میکروبیوم چیست و چرا میکروبیوم روده برای سلامت ما حیاتی است؟

میلیاردها باکتری، ویروس و قارچ به طور طبیعی در بدن ما زندگی می‌کنند. آن‌ها به طور کلی میکروبیوم یا فلور طبیعی بدن نامیده می‌شوند. درحالیکه برخی باکتری‌ها باعث ایجاد بیماری در بدن می‌شوند وجود بعضی دیگر از آن‌ها برای سیستم ایمنی بدن، قلب، وزن و سایر بخش‌های مربوط به سلامت ما حیاتی محسوب می‌شوند.

میکروبیوم روده چیست؟

باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر اجرام زنده میکروسکوپی به عنوان میکروارگانیسم یا میکروب شناخته می‌شوند. میلیاردها عدد از این میکروب‌ها در بدن ما، به ویژه در روده و بر روی پوست ما زندگی می‌کنند. گرچه انواع مختلفی از میکروب‌ها در بدن ما زندگی می‌کنند، اما باکتری‌ها بیش از سایر انواع میکروب‌ها مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در حقیقت، تعداد باکتری‌های موجود در بدن ما بیش از تعداد سلول‌های بدن ما است. در بدن نزدیک به 40 میلیارد باکتری و 30 میلیارد سلول وجود دارد.

این به این معنا است که ما بیشتر از آنکه انسان باشیم، باکتری هستیم!

و اما جالب‌تر اینکه بیش از 1000 گونه باکتری در روده انسان زندگی می‌کنند و هر یک از آن‌ها نقشی متفاوت در بدن ما ایفا می‌کنند. بیشتر آن‌ها برای سلامت بدن مهم هستند، اما برخی از آن‌ها باعث ایجاد بیماری می‌شوند. در مجموع این میکروب‌ها وزنی معادل 1 تا 2 کیلوگرم دارند که می‌تواند برابر با وزن مغز انسان باشد.

میکروبیوم روده چگونه بر روی بدن تاثیر می‌گذارد؟

میلیون‌ها سال است که انسان‌ها و میکروب‌ها با هم سر و کار دارند. طی این زمان، میکروب‌ها یاد گرفته‌اند که کارهای مهمی برای بدن انسان انجام دهند. در واقع در نبود میکروبیوم‌ها، زندگی کردن غیر ممکن بود. میکروبیوم روده از زمانی که انسان متولد می‌شود کار خود را آغاز می‌کند. در نخستین مرحله، شما در هنگام تولد در معرض میکروبیوم رحم مادر خود قرار می‌گیرید. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد میکروبیوم‌ها حتی زمانی که جنین در رحم مادر است کار خود را آغاز می‌کنند.

همچنان که فرد رشد می‌کند تنوع میکروبیوم روده بیشتر و بیشتر می‌شود، و هر چه میزان میکروبیوم روده در انسان بیشتر باشد فرد از سلامت بیشتری نیز برخوردار خواهد بود. غذایی که هر فرد مصرف می‌کند بر روی تنوع فلور میکروبی روده او تاثیر می‌گذارد. با رشد و تکثیر میکروبیوم، تاثیرگذاری بر بدن شما به شکل‌های مختلفی صورت می‌گیرد، از جمله:

1- هضم شیر مادر

از نخستین باکتری‌هایی که در روده نوزاد رشد می‌کنند می‌توان به بیفیدوباکتر اشاره کرد. این گونه از باکتری‌ها قند موجود در شیر مادر را که برای سلامت نوزاد بسیار حیاتی است تجزیه می‌کنند.

2- هضم فیبر

باکتری‌های بخصوصی وجود دارند که قادر به هضم فیبر هستند و از این طریق اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه ایجاد می‌کنند. این اسیدهای چرب برای سلامت بدن اهمیت زیادی دارند. فیبر از ایجاد اضافه وزن، دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان جلوگیری می‌کند.

3- کمک به کنترل سیستم ایمنی

میکروبیوم موجود در روده به کنترل عملکرد سیستم ایمنی نیز کمک می‌کند. این میکروب‌ها با برقراری ارتباط با سلول‌های ایمنی پاسخ‌های ایمنی در برابر میکروب‌های عفونت‌زا را کنترل می‌کنند.

4- کمک به سلامت مغز

تحقیقات جدید نشان می‌دهد میکروب‌های روده می‌توانند بر روی سیستم عصبی تاثیر بگذارند و به این ترتیب در کنترل عملکرد مغز نیز موثر باشند.

