آشنایی با دیابت بی‌مزه و ارتباط آن با تشنگی شدید و دفع ادرار زیاد در افراد
بیماری دیابت بی‌مزه چیست؟
دیابت بی‌مزه (DI) نوعی بیماری است که با نشانه‌هایی از قبیل ادرار رقیق و تشنگی بیش از حد قابل شناسایی می‌باشد. مقدار ادرار تولید شده در این بیماری می‌تواند تقریبا 20 لیتر در روز باشد. کاهش مایعات مصرفی تاثیر اندکی بر غلظت ادرار دارد و عوارض آن نیز شامل کمبود آب و تشنج است.
دیابت بی‌مزه (DIP-UH-DSE) یک اختلال غیر معمولی است که موجب عدم تعادل مایعات در بدن می‌شود. این عدم تعادل باعث می‌شود که حتی در صورت نوشیدن مداوم مایعات باز هم تشنه باشید و همین امر منجر به تولید مقدار زیادی ادرار رقیق می‌گردد. در حالی که اصطلاحات "دیابت بی‌مزه" و "دیابت شیرین" شبیه به نظر می‌رسند اما هیچ ارتباطی به هم ندارند.
تفاوت دیابت بی‌مزه با سایر انواع دیابت در چیست
برخلاف دیابت شیرین، افراد مبتلا به دیابت بی‌مزه دارای سطوح قند خون طبیعی هستند؛ با این حال، کلیه‌های آن‌ها نمی‌توانند مایعات موجود در بدن‌شان را در حالت متعادلی نگاه دارد. در واقع این دیابت چندان به انواع دیگر دیابت ارتباطی ندارد، اما می‌تواند علائمی شبیه به آن‌ها داشته باشد.
هیچ درمانی برای دیابت بی‌مزه وجود ندارد. اما برخی داروها می‌توانند تشنگی شما را کاهش داده و میزان ادرار تولیدی را کمتر کنند. به عبارت دیگر می‌توان گفت دیابت بی‌مزه اختلال نادری است که در طی آن، کلیه‌های شخص حجم زیادی از ادرار بی‌مزه را که فاقد طعم یا بو است را دفع می‌کنند.
دیابت بی‌مزه و هورمون وازوپرسین
در اکثر افراد، کلیه‌ها روزانه حدود 1 تا 2 لیتر ادرار را دفع می‌کنند در حالی که در افراد مبتلا به دیابت بی‌مزه، کلیه‌ها می‌توانند در حدود 3 تا 20 لیتر ادرار را دفع نمایند. در نتیجه، فرد مبتلا به دیابت بی‌مزه ممکن است به دلیل دفع بالای مایعات، مقدار زیادی آب بنوشد.
تحقیقات نشان می‌دهند که دیابت بی‌مزه (DI) ناشی از بروز مشکل در تولید یا عملکرد هورمون وازوپرسین (AVP) است. این نوع دیابت ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در بزرگسالان قابل مشاهده است. در واقع این بیماری یک اختلال نادر است که فقط هر 1 از 25000 نفر را گرفتار می‌کند.
حجم زیادی از بدن ما را آب تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، مقدار آب در گردش بدن، عامل اصلی تعیین کننده تعادل نمک در بدن ما است. بنابراین همانند هر مکانیزم دیگری، آب موجود در بدن‌مان نیز باید در تعادل باشد اما در دیابت بی‌مزه، آب بدن از طریق ادرار دفع شده و خطر کم آبی و ابتلا به دیگر بیماری‌ها بدن را تهدید خواهند کرد. این بیماری یک اختلال نادر است که بر تنظیم مقادیر مایع بدن تأثیر می‌گذارد.
علائم بیماری دیابت بی‌مزه
- تشنگی شدید
- تولید مقدار زیادی ادرار رقیق
- تکرر ادرار شبانه
- ترجیح نوشیدن نوشیدنی‌های سرد
نوزاد یا کودک مبتلا به دیابت بی‌مزه ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را از خود بروز دهد:
اما مهم‌ترین نشانه‌این بیماری را می‌توان نوشیدن مقدار زیادی آب و دومین نشانه مهم آن را استسقا یا تشنگی دانست که می‌تواند باعث بروز اختلال در خواب شود. از دیگر نشانه‌های این بیماری می‌توان به بی‌خوابی و تب، استفراغ و اسهال اشاره نمود.
تشنگی شدید می‌تواند به هایپرناترمیا منجر شود، که در آن غلظت سدیم موجود در خون به علت کم شدن مقدار آب بدن، افزایش می‌یابد. هایپرناترمیا می‌تواند منجر به علائم عصبی‌ای مانند بیش‌فعالی در مغز و ماهیچه‌های عصبی، سردرگمی، تشنج، و یا حتی کما شود. اگر دیابت بی‌مزه درمان نشود، می‌تواند آسیب شدیدی را به کلیه‌ها وارد کند.
علت ابتلا به دیابت بی‌مزه
هنگامی که سیستم تنظیم مایعات بدن به درستی کار نکند، کلیه‌های شما نمی‌توانند تعادل مایعات بدن را برقرار نمایند لذا مایعات از جریان خون حذف می‌شوند. هورمون آنتی‌دیورتیک (ADH) یا وازوپرسین که به کنترل و دفع مایعات کمک می‌کند. در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس ساخته شده و در غده هیپوفیز ذخیره می‌شود. بنابراین اختلال در تولید این هورمون می‌تواند سبب ابتلا به دیابت بی‌مزه شود.
انواع دیابت بی‌مزه
1- دیابت بی‌مزه مرکزی
دیابت بی‌مزه مرکزی ممکن است به دلیل آسیب دیدن غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس و لذا نقص در تولید ADH به وجود آید و لذا عوامل به وجود آورنده آن تومور، جراحی و یا ژنتیک هستند.
2- دیابت بی‌مزه نفروژنیک
دیابت بی‌مزه نفروژنیک زمانی به وجود می‌آید که کلیه‌های شما دچار نقص شوند در واقع در چنین شرایطی کلیه شما قادر نیست پاسخ مناسبی به ADH بدهد. این نقص ممکن است به علت اختلالات ارثی (ژنتیکی) یا بروز اختلال در کلیه به وجود آید.
درمان دیابت بی‌مزه
موارد خفیف این بیماری به درمان خاصی نیاز ندارند. فقط کافیست که فرد مقدار آب مصرفی خود را افزایش دهد. در صورت لزوم، دسموپرسین می‌تواند برای تقلید عملکردهای AVP مورد استفاده قرار گیرد. البته مصرف داروهایی به نام دیورتیک‌های تیازیدی که باعث کاهش میزان ادرار می‌شوند نیز می‌تواند موثر باشد.
علاوه بر این، داشتن یک رژیم غذایی کم نمک، نیز می‌تواند در درمان این بیماری موثر باشد بنابراین فرد مبتلا به دیابت بی‌مزه باید حتما به یک متخصص تغذیه مراجعه کند.
منابع:
مطالب مرتبط
سهیلا دوست‌پژوه
علاقه مند به ترجمه و تالیف و نویسندگی
