چرا ویروس کرونا (کووید 19) منجر می‌شود مردم حس بویایی خود را از دست بدهند؟

کرونا و حس بویایی

چند مدت پیش یک روز صبح، من با دوستم هوراسیو، ریاضیدان منطقه نیویورک سیتی صحبت می‌کردم.  او به من گفت که در آوریل چند هفته احساس بویایی خود را از دست داده است. او پخت و پز می‌کرد و حتی نمی‌توانست بوی ماهی گیفیلت را حس کند. او خیلی به این فکر نکرده بود و آن را به این واقعیت ربط نداده بود که چند روز اندکی بیمار شده بود.

من پیشنهاد کردم که وی برای آنتی بادی‌های SARS-CoV-2، ویروسی که باعث کووید 19 می‌شود، آزمایش بدهد. و اینکه وی به دلیل علائم بو و طعم مربوط به بیماری تنفسی اخیر نظرسنجی آنلاین انجام بدهد. مشخص شد هوراسیو آنتی بادی دارد، بنابراین وی برای اهدا پلاسما ثبت نام کرد. به نظر می‌رسد علائم بو و طعم مربوط به کووید 19 به طور ناگهانی به صورت هیپوزمی یا آنوزمی (کاهش یا از بین رفتن حس بویایی) ظاهر می‌شود، اما فقط به این دلیل که احساس بویاییتان مخدوش شده بدین معنی نیست که حتما به ویروس کرونا مبتلا شده‌اید.

دلایل از دست دادن حس بویایی و ارتباط آن با کووید 19

در بعضی افراد، آنوزمی (فقدان حس بویایی) یکی از علائم و یا تنها علامت ابتلا به بیماری کووید 19 است. به همین دلیل بسیار وسوسه کننده است که آنوزمی را به عنوان یک تشخیص برای کووید 19 در نظر بگیریم. در واقع، در حال حاضر با شیوع کرونا در سراسر جهان، از دست دادن حس بویایی بخصوص در شهرهای بزرگ با میزان ابتلای بالا، بیشتر مربوط به کروناویروس است تا علت دیگر.

با این حال، از بین رفتن بو یکی از مؤلفه‌های مهم بسیاری از شرایط است. از سرماخوردگی ساده و یک عفونت سینوسی گرفته تا ابتلا به بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون یا حتی به سادگی به علت روند پیری است. هیپوسمی و آنوزمی بسیار رایج است. 12.4 درصد آمریکایی‌های بالای 40 سال از هیپوزمی و 3 درصد آمریکایی‌ها در طیف وسیعی از سنین دچار آنوزمی هستند.

در حالی که آنوسمی ممکن است یک علامت مفید برای شک به عفونت در میان بیماری همه گیر باشد و یک آزمایش را نشان دهد، به خودی خود تشخیصی برای کووید 19 نیست. یک مطالعه جدید از محققان دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو، یک گروه نسبتاً کمی از بیماران را آزمایش کرده و نشان می‌دهد که از بین رفتن بویایی ممکن است بیماری شدیدتری را پیش‌بینی کند که احتمالاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.

با این حال، تعداد کمی از بیمارانی که در بیمارستان بستری شده‌اند و داده‌های درباره‌ی حس بویایی برای آنها جمع آوری شده است، نشان می‌دهد که هنوز هم در مورد پیش آگهی ناشی از از بین رفتن بو به میزان کمی می‌توان نتیجه گیری کرد.

یک نکته مثبت‌تر این است که از بین رفتن ناگهانی بویایی در کووید 19 ممکن است به ما در درک چگونگی عملکرد SARS-CoV-2 کمک کند. در اواخر ماه فوریه، دانشمندان شیمی درمانی شروع به بحث و تبادل نظر درباره آنوزمی مربوط به کووید 19 در توییتر و سایر رسانه‌های اجتماعی کردند و یک گروه بین المللی به نام کنسرسیوم تحقیقات جهانی کموسنسوری را تشکیل دادند. این تلاش سریع و کاملا مشترک، منجر به ایجاد نظرسنجی آنلاینی شد که در ایالت پن برگزار شد و شروع به جمع آوری داده‌ها در سطح جهان کرد.

