واریکوسل چیست؟ نشانه‌ها و راه‌های درمانی آن به چه صورت است؟
واریکوسل چیست؟
واریکوسل (Varicocele) زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های داخل کیسه بیضه، متورم، بزرگ و دچار پیچ خوردگی می‌شوند (کیسه بیضه، کیسه‌ای از جنس پوست است که بیضه‌ها در آن قرار می‌گیرند). از هر 100 مرد 15 مرد واریسکول دارند، واریکوسل مثل واریس پا است.
نشانه‌های واریکوسل کدامند؟
اغلب مردان مبتلا به واریکوسل نشانه خاصی ندارند، اما نشانه‌های رایج این موارد هستند:
- رگ‌های متورم و پیچ خورده در کیسه بیضه
- درد مبهم و احساس رنج و ناراحتی
- توده بیضه‌ی بدون درد، تورم و عفونت بیضه
- احتمال ناباروری و کاهش تعداد اسپرم
آیا این حقیقت دارد که واریکوسل مردان را نابارور می‌کند؟
واریکوسل ممکن است، شانس بچه‌دار شدن یک مرد را کم کند، مکانیسم دقیق واریکوسل بر ناباروری به طور دقیق مشخص نیست. متخصصان معتقدند واریکوسل باعث افزایش دمای کیسه بیضه می‌شود، که این بر روی تعداد و کیفیت اسپرم‌ها موثر است.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌هد زوج‌هایی که ناباروری تعریف نشده و بدون دلیل دارند، بعد از درمان واریکوسل شانس بیشتری برای بچه‌دار شدن خواهند داشت.
عوامل پیدایش واریکوسل کدامند؟
واریکوسل در اثر عملکرد ضعیف و آسیب دریچه‌ی سیاه رگ‌های بیضه ایجاد می‌شود، در این حالت دریچه‌ها که در امتداد رشته‌ی اسپرمی هستند مانع جریان درست خون می‌شوند، برگشت خون باعث تورم و گسترده شدن رگ‌های بیضه می‌گردد.
به علت تفاوت‌های آناتومیکی و ساختاری که باعث فشار بیشتر بر بیضه چپ می‌شود، واریکوسل در بیضه‌ی چپ بیشتر ایجاد می‌گردد (رگ اسپرمی در بیضه‌ی چپ نسبت به بیضه‌ی راست بلندتر است).
چه عواملی احتمال ابتلا به واریکوسل را افزایش می‌دهند؟
واریکوسل در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، خصوصا برادری که واریکوسل دارد، بیشتر محتمل است. واریکوسل در افراد قد بلند بیشتر دیده می‌شود!
تشخیص واریکوسل
برای تشخیص واریکوسل به غیر از خود آزمایی مرتب بیضه‌ها توسط خود فرد، پزشک متخصص بیضه‌های شما را مشاهده و لمس می‌کند. واریکوسلی که در کیسه بیضه مانند ورم، بیرون بیضه، به وضوح مشخص باشد و لمس شود، کیسه‌ی کرم‌ها نامیده می‌شود.
معمولا واریکوسل زمانی حس می‌شود که مرد در حالت ایستاده باشد، و زمانی که دراز بکشد و فشارخون بر روی بیضه‌ها کم شود ناپدید می‌شود. ممکن است پزشک برای تایید تشخیص خود، سونوگرافی بیضه‌ها را تجویز کند.
آزمایشات تکمیلی ممکن است زمانی که شما دارای مشکلات و عوارض جانبی مشکوک مرتبط با واریکوسل هستید، تجویز شود. این آزمایشات می‌تواند شامل آزمایش هورمونی خون (برای بررسی سطح تستسترون) و آزمایش اسپرم (برای بررسی تعداد و کیفیت اسپرم) باشند. ممکن است پزشکتان شما را برای بررسی‌های بیشتر و درمان واریکوسل به یک اورولوژیست ارجاع دهد.