بنابراین میکروبیوم بدن به روش‌های گوناگون بر عملکردهای کلیدی بدن و در نهایت بر سلامت فرد تاثیر می‌گذارد.

میکروبیوم روده می‌تواند بر وزن شما نیز تاثیر بگذارد

هزاران نوع باکتری مختلف در روده شما زندگی می‌کنند که بیشتر آن‌ها برای سلامت شما مفید هستند. اما افزایش تعداد میکروب‌های ناسالم موجب بروز بیماری در شما می‌شود. عدم تعادل در تعداد باکتری‌های سالم و ناسالم، دیس بیوسی روده Dysbiosis نامیده می‌شود و ممکن است باعث افزایش وزن در افراد شود.

مطالعات متعددی نشان داده است که میکروبیوم روده در افراد مختلف، حتی در دوقلوهای یکسان نیز با یکدیگر متفاوت هستند. مثلا ممکن است در بین دو فرد دوقلو، میکروبیوم روده یکی سالم و میکروبیوم روده دیگری ناسالم باشد. این موضوع نشان می‌دهد تفاوت‌های موجود در میکروبیوم روده افراد ژنتیکی نیست.

در یک پروژه پژوهشی میکروبیوم روده دو فرد دوقلو که یکی از آن‌ها چاق و دیگری لاغر بود به دو موش انتقال داده شد. نتایج نشان داد موشی که میکروبیوم فرد چاق را دریافت کرده بود دچار اضافه وزن شد. این در حالی بود که طی این مطالعه هر دو موش رژیم غذایی یکسانی داشتند. این مطالعه نشان داد میکروبیوم دیس بیوسی باعث افزایش وزن می‌شود.

خوشبختانه، پروبیوتیک‌ها برای میکروبیوم سالم روده مفید هستند و می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. با این حال، مطالعات نشان می‌دهند تاثیر پروبیوتیک‌ها بر کاهش وزن ممکن است خیلی کم باشد.

میکروبیوم روده بر سلامت روده تاثیر می‌گذارد

میکروبیوم موجود در روده می‌تواند بر سلامت روده و هم‌چنین بروز بیماری‌های روده‌ای مثل سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری التهاب روده (IBD) تاثیر بگذارد. نفخ، کرامپ و درد شکمی در افرادی که دچار سندرم روده تحریک‌پذیر هستند ممکن است به خاطر دیس بیوسی روده باشد. این مسئله زمانی ایجاد می‌شود که میکروب‌ها مقدار زیادی گاز و مواد شیمیایی دیگر تولید می‌کنند. این مواد باعث ایجاد مشکلات و ناراحتی در روده می‌شوند.

باکتری‌های بیفیدوباکتر و لاکتوباسیل که در ماست و سایر محصولات لبنی وجود دارند می‌توانند فضای خالی بین سلول‌های روده را پر کنند و از سندرم روده متخلخل جلوگیری کنند. این باکتری‌ها هم‌چنین می‌توانند مانع از اتصال باکتری‌های بیماری‌زا به دیواره روده شوند.

میکروبیوم روده حتی می‌تواند برای قلب مفید باشد

تحقیقات نشان داده که میکروبیوم روده بر روی سلامت قلب نیز می‌تواند تاثیر بگذارد. مطالعه‌ای که بر روی ۱۵۰۰ فرد صورت گرفته نشان داده است که میکروبیوم روده نقش مهمی در افزایش میزان کلسترول خوب (HDL) و تری گلیسرید ایفا می‌کند.

برخی گونه‌های ناسالم باکتری‌های روده‌ای نیز می‌توانند با تولید تری متیل آمین N اکسید (TMAO) در بروز بیماری‌های قلبی تاثیرگذار باشند. TMAO یک ماده شیمیایی است که موجب مسدود شدن آرتریت می‌شود و به این ترتیب در بروز سکته قلبی تاثیرگذار است.

برخی باکتری‌های دیگر موجود در میکروبیوم روده کولین و L کارنیتین را به TMAO تبدیل می‌کنند، هر دوی آن‌ها موادی هستند که در گوشت قرمز و سایر منابع حیوانی وجود دارند. اما سایر باکتری‌های دیگر بخصوص لاکتوباسیل در صورت مصرف به عنوان پروبیوتیک باعث کاهش کلسترول خون می‌شوند.