داروی هیدروکسی کلروکین سولفات و تمام مواردی که لازم است در مورد آن بدانید

هیدروکسی کلروکین به عنوان داروی ضد مالاریایی طبقه‌بندی می‌شود. این دارو شبیه به کلروکین است و در درمان موارد مختلفی از جمله مالاریا و هم‌چنین لوپوس اریتماتوز و آرتریت روماتوئید مفید می‌باشد. مکانیسم دقیق عملکرد آن هنوز به طور کامل شناخته شده نیست.

امروزه کلروکین و هیدروکسی کلروکین به دلیل پتانسیل بالقوه در درمان ویروس کرونا (کوید-19) مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، هنوز اثربخشی در درمان COVID-19 در مطالعات نشان داده نشده است.

باید به این نکته دقت نمود که مصرف دو داروی کلروکین و هیدروکسی کلروکین نباید بدون نظارت پزشک و به صورت خود سرانه صورت بگیرد.

نحوه عملکرد داروی هیدروکسی کلروکین

انگل‌های مالاریا به گلبول‌های قرمز خون حمله می‌کنند. هیدروکسی کلروکین ممکن است مانع از تجزیه پروتئین هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز انسان گردد. هیدروکسی کلروکین در برابر انگل‌های مالاریا پلاسمادیوم ویواکس، پلاسمادیوم مالاریه، پلاسمادیوم اواله و گونه‌های مستعد پلاسمادیوم فالسی پاروم مؤثر می‌باشد. هیدروکسی کلروکین از التهاب ناشی از لوپوس اریتماتوز و آرتریت روماتوئید جلوگیری می‌کند. FDA در آوریل 1955 داروی هیدروکسی کلروکین را تأیید نمود.

عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین

برخی از عوارض جانبی این دارو شامل:

• تب با و یا بدون لرز
• تپش قلب سریع و کوبنده
• سردرد
• ضعف
• کم پشتی یا ریزش مو
• ناراحتی معده
• اسهال
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها، از دست دادن وزن
• سرگیجه یا غش
• صدای زنگ زدن در گوش
• درد عضلانی و مفاصل
• بثورات، تاول زدن و شل شدن پوست
• خارش
• تغییرات خلق و خویی، احساس عصبانیت یا تحریک‌پذیری
• تاری دید یا دیگر تغییرات بینایی
• ناراحتی قفسه سینه، درد یا گرفتگی سینه
• سرفه یا خشن شدن صوت
• کاهش حجم ادرار و ادرار تیره رنگ
• مشکلات بینایی در شب
• عدم توانایی در حرکت چشم‌ها و یا افزایش اسپاسم پلک

بندرت هیدروکسی کلروکین می‌تواند بر مغز استخوان تأثیر بگذارد و منجر به کاهش گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) یا پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی) و گلبول‌های قرمز غیرطبیعی (کم خونی) شود.

سمیت چشم به صورت نادر اما بالقوه جدی ممکن است رخ دهد. این سمیت بخشی از چشم به نام شبکیه را تحت تأثیر قرار داده و می‌تواند منجر به کوری رنگ و حتی از بین رفتن بینایی شود. یک چشم پزشک غالباً می‌تواند تغییراتی که در شبکیه به دلیل سمیت ایجاد می‌شود را قبل از آسیب جدی تشخیص دهد. بنابراین، معاینات منظم چشمی حتی در صورت عدم وجود علائم ضروری است.

بیمارانی که از نظر ژنتیکی در یک آنزیم خاص به نام G6PD دچار نقص ژنتیکی هستند، می‌توانند به علت پارگی گلبول‌های قرمز خون دچار کم خونی شدید شوند. این کمبود آنزیم در افراد تبار آفریقا بیشتر دیده می‌شود و با آزمایش خون قابل ارزیابی است. هیدروکسی کلروکین ممکن است علائم پسوریازیس را تشدید نماید.

قبل از مصرف این دارو

نکاتی که قبل از مصرف این دارو باید به آن دقت کنید عبارتند از:

• در صورت حساسیت به داروهای خانواد کوینولون، نباید این دارو را مصرف کنید.
• از هیدروکسی کلروکین برای درمان طولانی مدت در کودکان نباید استفاده شود.

