عدم تحمل لاکتوز و بیماری کرون چه تفاوت‌هایی را با یک‌دیگر دارند!

بیماری کرون و عدم تحمل لاکتوز هر دو می‌توانند باعث بروز علائم گوارشی مشابهی، مانند اسهال و دردهای شکمی، شوند. با این وجود، علل ایجاد این دو و درمان آن‌ها کاملاً متفاوت با یکدیگر هستند. بیماری کرون یک بیماری طولانی‌مدت است که باعث ایجاد التهاب در دستگاه گوارش می‌شود. در واقع این بیماری نوعی بیماری التهابی روده است. این در حالی است که عدم تحمل لاکتوز حالتی است که در آن فرد قادر به هضم نوعی قند به نام لاکتوز که در شیر و سایر محصولات لبنی وجود دارد نیست. البته، همان‌طور که گفته شد، افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز در صورت مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز علائمی مشابه بیماری کرون بروز می‌دهند.

بر اساس تخمین‌ها 3 میلیون بزرگسال در آمریکا به بیماری کرون مبتلا هستند. این آمار در مورد عدم تحمل لاکتوز 30 تا 50 میلیون بزرگسال در آمریکا را نشان می‌دهد.

در این نوشته به جزئیات بیماری‌های کرون و عدم تحمل لاکتوز نگاهی خواهیم داشت و علل، علائم، عوامل خطر، تشخیص و درمان آن‌ها را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.

بیماری کرون

علت دقیق بیماری کرون مشخص نیست، اما پزشکان فکر می‌کنند که این بیماری مشخصات بیماری‌های خودایمنی را دارد. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی فرد به اشتباه، بافت‌های سالم بدن خود فرد را مورد حمله قرار می‌دهد. علاوه بر این کارشناسان بر این باور اند که ژنتیک افراد و سایر فاکتورها مانند استعمال دخانیات یا عفونت‌های قبلی ممکن است نقش موثری در ایجاد این وضعیت داشته باشند.

بیماری کرون می‌تواند در هر کجای مسیر دستگاه گوارش ایجاد شود، با این حال این بیماری اغلب روده‌ی کوچک یا ابتدای روده‌ی بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این التهاب می‌تواند نقاط متعددی از سیستم گوارش را هم‌زمان درگیر کند و علائم مرتبط با آن می‌توانند به طور قابل توجهی متفاوت باشند.

عدم تحمل لاکتوز

افرادی که دچار مشکل عدم تحمل لاکتوز هستند، به سبب آن‌که بدن‌شان قادر به تولید آنزیم مخصوص هضم لاکتوز، یعنی لاکتاز، به اندازه‌ی کافی نیست، نمی‌توانند این نوع قند را هضم کنند. آنزیم لاکتاز باعث شکسته شدن قند لاکتوز و تبدیل شدن آن به دو نوع قند ساده به نام‌های گلوکوز و گالاکتوز می‌گردد.

لاکتوز هضم‌نشده داخل روده‌ی بزرگ، جایی که باکتری‌ها آن را تحریک می‌کنند، حرکت می‌کند. این فرآیند منجر به ایجاد گازها و مایعاتی می‌شود که در نهایت باعث بروز علائم مشکل عدم تحمل لاکتوز می‌شوند.

عدم تحمل لاکتوز، افراد مختلف را به صورت‌های مختلفی تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از افراد می‌توانند مقادیر اندکی لاکتوز مصرف کنند بدون آن‌که علائم ناخوشایند بیماری را تجربه کنند، این در حالی است که برخی دیگر به هیچ عنوان نمی‌توانند مواد غذایی حاوی لاکتوز بخورند.

سه نوع اصلی عدم تحمل لاکتوز وجود دارد:

1. عدم تحمل لاکتوز اولیه ناشی از وجود نوعی ژن در بدن برخی از افراد است. علائم این نوع عدم تحمل لاکتوز، پس از، از شیر گرفته شدن شیرخواران، خود را نشان می‌دهند.
2. دومین نوع عدم تحمل لاکتوز زمانی ایجاد می‌شود که یک بیماری، عفونت به روده‌ی کوچک آسیب می‌زند. این نوع عدم تحمل لاکتوز گاهی به صورت موقتی است.
3. عدم تحمل لاکتوز مادرزادی که از زمان تولد آغاز می‌شود و نیز نوع نادری از این مشکل است.

علائم بیماری کرون و مشکل عدم تحمل لاکتوز

همان‌طور که گفته شد علائم مرتبط به کرون و عدم تحمل لاکتوز با یکدیگر همپوشانی دارند. هر دو بیماری علائم زیر را به همراه دارند:

• اسهال
• درد یا گرفتگی شکم
• حالت تهوع

با این وجود هر یک از این دو بیماری علائم خاص خود را نیز دارا هستند.