کوچکی بیضه‌ها
در صورتی که یک نوجوان به یک واریکوسل بزرگ مبتلا شود، ممکن است بیضه‌های او به اندازه ی کافی رشد نکنند. در این مواقع ممکن است پزشک صلاح ببیند که بیضه‌ها سالیانه اندازه‌گیری شوند. با این حال بیضه‌ها ممکن است برای همیشه از حالت طبیعی خود کوچک‌تر بمانند که این نیز می‌تواند یکی از دلایل ناباروری باشد.
واریکوسل ناگهانی در مردان مسن
ابتلای ناگهانی به واریکوسل می‌تواند از علائم گرفتگی یکی از رگ‌های بزرگ شکمی باشد. این حالت تنها در مردان بالای ۴۰ سال اتفاق می‌افتد که البته بسیار نادر است.
درمان واریکوسل
اگر مردی واریکوسل دارد اما ناراحتی و مشکلات ناباروری ندارد، ممکن است درمان ضروری نباشد، گرچه پزشک توصیه می‌کند که برای اطمینان از عدم وجود و توسعه‌ی مشکلات جانبی، به طور مرتب معاینه شود. در خلال بررسی و چک‌آپ، پزشک واریکوسل و اندازه‌ی بیضه را بررسی خواهد کرد.
هم‌چنین ممکن است پزشک برای بررسی وضعیت باروری شما، آزمایش دوره‌ای و مرتب اسپرم را توصیه کند. مردانی که واریکوسل، آن‌ها را آزار می‌دهد و یا دچار ناباروری شده‌اند، لازم است که با یک روشی واریکوسل‌شان درمان شود.
زمانی که واریکوسل در یک پسر نوجوان تشخیص داده می‌شود، معمولا زمانی نیاز به درمان است که بیضه‌ی درگیر با واریکوسل، از دیگری کوچک‌تر شده باشد یا نوجوان درد بیضه داشته باشد. بعد از درمان بیضه‌ی کوچک‌تر شده روند رو به رشد خواهد داشت تا به اندازه‌ی نرمال برگردد.
درمان واریکوسل به دو طریق انجام می‌شود:
- جراحی سرپایی، برای بستن و اصلاح رگ متورم، از طریق یک برش کوچک در کشاله‌ی ران یا لاپاروسکوپی (جراحی با ایجاد سوراخ‌های ریز)
- روش آمبولیزاسیون، در این روش لخته (لخته خون خود بیمار و یا مواد مصنوعی) از طریق لوله‌ای وارد رگ بیضه می‌شود.
جراحی واریکوسل
برای درمان واریکوسل به سه روش می‌توان جراحی را انجام داد:
1- واریکوسلکتومی:
عمل باز واریکوسلکتومی تحت بیهوشی یا بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد. جراح از طریق کشاله ران و یا در برخی موارد نادر، از شکم به محل واریکوسل دسترسی پیدا می‌کند. با استفاده از فراصوت (اولتراسوند) و میکروسکوپ‌های جراحی، رگ مشکل‌دار بسته می‌شود و جریان خون از طریق بقیه رگ‌های سالم به جریان در می‌آید.
پس از جراحی، بیمار درد بسیار کمی حس می‌کند و می‌تواند به زودی فعالیت‌های روزمره خود را از سر گیرد.
2- لاپاراسکوپی
در این روش، جراح برش کوچکی در شکم ایجاد می‌کند و از طریق آن سوراخ، ابزار کوچکی به درون بدن وارد می‌کند که به بستن رگ می‌پردازد.
3- آمبولی پرکوتانئوس
متخصص رادیولوژی یک لوله یا سوند را از گردن یا کشاله‌ی ران به درون بدن وارد می‌کند. وسایل جراحی از لوله عبور می‌کنند و جراح از فنرها و مواد شیمیایی به منظور زخم کردن و در نهایت بستن رگ مورد نظر استفاده می‌کند. این نوع جراحی حداقل تهاجمی بوده و می‌تواند سرپایی انجام شود. دوره‌ی بهبود این نوع جراحی نیز بسیار کوتاه است.