از دست رفتن حس بویایی و چشایی؛ معضل ابتلا به کرونا

تا به امروز، بیش از 30 هزار پاسخ به این نظرسنجی به 31 زبان وجود دارد. این نتایج به محققان این کنسرسیوم اجازه خواهد داد تا بپرسند که آیا کاهش قابل توجه در بو، طعم یا احساس شیمیایی بینی / دهان (حساسیت شیمیایی دهان، بینی و پوست) ارتباطی با کووید 19 و سایر بیماری‌های تنفسی دارد یا خیر؟

اولین مقاله از نتایج بررسی شده، 11 روز پس از ارسال نظرسنجی نشان داد از بین رفتن تقریبا 80 درصد عملکرد بویایی نرمال، 69 درصد از عملکرد چشایی نرمال و 39 درصد از عملکرد شیمیایی طبیعی بخاطر کووید 19 است. مقاله بعدی به تفاوت بین علائم شیمیایی کووید 19 در مقایسه با سایر بیماریهای تنفسی پرداخت.

این کار یک تلاش عظیم در علوم بین المللی آزاد است، با فرضیه‌های از پیش ثبت شده، کد و داده‌های تجزیه و تحلیل آزاد و در دسترس، و یک رویکرد بزرگ تیم علمی برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های جمع شده از جمعیت، در یک گروه با بیش از 700 دانشمند.  چندین مطالعه درمورد جمعیت نیز در مراحل برنامه‌ریزی ابتدایی و انتهایی قرار دارند و در آینده نزدیک منتشر خواهند شد.

وقتی گزارش‌های جهانی از آنوزمی در اخبار باعث می‌شود دانشمندان این پروژه‌ها را شروع کنند، چرا ما نیاز به نظرسنجی داریم تا به ما بگوید که آنوزمی یک علامت تشخیصی ست؟ میزان ابتلا به  کووید 19 در سراسر جهان به این معنی است که تعداد بسیاری از افراد بیش از حد نرمال با ویروس تنفسی به طور همزمان آلوده می‌شوند.

ویروس‌های تنفسی اغلب می‌توانند منجر به آنوزمی موقت یا دائم و دیسگژیا (اختلال چشایی) شوند. این امکان وجود دارد که تعداد زیاد و مشخص افراد آلوده باعث شود که سطح معمول آنوزمی را مشاهده کنیم و این موضوع را غیرعادی تلقی کنیم.

با این حال، از برخی مطالعات اولیه، به نظر می‌رسد که آنوزمی مشاهده شده همراه کووید 19 در 30-98 درصد از افراد آلوده دیده شده در بیمارستان‌ها، بسیار بیشتر از سایر عفونت‌های شناخته شده تنفسی است. (آزمایش عملکرد بویایی بسیار استاندارد در مکانها، فرهنگ‌ها و سناریوهای گوناگون دشوار است، بنابراین این منجر به واریانس زیاد در تخمین شیوع هیپوزمی می‌شود.)

یک مطالعه بین المللی دیگر از مردم خواسته است تا خود را با وسایل خانگی آزمایش کنند و از شدت بوها خبر دهند. به عنوان مثال: کره بادام زمینی، وانیل و خمیر دندان. یک مطالعه اخیرا زیر مجموعه این داده‌ها از سوئد را مورد بررسی قرار داده و گزارش داده است که شیوع آهنگ هیپوزمی با تخمین میزان آلودگی جمعیت مرتبط است. این مطالعات نشان می‌دهد که چیز خاصی در مورد ویروس وجود دارد که بویژه به حس بویایی حمله می‌کند که ممکن است به ما در درک چگونگی عملکرد ویروس کمک کند.

چگونه ویروس به حس بویایی حمله می‌کند؟

تحقیقات به سرعت در حال انجام هستند و ما اغلب از طریق سرورهای preprint به گزارش‌های اولیه دسترسی داریم که هنوز فرآیند بررسی کامل را پشت سر نگذاشته‌اند و باید با احتیاط تفسیر شوند (مانند بسیاری از مطالعات مورد بحث در بالا.) مطالعات مکانیزمی نشان می‌دهد که چه عواملی به هیپوزمی و آنوزمی مربوط هستند.

اکثر دانشمندان موافق هستند که SARS-CoV-2، مانند SARS-CoV شناخته شده، از آنزیم 2 تبدیل کننده آنژیوتانسین 2 (ACE2) برای اتصال به پروتئین اسپایک استفاده می‌کند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که SARS-CoV-2 به  TMPRSS2، نوعی پروتئاز، نیز احتیاج دارد تا به پروتئین اسپایک در روند ورود به سلول‌ها و چند پروتئین دیگر کمک کند. این بدان معنی است که سلول‌ها باید تمام این پروتئین‌ها را بیان کنند تا ویروس بتواند در آنها نفوذ کرده و شروع به تکثیر کند.

