چرا مصرف شیر بعضی از افراد را اذیت می‌کند؟ درباره بیماری عدم تحمل لاکتوز چه می‌دانید؟

عدم تحمل لاکتوز، علائم و راه‌های درمان

عدم تحمل لاکتوز Lactose Intolerance همان ناتوانی در هضم لاکتوز یا همان قند شیر است. افرادی که دچار بیماری عدم تحمل لاکتوز هستند نمی‌توانند غذاهایی مانند شیر، ماست و لبنیات دیگر را هضم کنند و مدام دچار درد در ناحیه شکم خواهند شد. علت این موضوع این است که این افراد نمی‌توانند آنزیم لاکتاز تولید کنند. آنزیم لاکتاز برای هضم لاکتوز شیر ضروری است.

آنزیم لاکتاز برای شکستن لاکتوز به گلوکز و گالاکتوز نیاز دارد که پس از آن به جریان خون جذب شده و تولید انرژی می‌کند.

علت عدم تحمل لاکتوز چیست

عدم تحمل لاکتوز به دو دلیل اتفاق می‌افتد:

1. دلیل اولیه عدم تحمل لاکتوز

دلیل اولیه عدم تحمل لاکتوز بسیار شایع است. این موضوع ناشی از کاهش لاکتاز است. در این صورت لاکتوز ضعیفی جذب بدن می‌شود. این شکل از عدم تحمل لاکتوز ممکن است به دلیل وجود بخشی از ژن‌ها باشد، زیرا در بعضی از جمعیت‌ها بیشتر از سایرین شایع است. مطالعات برآورد کرده‌اند که عدم تحمل لاکتوز 17 درصد از اروپایی‌ها، حدود 44 درصد آمریکایی‌ها و 60-80 درصد آفریقایی‌ها و آسیایی ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

2. علت ثانویه عدم تحمل لاکتوز

علت دوم عدم تحمل لاکتوز ثانویه نادر است این موضوع ناشی از بیماری است، مانند وجود یک اختلال در معده یا یک مسئله جدی مانند بیماری سلیاک. این اتفاق به این دلیل است که التهاب در دیواره روده ممکن است منجر به کاهش موقت تولید لاکتاز در بدن شود.

نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز چیست؟

اگر به درستی درمان نشود، عدم تحمل لاکتوز می‌تواند مشکلات گوارشی شدید را ایجاد کند.

• تهوع
• دردهای شکم 
• گاز شکم
• اسهال

بعضی از افراد دل پیچه شدید همراه با تهوع، استفراغ، درد شکم پایین و گاهی یبوست را تجربه می‌کنند.

عدم تحمل لاکتوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

1. آزمایش تنفس

این آزمایش در تشخیص این بیماری به شما کمک زیادی خواهد کرد. به این طریق که اگر در تنفس شما مقدار هیدروژن بیشتر باشد نشان می‌دهد که شما به این بیماری دچار شده‌اید. علت این موضوع این است که وقتی لاکتوز در روده بزرگ شکسته می‌شود باعث تولید مقداری هیدروژن می‌کند. هیدروژن به وسیله خون به ریه‌ها منتقل می‌شود و سپس آن را بیرون می‌کشید.

2. آزمایش خون یا تست تحمل لاکتوز 

این آزمایش نشان می‌دهد که بدن شما چگونه به لاکتوز واکنش نشان خواهد داد. بیمار یک محلول لاکتوز مصرف می‌کند و سپس یک نمونه خون برای اندازه‌گیری سطح گلوکز از بیمار گرفته می‌شود. اگر سطح قند خون باقی بماند، این نشان می‌دهد که بدن گلوکز را تجزیه نکرده است. این به این دلیل است که لاکتوز به گلوکز و گالاکتوز تجزیه نشده است. در آزمون تحمل شیر، فرد به جای محلول لاکتوز شیر مصرف می‌کند.

3. نمونه مدفوع

تست تحمل لاکتوز و تست نفوذ هیدروژن برای نوزادان مناسب نیست، بنابراین ممکن است تست مدفوع انجام شود. سطوح بالای استات و دیگر اسیدهای چرب در مدفوع می‌تواند نشانه عدم تحمل لاکتوز باشد.

4. بیوپسی

اگر علائم به دلیل بیماری سلیاک باشد، از روده کوچک او نمونه بافتی گرفته می‌شود و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. این روش تشخیص تنها در زمان اضطراری گرفته می‌شود و جای نگرانی نیست.

