیسون، همان‌گونه که در بالا گفته شد، خطر بحران آدیسونی بیش‌تر خواهد شد.

برخی از مواردی که ممکن است پزشک برای درمان بیماری آدیسون به کار گیرد عبارت‌اند از:

1- دارو:

ممکن است لازم باشد که ترکیبی از داروهای گلوکوکورتیکوئید توسط بیمار مصرف شود. افزون بر این، پزشک ممکن است برای جایگزینی هورمون‌هایی که غدد فوق کلیوی به میزان لازم تولید نمی‌کنند نیز یک سری هورمون تجویز کند.

2- درمان خانگی:

بیمار باید از دکتر بخواهد که یک نسخه برای کورتیکواستروئیدهای تزریقی برای مواقع اضطراری تجویز کند تا همیشه همراه بیمار باشد. افزون بر این، بهتر است بیمار همواره یک کارت هشدار پزشکی با خود داشته باشد تا دیگران از وضعیت او مطلع باشند.

3- درمان‌های جایگزین:

برای بیمار مبتلا به آدیسون مهم است که همواره سطح استرس خود را پایین نگاه دارد. بهتر است برای پایین نگاه داشتن سطح استرس، بیمار از یوگا، مدیتیشن و موارد این قبیل استفاده کند.

منابع:

1. https://www.healthline.com/health/addisons-disease#symptoms