آشنایی با پیس میکر یا ضربان‌ساز قلب و تمامی مراقبت‌های همزمان با آن

افراد به دلایل مختلفی ممکن است نیازمند پیس میکر pacemaker یا ضربان‌ساز قلب شوند که به عنوان مهم‌ترین دلیل می‌توان به آریتمی‌های قلبی یا ضربانات غیرطبیعی ریتم قلبی اشاره نمود. روند افزایش سن نیز می‌تواند در ریتم‌های طبیعی قلبی اختلال ایجاد کند که عمدتاٌ با کاهش تعداد ضربانات قلبی همراه است. آسیب بافتی قلب به دنبال حملات قلبی نیز از علل شایع تعبیه پیس میکر یا باتری قلب به حساب می‌آیند.

گذشته از این موارد بیماری‌های مادرزادی قلب یا مصرف برخی از داروها می‌توانند ضربانات نرمال قلبی را تحت تاثیر قرار دهند و لزوم استفاده از یک ضربان‌ساز قلبی را تشدید نمایند. با یک عمل جراحی کوچک به راحتی ضربان‌ساز در زیر پوست قرار داده می‌شود اما حفظ و تنظیم این ضربان‌ساز ممکن است نیازمند به کار بستن بعضی اقدامات حیاتی در زندگی روزمره باشد.

انواع پیس میکر

پیس میکر برای حفظ ضربانات عادی قلبی ساخته شده است بدین طریق که با کم شدن ریتم قلبی با ارسال سیگنال‌های الکتریکی به بافت قلب باعث افزایش تعداد ضربانات می‌گردد. علاوه بر این برخی از انواع پیس میکر یا ضربان‌ساز قادر به تشخیص تعداد تنفس و بالا رفتن میزان آن در هنگام فعالیت بدنی می‌باشند و بدین طریق نیاز بدن به ضربانات بیشتر را تامین می‌نمایند.

1- پیس میکر مجزا

این نوع دستگاه ضربان‌ساز معمولا پالس‌های الکتریکی را تنها به بطن راست قلب منتقل می‌نمایند.

2- پیس میکر دوگانه

این پیس میکرها قادرند تا پالس‌های الکتریکی را هم به دهلیز راست و هم به بطن راست منتقل نمایند و بدین طریق زمان انقباضات دو حفره را تنظیم نمایند.

3- پیس میکر دو بطنی  

پیس میکر دو بطنی یک گزینه درمانی برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی می‌باشد که سیستم‌های الکتریکی قلب آن‌ها آسیب دیده است. برخلاف یک ضربان‌ساز منظم، یک ضربان ساز دوبطنی، هر دو حفره پایینی قلب (بطن راست و چپ) را تحریک می‌کنند تا ضربانات قلبی موثرتری را ایجاد نمایند.

عوارض استفاده از پیس میکر

عوارض ناشی از کارگذاری پیس میکر نادر است ولی ممکن است شامل موارد زیر گردد:

1. عفونت در محل قرار گیری پیس میکر
2. حساسیت یا واکنش‌های پوستی به رنگ یا ماده بیهوشی به کار رفته در طی عمل
3. تورم، کبودی، خون‌ریزی در محل قرارگیری مولد به ویژه اگر فرد تحت درمان‌های دارویی با ضد انعقادها یا رقیق کننده‌های خونی قرار گرفته باشد.
4. آسیب به عروق خونی یا عصبی نزدیک به محل قرارگیری پیس میکر
5. مشکلات ریوی

اقدامات بعد از تعبیه پیس میکر یا ضربان‌ساز قلب

معمولا بعد از گذراندن مدت زمان بستری بودن در بیمارستان، پزشک احتمالا برخی از توصیه‌های لازم برای مراقبت از پیس میکر را به شما خواهد داد از جمله:

1. تا مدت یک ماه بعد از برداشتن اجسام سنگین و یا داشتن فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کنید.
2. برای تسکین دردهای خود می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن و یا ایبوپروفن استفاده کنید.
3. استفاده از تلفن همراه منعی نخواهد داشت ولی بهتر است از قرار دادن گوشی تلفن همراه خصوصا روشن در کنار باتری قلب اجتناب شود. با این حال به نظر بعید می‌رسد با سیگنال‌های ارسالی پیس میکر تداخل ایجاد نموده و حالاتی مانند خستگی ناگهانی در شما ایجاد کند.

1- سیستم‌های امنیتی

عبور از دستگاه‌های امنیتی موجود در فرودگاه و یا سایر مکان‌ها، نمی‌توانند با ضربان‌ساز تداخل ایجاد کنند ولی با این وجود احتمال به صدا درآمدن زنگ دستگاه خواهد بود. بنابراین بهتر است در هنگام عبور از آن‌ها تعلل نکنید و یا قرار نگیرید. اگر پرسنل امنیتی تمایل به استفاده از دستگاه‌های دستی را دارند می‌توانید از آنان بخواید از آن را به مدت طولانی در کنار پیس میکر شما قرار ندهند و یا از سایر وسایل حفظتی استفاده کنند.

2- تجهیزات پزشکی

بهتر است قبل از انجام برخی از درمان‌های پزشکی با پزشک‌تان در مورد داشتن پیس میکر صحبت کنید این ابزارآلات پزشکی به دلیل داشتن امواج الکترومغناطیسی ممکن است ضربان‌ساز شما را دچار اختلال سازند. از انواع این دستگاه‌ها می‌توان به تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، پرتودرمانی سرطان، استفاده از سنگ شکن‌های مغناطیسی برای درمان سنگ‌های کلیه و سنگ کیسه صفرا اشاره کرد.

3- تجهیزات برقی

بهتر است از تجهیزات جوشکاری، ترانسفورماتورهای با ولتاژ بالا یا سیستم‌های ژنراتور تقریبا به اندازه حدودا 60 سانتی‌متر فاصله داشته باشید. اگر در هنگام کار و حرفه خود از این ابزارآلات استفاده می‌کنید بهتر است از پزشک بخواهید ولتاژ و سیگنال‌های پیس میکر شما را در هنگام کار با این تجهیزات مورد بررسی قرار داده و در صورت لزوم تنظیم نماید. شما به راحتی می‌توانید با ابزارآلاتی هم چون ماکروویو، تستر، تشک برقی و مته‌های برقی کار کنید.

4- پیس میکر و رابطه جنسی

رابطه جنسی برای بیماران دارای باتری قلبی بی‌خطر است. تعداد ضربانات قلبی درست مانند حالت ورزش کردن افزایش می‌یابد بنابراین پزشک از قبل با انجام تست ورزش یا همان تست استرس میزان ضربان قلبی را افزایش داده و بدین طریق عملکرد پیس میکر را مورد سنجش قرار خواهد داد. از طرفی برخی از بیماران بعد از انجام این عمل تصمیم می‌گیرند تنها یک هفته از رابطه جنسی پرهیز کنند، که در اینجا باید بگوییم تا زمانی که زخم‌ها و برش ها بطور کامل بهبود نیافته‌اند بهتر است از اعمال فشار و انداختن وزن بر روی بازوان در طول فعالیت جنسی خودداری کنید.

منابع:

1. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/pacemaker/about/pac-20384689