آشنایی با خانواده دارویی بتا بلوکرها یا داروهای فشارخون و تپش قلب
مهار کننده‌های بتا چه عملکردی دارند؟
بتا بلوکرها یا مهار کننده‌های بتا داروهایی هستند که اثر آدرنالین را بر روی بدن با مهار کردن انتقال سیگنال‌های ارسالی، متوقف می‌کنند. بنابراین بتا بلوکرها می‌توانند در کاهش ضربانات قلبی، کاهش انقباض عضله قلب، کاهش اکسیژن دریافتی قلب، کاهش فشار وارده بر روی سیستم عروقی و در نهایت کاهش فشارخون موثر واقع شوند.
بتا بلوکرها یا مسدود کننده‌های بتا در چه شرایطی تجویز می‌شوند؟
با توجه به تمامی اثرات مربوط به این خانواده دارویی، استفاده معمول از آن‌ها در درمان بسیاری از بیماری‌های قلبی عروقی دور از انتظار نیست. این موارد می‌توانند شامل:
- آنژین یا درد قفسه سینه
- سکته قلبی
- نارسایی احتقانی قلب
- آریتمی قلبی، به خصوص فیبریلاسیون دهلیزی
- پارگی آئورت
- کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک
- سردرد میگرنی
- حملات پانیک یا اختلالات اضطرابی
- فشارخون
- گلوکوم
- لرزش‌های خفیف خوش‌خیم
- پرکاری تیروئید
مسدود کننده‌های بتا اولین خط درمان برای افرادی است که آنژین پایدار دارند. در این افراد، بتا بلوکرها با کاهش سرعت ضربان قلب، نیروی انقباض عضله قلب را کاهش می‌دهند. هر دو این اثرات باعث جلوگیری یا به تأخیر انداختن عدم اکسیژن‌رسانی کافی به عضله قلب می‌شوند و بنابراین خطر ابتلا به آنژین یا این دردهای قفسه سینه را کاهش می‌دهند.
به دلایل مشابه، در اکثریت موارد، بتا بلوکرها بخش مهمی از درمان سکته قلبی می‌باشند. این داروها در حین سکته حاد قلبی، مانع از بین رفتن زیاد بافت قلبی می‌شوند و به جلوگیری از حملات قلبی در آینده کمک می‌کنند. این خانواده دارویی بخش مهمی از درمان برای نارسایی قلبی می‌باشند. این داروها به طور آرام فشار اضافی وارده بر روی عضله قلبی را کاهش می‌دهند و با این کار اجازه می‌دهند تا عضله قلبی با دریافت انرژی کم هم، به طور موثر عمل کند.
در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، بتا بلوکرها جزء کلیدی برای رسیدن به ضربانات قلبی نرمال می‌باشند. در افراد مبتلا به گلوکوم یا آب سیاه نیز از قطره‌های چشمی بتا بلوکر برای کاهش فشار چشمی استفاده می‌شود.
بتا بلکورها به عنوان خط اولیه درمان فشارخون تا چندین سال گذشته بودند ولی امروزه با تولید داروهای جدید فشارخون مانند داروهای دیورتیک Diuretic یا ادرار آور، مسدود کننده‌های کانال کلسیم، مهار کننده‌های مبدل آنژیوتانسین ACE موثرترین داروهای کنترل فشارخون شناخته شده‌اند. بنابراین بتا بلوکرها به عنوان خطر دوم درمان فشارخون، زمانی که داروهای اولیه کارایی چندانی نباشند در نظر گرفته می‌شوند.
انواع داروهای بتا بلوکر
- آسبوتولول
- آتنولول
- بیسپرولول
- قطره چشم کارتئولول
- ویال اسمولول
- متوپرولول
- پروپرانولول
- نادلول
- نبیوولول
چگونگی مصرف داروهای مهار کننده بتا
بدیهی است که انواع مختلفی از این خانواده دارویی امروزه در دسترس است که برخی از آن‌ها بدون نسخه پزشک هم قابل تهیه می‌باشند ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که هر یک از این داروها دستورالعمل‌های مخصوص به خود را دارا می‌باشند. ولی معمولا این داروها برای کم کردن عوارض جانبی گوارشی باید همراه با غذا مصرف شوند همچنین باعث می‌شود که جذب سریع‌تری نیز داشته باشند.
عوارض جانبی خانواده دارویی بتا بلوکرها یا مهار کننده‌های بتا
عوارض جانبی این داروها معمولا به مکانیزم عمل کنندگی آن‌ها یعنی مسدود ساختن تاثیرات آدرنالین مربوط می‌شود. برخی از این عوارض عبارتند از:
- تشدید علائم مربوط به آسم
- تشدید علائم مربوط به بیماری شریان‌های محیطی
- افت قند خون در افراد مبتلا به دیابت
- افسردگی
- سرگیجه و خستگی
- سرد شدن دستان یا پاها
- سردرد
- یبوست یا اسهال
- اختلال عملکرد جنسی
- کابوس یا مشکلات خواب
- حالت تهوع
زنان باردار در حد امکان باید از خوردن این داروها اجتناب کنند، چرا که می‌تواند باعث کاهش ضربانات قلب، کاهش فشارخون و کاهش سطح قند خون در جنین شود.
چنانچه به طور تصادفی دوز زیادی از این داروها را مصرف کردید احتمالا علائم زیر را تجربه خواهید نمود:
- دشواری تنفس
- گیجی
- تغییرات بینایی
- سرگیجه
- ضربانات قلبی نامنظم
در حالت معمول عوارض ناشی از بتا بلوکرها می‌تواند با انتخاب درست نوع دارو و مقدار دوز آن مدیریت شود.
منابع:
فاطمه قربانی
فاطمه قربانی هستم، لیسانس ژنتیک، به علوم نوین پزشکی و ایمونولوژی علاقمندم. از شما دوست گرامی بخاطر مطالعه این مقاله و همچنین مجموعه تریتا بخاطر فرصت انتشار مطالبم در راستای کمک به ارتقای دانش کمال تشکر دارم. شاد باشید و سلامت
my name is Fatemeh Ghorbani, I have a B.S in genetics and interested in immunology and medical science. I believe that, even into the smallest acts, should be put our heart, mind and soul. Thank you for reading my article
