وبا چیست؟ نشانه‌ها و راه درمانش را بشناسیم
وبا چیست
وبا یک عفونت باکتریایی است که منجر به اسهال می‌شود، نام این باکتری ویبریوکلرا می‌باشد (از خانواده‌ی باکتری‌های میله‌ای)، زمانی که این باکتری به جامعه‌ی انسانی راه پیدا کند، خیلی سریع شیوع پیدا می‌کند. این باکتری بسیار مقاوم است و در شرایط سخت هم زنده می‌ماند و تکثیر می‌شود.
باکتری وبا معمولا در آب‌های شور کم عمق، یا غذایی که با مدفوع آلوده شده است، یافت می‌شود، هم چنین به صورت کلونی‌هایی روی سطوح آب، گیاهان، سنگ‌ها، صدف‌ها و تخم مگس‌ها پیدا می‌شوند. ترشحات سمی باکتری، زهری را تولید می‌کند که باعث اسهال می‌شود. احتمال انتقال وبا به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر زیاد نیست، هم‌چنین ممکن است بعد از بلایای طبیعی این بیماری شیوع پیدا کند.
کاهش جمعیت، تغییرات آب و هوایی و بهداشت و درمان پیشرفته، همگی، شر این باکتری را کم می‌کنند! عفونت‌های وبایی معمولا خفیف هستند. بعضی از افراد مبتلا نشانه‌ای ندارند، نشانه‌ها معمولا 2 الی 3 روز بعد از ابتلا به عفونت ظاهر می‌شوند (اگر بشوند). رایج‌ترین نشانه، اسهال آبکی است. گاهی، عفونت شدید است و می‌تواند باعث اسهال آبکی شدید و استفراغ و گرفتگی پا شود. در این حالت چون بدن به سرعت مایعات خود را از دست می‌دهد، شما ممکن است دچار کم آبی و شوک شوید! اگر درمان نشوید در عرض چند ساعت خواهید مرد!
اگر فکر می‌کنید دچار وبا شُدید، وقت را از دست ندهید و زودتر به پزشک مراجعه کنید. وبا سالانه باعث مرگ 100000 نفر در سرتاسر دنیا می‌شود. اگر به آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین سفر می‌کنید، باید مراقب باشید، قبل از سفر واکسینه شوید، فقط آب جوشیده بنوشید، و خوب دست‌های خود را بشویید!
نشانه‌های رایج وبا
- حجم زیادی از اسهال آبکی که مدفوع آب برنجی هم نامیده می‌شود زیرا شبیه آبی است که برای شستن برنج استفاده شده است.
- تهوع و استفراغ
- گرفتگی پاها
اسهال شدید می‌تواند باعث از دست دادن حدود 20 لیتر از مایعات بدن در هر روز شود، در این حالت فرد دچار کم آبی و خشکی بدن می‌شود
نشانه‌های کم آبی بدن
- شل شدن پوست
- چشم‌های گود رفته
- خشکی دهان
- کاهش ترشحات بدن، مثلا تعریق کمتر
- بالا رفتن ضربان قلب
- فشارخون پایین
- سرگیجه
- کاهش وزن سریع
شوک ایجاد شده توسط کم آبی می‌تواند باعث فروپاشی سیستم گردش خون و مرگ شود. این حالت باید اورژانسی درمان شود!
علت ابتلا به وبا چیست؟
باکتری وبا از راه غذا و آب آلوده به مدفوع انسان، وارد بدن می‌شود. هم‌چنین باکتری وبا ممکن است از طریق خوردن غذای خام یا نیم پخته‌ی دریایی (مثل خرچنگ) وارد بدن فرد شود. منبع دیگر عفونت، سبزی‌هایی است که با آب آلوده آبیاری شده‌اند و خوب شسته نشده باشند. در شرایطی که بهداشت و درمان یک معضل جدی و چالش برانگیز است، مثل کمپ پناهنده‌ها و جمعیت‌هایی که منابع آب محدودی دارند، تنها یک فرد قربانی و بیمار، می‌تواند آب مورد استفاده کل آن جمعیت را آلوده کند!
