میگرن و سردرد در دوران بارداری و شیردهی از علل تا درمان

علت سردردهای میگرنی چیست؟

علت دقیق سردردهای میگرنی شناخته شده نیست اما برخی از تغییرات در مسیرهای عصبی، انتقال دهنده‌های شیمیایی و جریان خون می‌تواند این شرایطی را در مغز ایجاد کند.

باوری که وجود دارد این است که استروژن در ایجاد میگرن نقش ایفا می‌کند. به همین دلیل است که بارداری، قاعدگی، یائسگی الگوی سردرد میگرنی را تغییر می‌دهد. هم‌چنین سروتونین به عنوان یک ناقل شیمیایی در مغز نقش مهمی در میگرن بازی می‌کند.

تغییرات هورمونی در دوران بارداری تنها عاملی نیستند که سردردهای میگرنی دوران بارداری و شیردهی را ایجاد کنند. در اکثر زنان باردار و شیرده ترکیبی از این عوامل ایجاد کننده این دردها می‌باشند مانند استرس، وعده‌های غذایی، کمبود خواب که همگی می‌توانند باعث میگرن شوند.

بهتر است یک زن باردار یا شیرده هر بار که دچار سردرد می‌شود به این نکات توجه داشته و برای پی بردن به علت دقیق سردرد و پیشگیری از آن، علل را در جایی یادداشت نماید. موارد شاخصی که در نوشته‌های خود می‌توانند به آن متذکر شوند عبارتند از:

• چه علائم خاصی را در این شرایط تجربه می‌کنید؟
• آیا احساس تهوع یا استفراغ ناشی از درد دارید؟
• آیا به نور، صدا یا بو حساسیت دارید؟
• سردرد چه زمانی شروع و چه زمانی به اتمام می‌رسد؟
• 24 ساعت گذشته قبل از سردرد چه غذاهایی مصرف نموده اید؟
• آیا تغییر جدیدی در محل زندگی، آب و هوا، مسافرت یا مصرف غذا رخ داده است؟

سردرد میگرنی یا هر نوع سردرد دیگر در دوران بارداری ممکن است یکی از عوارض ناشی از پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی باشد. پزشک براساس ارزیابی وضعیت شما به این مسئله پی خواهد برد.

آزمایشات سی‌تی‌اسکن و دیگر آزمایشات تصویربرداری رادیولوژی در دوران بارداری به دلیل خطرات وارده به جنین توصیه نمی‌شوند. هم‌چنین، داروهای میگرنی در دوران بارداری به دلیل نقایص جنینی توصیه نمی‌شوند پس بهتر است با مراقبت‌های روزانه از ابتلا به آن جلوگیری کنید. این کار را با موارد ذکر شده در زیر می‌توان انجام داد:

• استراحت کافی
• مصرف آب فراوان
• عدم مصرف غذاهای محرک
• ورزش‌های سبک
• تنظیم مصرف وعده‌های غذایی 

اگر چه میگرن و سردرد در دوران بارداری و شیر دهی در هر لحظه‌ای می‌توانند رخ دهند ولی با این وجود در طول سه ماهه اول و سوم بارداری بیشتر بروز می‌یابند. 

علل سردرد دوران بارداری

در طول سه ماهه اول بارداری، بدن تغییراتی از جمله تغییر حجم خونی و هورمون‌های شیمیایی را تجربه می‌کند که این دو عامل علت اصلی سردرد دوران بارداری می‌باشد. 

سردرد سه ماهه سوم بارداری اغلب به دلیل وضعیت قرار گیری ضعیف بدن و وارد شدن فشار بیشتر ناشی از حمل جنین و بار اضافه ایجاد می‌شود. و پره اکلامپسی و فشارخون بالا دوران بارداری از این قاعده مستثنی نیستند.

درمان سردرد دوران بارداری

• برای درمان سردردهای سینوسی دوران بارداری، قرار دادن کمپرس آب گرم در اطراف پیشانی و چشم‌ها موثر است. 
• برای درمان سردردهای تنشی دوران بارداری، قرار دادن کمپرس سرد در اطراف گردن موثر است. 
• مصرف وعده‌های شیرین کوچک به صورت متناوب از افت قند خون و در نهایت از ایجاد برخی سردرد دوران بارداری جلوگیری می‌کند. 
• ماساژ شانه‌ها و گردن تا حدودی در تسکین این نوع دردها موثر می‌باشند.
• استراحت در اتاق تاریک و نفس عمیق
• استفاده از حمام گرم

علت سردرد دوران شیردهی

1- بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی 

بعد از زایمان سزارین و انجام بی‌حسی نخاعی احتمال ایجاد سردرد وجود دارد. این بدین خاطر است که در طی این بی‌حسی مقداری از مایع مغز نخاعی از کانال نخاع به دلیل تزریق به بیرون نشت می‌کند. و سطح مایع مغز نخاعی (CSF) بدن کاهش می‌یابد. این نوع سردردها نیاز به اقدامات خاصی ندارند و با مصرف مایعات و استراحت بهبود می‌یابند. 

2- رفلکس رها کردن

برخی از زنان شیرده در دوران شیردهی به علت آزاد شدن هورمون اکسی توسین دچار سردرد می‌شوند. این نوع سردرد یک نوع سردرد دوران شیردهی محسوب می‌شود. گاهی اوقات این نوع سردرد بعد از چند هفته بهبود می‌یابند. اغلب با مصرف داروهای مسکن تجویزی پزشک درمان می‌گردند.

3- مکیدن سینه 

سردرد ناشی از لاکتات زمانی اتفاق می‌افتد که سینه متورم، سخت و افزایش حجم یابد. باوری که وجود دارد این است که هورمون اکسی توسین یا عامل شیردهی علت بروز این نوع سردرد می‌باشد. در این حالت سعی کنید تغذیه با شیر مادر و پمپاژ سینه را در هر شرایطی حفظ کنید. 

4- کاهش مواد غذایی

به علت تغذیه با شیر مادر، نرسیدن مواد کافی غذایی و هم‌چنین نوشیدن مقادیر کم آب باعث ایجاد این نوع سردردها می‌شوند که با مصرف مقادیر کافی بهبودی حاصل می‌گردد. 

5- خستگی 

مادران تازه فارغ شده با به دنیا آمدن نوزاد خستگی بیشتری را تجربه می‌کنند. که اغلب این حالت به خاطر خواب ناکافی است. استراحت کردن و چرت زدن‌های کوتاه در طی روز می‌تواند مانع از بروز این نوع سردردها گردد.

منابع:

1. https://www.webmd.com/migraines-headaches/migraine-headaches-and-pregnancy#1
2. http://americanpregnancy.org/pregnancy-health/headaches-and-pregnancy/
3. https://www.verywellfamily.com/breastfeeding-and-headaches-the-common-causes-431879