برای اطمینان از اینکه این دارو برای شما بی‌خطر است، در صورت وجود موارد زیر آن‌ها را با پزشک خود در میان بگذارید:

• سابقه تغییر دید یا آسیب دیدگی به شبکیه ناشی از داروی ضد مالاریا
• بیماری قلبی، اختلال ریتم قلب (مانند سندرم QT طولانی)
• دیابت
• اختلال معده
• حساسیت به کوئینین
• بیماری کبد یا کلیه
• پسوریازیس
• الکلیسم
• یک اختلال ژنتیکی آنزیمی مانند پورفیری یا کمبود آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) 

بیشتر بخوانید:

از بیماری ژنتیکی فاویسم یا نقص G6PD چه می‌دانید و ارتباط آن با باقلا چیست؟

دوز مصرف هیدروکسی کلروکین

دوز معمول بزرگسالان برای درمان مالاریا در ابتدا 800 میلی‌گرم و بعد از آن 400 میلی‌گرم 6-8 ساعت بعد و سپس 400 میلی‌گرم در هر 24 ساعت و 48 ساعت. دوز پیشگیری از بیماری مالاریا هر هفته 400 میلی‌گرم است که از 1 یا 2 هفته قبل از مواجهه و به مدت 4 هفته پس از ترک منطقه خطرناک شروع می‌شود.

مقدار توصیه شده بزرگسالان برای آرتریت روماتوئید 400-600 میلی‌گرم در روز به مدت 4-12 هفته و به دنبال آن 200-400 میلی‌گرم در روز است.

لوپوس اریتماتوز سیستمیک با 400 میلی‌گرم یک یا دو بار در روز به مدت چند هفته و سپس 200-400 میلی‌گرم در روز درمان می‌شود. برای کاهش ناراحتی معده باید هیدروکسی کلروکین با غذا یا شیر مصرف شود.

کدام داروها یا مکمل‌ها با هیدروکسی کلروکین تداخل دارند؟

1. مصرف هیدروکسی کلروکین با پنی سیلامین (کوپریمین، دپن) ممکن است سطح پنی سیلامین را افزایش دهد و خطر عوارض جانبی پنی سیلامین را افزایش دهد. مکانیسم این واکنش هنوز ناشناخته است.
2. ترکیبی از تلبیوودین (Tyzeka) و هیدروکسی کلروکین ممکن است خطر درد غیرقابل توضیح عضله، حساسیت و ضعف را افزایش دهد زیرا هر دو دارو باعث ایجاد چنین عوارض جانبی می‌شوند.
3. هیدروکسی کلروکین سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند و نباید با داروهایی ترکیب شود که سیستم ایمنی بدن یا واکسن‌های زنده را سرکوب می‌کنند.

هیدروکسی کلروکین می‌تواند باعث مشکلات جدی کبدی یا قلبی شود، به خصوص اگر همزمان با داروهای خاصی استفاده شود، از جمله:

• داروهای دیگر برای درمان مالاریا
• داروی آنتی بیوتیکی یا ضد قارچ
• داروی ضد ویروسی برای درمان هپاتیت یا HIV / AIDS
• داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد روانپریشی
• قرص‌های ضد بارداری یا درمان جایگزینی هورمون
• داروهای سرطان
• داروهای کاهش دهنده کلسترول
• داروی فشارخون
• داروهای درد یا آرتروز (از جمله آسپرین، استامینوفن و غیره)
• داروهای تشنج
• کاهنده اسید معده
• داروی سل

این لیست کامل نیست و بسیاری از داروهای دیگر می‌توانند با هیدروکسی کلروکین تداخل داشته باشند که این موارد می‌توانند شامل داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی بدون نسخه گردند. در مورد تمام داروهایی که استفاده می‌کنید و داروهایی که در طول درمان با هیدروکسی کلروکین مصرف می‌کنید یا مصرف آن‌ها را متوقف کرده اید، با پزشک خود صحبت کنید.

مصرف هیدروکسی کلروکین در دوران بارداری یا شیردهی 

هیدروکسی کلروکین فقط باید در زنان باردار برای پیشگیری یا درمان مالاریا استفاده شود.

هیدروکسی کلروکین ممکن است در شیر مادر ترشح شده و عوارض جانبی در نوزاد ایجاد کند.

منابع:

1. https://www.medicinenet.com/hydroxychloroquine/article.htm#what_is_hydroxychloroquine_plaquenil_and_what_is_it_used_for
2. https://www.ema.europa.eu/en/news/covid-19-chloroquine-hydroxychloroquine-only-be-used-clinical-trials-emergency-use-programmes
3. https://www.drugs.com/hydroxychloroquine.html