ACE2  و TMPRSS2 در انواع گوناگونی از سلول‌ها بیان می‌شوند و در راه‌های هوایی بینی، گلو و مجاری فوقانی برونش‌ها به فراوانی یافت می‌شوند. در بینی، بیان در هر دو اپیتلیوم تنفسی (RE) و اپیتلیوم حسی بویایی (OSE) دیده می‌شود اما در اپیتلیوم بویایی در سطح بسیار بالاتر است. در اپیتلیوم بویایی، پروتئین‌ها در سلول‌های بنیادی پایدار (حمایت کننده) و بویایی و هم‌چنین در غدد موکوسی و سلولهای میکروویلی در سطوح پایین‌تر بیان می‌شوند.

همه‌ی این سلول‌ها به حفظ سلامت نورون‌های حسی و لایه مخاطی کمک می‌کنند تا بوها بتوانند نورون‌ها را به درستی فعال کنند. تاکنون به نظر می‌رسد که نورون‌های حسی بویایی به خودی خود الگوهای صحیحی برای اتصال SARS-CoV-2 ندارند، به این معنی که ویروس ممکن است نتواند به طور مستقیم به این نورون‌هایی که به لوب‌های بویایی در قشر مغز میرسند، حمله کند.

اختلالات بویایی در کروناویروس

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ویروس از طریق بینی و لوب‌های بویایی و هم‌چنین در سایر مسیرها بدون حمله به نورون‌های حسی به سیستم عصبی مرکزی مهاجرت می‌کند. با این حال، الگوهای بیان ACE2 و TMPRSS2 و شروع ناگهانی و بهبودی نسبتاً سریع نشان می‌دهد که آنوزمی کووید 19 ناشی از آسیب به سیستم عصبی مرکزی نیست بلکه از دست دادن اطلاعات بویایی قبل از رسیدن به مغز است. اگر علائم به صورت مرکزی رانده و صادر شده باشند، انتظار می‌رود روند بیماری و بهبودی کندتر باشد و هم‌چنین دامنه پیچیده‌تری از علائم از جمله احتمالاً پاروزمی یا فانتوزمی (اختلال یا توهم بویایی) بروز کند اما تابحال چنین چیزی گزارش نشده است.

التهاب در اپیتلیوم حسی می‌تواند جریان هوا را به شکاف بویایی نسبتاً کوچک در بالای بینی محدود کند، بدون اینکه باعث ایجاد احساس خفگی و گرفتگی بینی یا قطع تنفس شود، همانطور که در گزارش موردی منتشر شده نشان داده شده است، آسیب رسیدن به سلولهای پایدار در اپیتلیوم حسی نیز می‌تواند عملکرد نورون‌های حسی را از جهات مختلفی (متابولیک، ساختاری، التهابی) تحت تأثیر قرار دهد، به طوری که حتی اگر بوها به سلولهای عصبی برسند، سلول‌ها ممکن است قادر به انتقال سیگنال‌ها نباشند.

بازیابی نسبتاً سریع عملکرد بویایی در بیشتر بیماران هم‌چنین به علت‌های محیطی کمک می‌کند که نورونهای حسی بویایی از بین نروند. اگرچه این سلولهای عصبی در طول زندگی بازسازی می‌شوند، اما به طور ناگهانی این کار را نمی‌کنند، بلکه در روندی که 30 روز یا بیشتر طول می‌کشد، رخ می‌دهد که در آن احساس بویایی به تدریج بهبود می‌یابد. (برخی از افرادی که به دلیل ویروس و وخامت وضعیت دچار بی‌هوشی شده‌اند هنوز حس بویایی خود را پیدا نکرده‌اند. این ممکن است به مرگ گسترده نورون‌های حسی یا آسیب‌های مرکزی در برخی از افراد اشاره داشته باشد.)

از آنجا که علائم بویایی خیلی زود در بیماری رخ دهد حتی قبل از علائم تنفسی، این امر ممکن است به شناسایی سریع‌تر ویروس در بدن کمک کند، از طریق بررسی و نمونه‌گیری از اپیتلیوم‌های حسی بویایی.

منابع:

1. https://www.scientificamerican.com/article/why-covid-19-makes-people-lose-their-sense-of-smell1/