تشخیص وبا
پزشک ممکن است با دیدن نشانه‌هایی مانند، اسهال شدید، استفراغ و کم آبی بدن به وبا مشکوک شود، خصوصا اگر فرد جدیدا به مناطقی که سیستم بهداشت و فاضلاب درستی ندارد سفر کرده باشد و یا حلزون و خرچنگ خورده باشد. یک نمونه‌ی مدفوع برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد، اما اگر احتمال وجود وبا مطرح باشد باید درمان آغاز شود، حتی قبل از اعلام نتیجه آزمایش.
چه طور از ابتلا به وبا جلوگیری کنیم؟
در طول سفر به مناطقی که در آن‌ها وبا شیوع پیدا کرده است مهم است:
- میوه‌ها را حتما پوست بکنید
- از خوردن سالاد و حلزون و صدف و خرچنگ و سبزیجات خام اجتناب کنید
- اطمینان حاصل کنید غذایتان خوب و کامل پخته شده است
- فقط از آب جوشیده و آب بطری بنوشید
- از خوردن غذاهای خیابانی دوری کنید
واکسن وبا
سه نوع وکسن ضد وبا وجود دارد که توسط سازمان بهداشت جهانی تایید و تجویز شده است، Dukoral, Shanchol, Euvichol. هر سه آن‌ها باید برای اثر بخشی، دوبار تزریق شوند. این واکسن‌ها تا %65 درصد فرد را در برابر وبا به مدت 2 الی 5 سال محافظت می‌کند.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند
- افرادی که در مراکز درمان با بیماران مبتلا به وبا سر و کار دارند
- کارمندان بخش امداد که در جریانات شیوع وبا حضور دارند
- افرادی که به مناطق خطرناک سفر می‌کنند و مراقبت‌های لازم را نجام نمی‌دهند.
- افرادی که اسید هیدرولیک معده آن‌ها بواسطه نوعی بیماری از بین می‌رود.
- افراد با گروه خونی O
- افرادی که بیماری‌های مزمن دارند
- افرادی که به خدمات بهداشتی و سلامتی دسترسی ندارند
درمان وبا چگونه ممکن است؟
بزرگترین مشکل ایجاد شده توسط وبا که حتی منجر به مرگ می‌شود، از دست دادن آب بدن است، پس قدم اول برای درمان، ORS محلول خوراکی‌ای است که برای جبران مایعات و نمک‌های از دست رفته‌ی بدن به فرد مبتلا داده می‌شود. این محلول هم‌چنین به نام درمان خوراکی آب‌رسانی ORT هم معروف است. در این روش حجم زیادی آب که حاوی نمک‌ها و شکر است مورد استفاده قرار می‌گیرد. محلول بسته‌بندی شده‌ی آماده در بازار موجود است، اما توزیع گسترده‌ی آن به خاطر هزینه در کشورهای در حال توسعه محدود است! به همین خاطر طرز تهیه‌ی خانگی آن در دسترس است و استفاده از آن مفید می‌باشد.
درجات شدید وبا نیاز به جایگزینی وریدی مایعات دارد. در یک فرد بالغ 70 کیلویی حداقل 7 لیتر مایع باید داخل رگ‌ها شود. آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند دوره‌ی بیماری را کوتاه‌تر کنند، اما سازمان بهداشت جهانی به علت، احتمال خطر مقاوم شدن باکتری‌ها، مصرف زیاد آنتی بیوتیک‌ها را برای درمان وبا تایید نمی‌کند. هم‌چنین داروهای ضد اسهال استفاده نمی‌شوند زیرا مانع خروج باکتری‌ها از بدن هستند. با مراقب مناسب و درمان، آمار مرگ و میر در اثر وبا باید حدود 1% باشد.
منابع:
مطالب مرتبط
زهره دباغ
ترجمه کلمات جدید برای من مثل سرک کشیدن به دنیای جدید دیگری است. هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