علائم بیماری کرون

• کاهش اشتها
• کاهش وزن ناخواسته
• کم‌خونی
• سوزش و قرمز شدن پوست یا چشم
• خستگی
• تب
• درد یا حساسیت مفاصل
• مدفوع خونی در موارد نادر

علائم بیماری کرون به طور قابل توجهی بستگی به محل ایجاد عفونت در دستگاه گوارش و شدت آن دارند.

علائم عدم تحمل لاکتوز

• گاز
• نفخ
• استفراغ
• صدا دادن معده

عوامل خطر بیماری‌های کرون و عدم تحمل لاکتوز

عوامل خطر در این دو بیماری با یکدیگر تفاوت دارند.

عوامل خطر بیماری کرون

بسیاری از فاکتورهای محیطی ممکن است احتمال ابتلا به بیماری کرون را افزایش دهند. این فاکتورها عبارتند از:

• استعمال دخانیات
• مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی
• عفونت‌های دستگاه گوارش
• استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها
• عمل جراحی برداشتن آپاندیس

علاوه بر این برخی از فاکتورهای ژنتیکی ممکن است احتمال ابتلا به بیماری کرون را افزایش دهند.

عوامل خطر عدم تحمل لاکتوز

عوامل زیر ریسک داشتن مشکل عدم تحمل لاکتوز را افزایش می‌دهند:

• تولد زودرس
• عفونت‌ها، بیماری‌ها یا مشکلاتی که باعث آسیب دیدن روده‌ی کوچک می‌شوند. این مشکلات شامل بیماری‌های التهابی روده و سلیاک می‌باشند.
• فاکتورهای ژنتیکی

عدم تحمل لاکتوز در مناطقی که مردم آن کمتر از شیر و دیگر فرآورده‌های لبنی استفاده می‌کنند، شایع‌تر است. به عنوان نمونه 90 درصد از افراد نژاد شرق آسیا دچار عدم تحمل لاکتوز هستند.

تشخیص کرون و عدم تحمل لاکتوز

تشخیص هر دو مشکل، شامل معاینه‌ی فیزیکی و ارزیابی سابقه‌ی پزشکی است.

تشخیص بیماری کرون

برای تشخیص بیماری کرون، پزشک آزمایشات و اسکن‌های مختلفی را مورد استفاده قرار می‌دهد:

• آزمایش خون برای بررسی علائم التهاب
• آزمایش مدفوع
• آندوسکوپی و کولونوسکوپی
• اشعه‌ی ایکس یا سی‌تی اسکن

ممکن است دکتر ترکیبی از این آزمایش‌ها را برای تشخیص بیماری مورد استفاده قرار دهد.

تشخیص عدم تحمل لاکتوز

برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز در درجه‌ی اول از بیمار خواسته می‌شود تا برای چند هفته از مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز خودداری نماید. چنان‌چه پس از قطع مصرف این مواد غذایی علائم بیماری برطرف شدند، احتمالاً مشکل بیمار عدم تحمل لاکتوز است.

در برخی از موارد ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که تست تنفسی هیدروژن را انجام دهد. این آزمایش شامل نوشیدن مایعی است که حاوی مقدار کمی لاکتوز است. پس از آن از بیمار خواسته می‌شود برای 2 تا 3 ساعت، هر 15 تا 30 دقیقه در یک کیسه‌ی پلاستیکی تنفس کند. نفس افرادی که به عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستند، پس از مصرف لاکتوز، مقدار بیشتری هیدروژن را داراست.

درمان بیماری کرون و عدم تحمل لاکتوز

هر دو بیماری، بیماری‌های بلندمدتی هستند که درمانی ندارند و هدف از انجام اقدامات درمانی در آن‌ها، کنترل این بیماری‌هاست.

درمان بیماری کرون

داروهای زیر برای درمان بیماری کرون مورد استفاده قرار می‌گیرند.

1. آمینوسالیسیلات
2. کورتیکواستروئیدها
3. داروهای تعدیل‌کننده‌ی سیستم ایمنی
4. درمان‌های بیولوژیکی

علاوه بر موارد فوق داروهای دیگری نیز ممکن است برای تخفیف علائم بیماری کرون مورد استفاده قرار گیرند:

• استامینوفن
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• لوپرامید

تغییر در برخی از عادات نیز می‌توانند در تخفیف علائم بیماری کرون موثر باشند:

• عدم استعمال دخانیات
• اجتناب از خوردن غذاهای پرفیبر
• اجتناب از خوردن کولا، سودا و دیگر نوشیدنی‌های گازدار
• داشتن رژیم غذایی مناسب تحت نظر متخصص تغذیه
• و ...

درمان عدم تحمل لاکتوز

درمان عدم تحمل لاکتوز معمولاً شامل محدود کردن مواد غذایی حاوی لاکتوز است. ممکن است پزشک داروهایی دارای لاکتاز برای هضم لاکتوز را تجویز کنند. اما به هر صورت عدم مصرف لاکتوز، ضمن حصول اطمینان از سطح کافی کلسیم و ویتامین د در بدن، بهترین روش مقابله با مشکل عدم تحمل لاکتوز است.

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/323272.php