خطرات عدم تحمل لاکتوز

نخوردن لاکتوز به معنی نخوردن فرآورده‌های لبنی مانند ماست و شیر است. می‌دانید که محصولات لبنی منبع مواد مغذی و مهم مانند پروتئین، کلسیم و ویتامین‌های A، B12 و D هستند. این ترکیب، غذای عالی برای استخوان‌های شما مناسب است. لبنیات در رژیم غذایی شما با تراکم معدنی بالاتر استخوان ارتباط دارد، که ممکن است به شما در کاهش خطر شکستگی استخوان کمک کند. محصولات لبنی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و چاقی را کاهش می‌دهد. به همین دلیل افرادی که دچار بیماری عدم تحمل لاکتوز هستند دچار بیماری‌های زیادی مانند پوکی استخوان و چاقی مفرط و بی‌حسی خواهند شد.

درمان عدم تحمل لاکتوز

قطعا نرسیدن شیر و فرآورده‌های لبنی، در بدن افراد اختلال ایجاد خواهد کرد اما برای اینکه این بیماران بتوانند منابع معدنی و مغذی شیر را دریافت کنند موارد زیر را انجام دهند:

1. مکمل‌های آنزیم لاکتاز

این مکمل‌ها به صورت روزانه برای بیمار تجویز می‌شوند.

2. بدن را به خوردن لاکتوز عادت دهید

در یک تحقیق مشخص شد افرادی که به خوردن لاکتوز حساسیت داشتند پس از 9 روز خوردن شیر و فرآورده‌های لبنی، بدن آن‌ها عادت کرد و تولید لاکتاز در بدنشان سه برابر شد.

3. خوردن پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها، میکروارگانیسم‌هایی هستند که در مواد غذایی یافت می‌شوند. پری‌بیوتیک‌ها انواع فیبر هستند که به عنوان مواد غذایی برای این باکتری‌ها عمل می‌کنند. آن‌ها باکتری‌های مفید موجود در روده شما هستند. هر دو پروبیوتیک و پری‌بیوتیک نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز را کاهش می‌دهند. افرادی هم که به راحتی لاکتوز را تجزیه می‌کنند پروبیوتیک و پریبوتیک بالایی دارند. یکی از مفیدترین پروبیوتیک‌ها، Bifidobacteria است که اغلب در ماست و مکمل پروبیوتیک وجود دارد.

مصرف غذاهای غنی از کلسیم که حاوی لاکتوز نیستند

مصرف توصیه شده برای کلسیم 1000 میلی‌گرم در روز است.

1- غذاهای غنی شده با کلسیم

غذاهای غنی از کلسیم، از جمله آب، نان و شیر غیرلبنی مانند شیر بادام، سویا یا جو دوسر وجود دارد. فقط قبل از استفاده از این منابع باید جعبه آن را خوب تکان دهید.

2- ماهی و کنجد

ماهی کنسرو شده با استخوانها، مانند ساردین یا سفید بایت، حاوی کلسیم بالا هستند.

3- غذاهای گیاهی با کلسیم بالا

بسیاری از غذاهای گیاهی دارای مقدار معقولی از کلسیم هستند. با این حال، این کلسیم اغلب به دلیل حضور غیرطبیعی نظیر فیتات و اگزالات جذب می‌شود. جلبک دریایی، آجیل و دانه، ملاس بلک تپ، لوبیا، پرتقال، انجیر، کینو، گل سرخ، گل کلم، بامیه، نارگیل، کلم بروکلی، برگ قاصدک، کلم و محصولات غنی شده مانند آب پرتقال و ...

4- ویتامین A

• هویج
• کلم بروکلی
• سیب زمینی شیرین
• روغن ماهی
• جگر گاو، مرغ و گوسفند
• اسفناج
• کدو تنبل
• خربزه کتانو
• تخم مرغ
• زردآلو
• پاپایا
• انبه
• نخود فرنگی

5- ویتامین D

ویتامین D با قرار گرفتن در معرض نور خورشید طبیعی، مصرف ماهی‌های چرب، تخم مرغ، روغن‌های کبدی ماهی و بعضی از پروتئین‌های گیاهی تقویت شده و سایر محصولات تقویت شده افزایش یابد

6- شیر بدون لاکتوز

فرد مبتلا به علائم شدید باید برچسب‌های مواد غذایی را بررسی کند تا اطمینان حاصل کند که سطح لاکتوز صفر است. پروتئین‌های گیاهی حاوی پروتئین کمتری نسبت به شیر گاو هستند.

منابع:

1. https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-lactose-intolerance#2
2. https://www.healthline.com/nutrition/lactose-intolerance-101#section7