مراقبت‌های پس از جراحی
پس از جراحی بیمار ممکن است به مدت ۳ تا ۶ هفته در کشاله ران احساس درد کند. هم‌چنین کیسه‌ی بیضه و کشاله ران فرد ممکن است متورم و کبود شود که این حالت با گذشت ۳ تا ۴ هفته از بین خواهد رفت.
احتمالا بیمار می‌تواند پس از ۲ تا ۳ روز پس از جراحی لاپاراسکوپی سرکار خود برگردد که البته این نیز بستگی به شغل وی دارد. اگر شغل بیمار شامل فعالیت‌های شدید یا بلند کردن وسایل سنگین باشد، باید حداقل یک هفته از انجام آن خودداری کند. اگر جراحی باز، انجام داده‌اید بازگشت به برنامه روزانه و کارتان ممکن است زمان بیشتری ببرد.
بهتر است تا ۲ هفته پس از جراحی از شورت‌های محافظ که در داروخانه‌ها موجود است، استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر احساس درد دارید یا بیضه‌ی شما متورم شده یا دچار تغییر اندازه شده، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
هر گونه تغییر در شکل ظاهری بیضه و کیسه بیضه باید بررسی شود، چرا که بعضی از مواردی که باعث تورم و تغییر شکل می‌شوند باید در اسرع وقت درمان شوند! در اغلب موارد پزشک عمومی بهترین فرد برای مشورت و مراجعه است.
سوالات رایج در مورد واریکوسل
اگر واریکوسل را درمان نکنم چه پیش خواهد آمد؟
درمان نکردن واریکوسل، ممکن است به کوچک شدن بیضه و افت کیفیت و تعداد اسپرم منتهی شود. واریکوسل ممکن است به مرور زمان باعث مشکلات پایداری در بیضه شود که قابل ترمیم هم نیست. ممکن است در سال‌های اولیه، واریکوسل بر روی باروری تاثیری نگذارد اما سال‌ها بعد باعث ناباروری شود.
پسر نوجوانم واریکوسل دارد، آیا باید درمان و جراحی شود؟
تصمیم در این مورد در افراد مختلف متفاوت است و باید به یک ارولوژیست اطفال مراجعه شود. اگر نوجوان درد داشته باشد و یا یک بیضه بیش از %10 از دیگری کوچک‌تر شده باشد، درمان باید انجام شود
می‌خواهم در آینده بچه‌دار شوم، اما وریکوسل در من نشانه و مشکلی ایجاد نکرده است، باید ترمیمش کنم؟
به طور قراردادی، یک واریکوسل بدون نشانه نیاز به درمان ندارد. گرچه برخی متخصصین معتقدند واریکوسل، بچه‌دار شدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این حالت آزمایش دوره‌ای و مرتب اسپرم توصیه می‌شود.
من در بیضه‌ها درد دارم، برای تسکین آن چه کاری انجام دهم؟
استفاده از بیضه بند و زیر شلواری می‌تواند به کاهش درد کمک کند. خوابیدن به پشت هم موثر است، استفاده از داروهای ضد درد مثل استامینوفن و ایبوپروفن هم کمک کننده است.
بعد از درمان و جراحی واریکوسل، چقدر طول می‌کشد تا اسپرم بهبود پیدا کند؟
معولا 6 ماه الی یک سال بعد بهبودی در اسپرم (تعداد و کیفیت) مشاهده می‌شود.
هنگام بررسی بیضه‌ها، متوجه تورم شدم آیا باید نگران باشم؟
مهم است که علت به وجود آمدن این توده مشخص شود. این توده‌ها اغلب نرمال هستند اما ممکن است در اثر سرطان بیضه ایجاد شده باشند یا واریکوسل باشند. باید برای بررسی به پزشک و متخصص مراجعه کنید.
منابع:
مطالب مرتبط
زهره دباغ
ترجمه کلمات جدید برای من مثل سرک کشیدن به دنیای جدید دیگری است. هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
