کمر درد در بارداری و همه آن چیزی که لازم است در مورد آن بدانید

در کنار تهوع، خستگی و تورم پاها، اکثر زنان در بعضی از نقاط ممکن است احساس کمر درد در بارداری را تجربه نمایند. کمردرد در دوران بارداری معمولا قسمت پایین کمر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انواع کمر درد در بارداری

طبق یک بررسی بیش از دو سوم زنان در طول دوران بارداری خود کمردرد در قسمت پایین کمر را تجربه می‌کنند. پزشکان دردهای کمری را به دو نوع دسته‌بندی می‌کنند، دردهایی که نزدیک به مرکز ستون مهره‌ها اتفاق می‌افتد و با عنوان دردهای پشت نامیده می‌گردند و دردهایی که در قسمت انتهایی ستون مهره‌ها احساس می‌گردند به دردهای لگن معروف هستند. هم‌چنین دردهای سیاتیک نیز در برخی از موارد می‌تواند احساس درد کند.

1- درد مهره کمر:

این نوع درد در ناحیه‌ی ستون فقرات، بالاتر از ناحیه‌ی لگن رخ می‌دهد. این درد شبیه کمردردی است که زنان قبل از دوران بارداری تجربه کرده‌اند. این درد در اطراف ستون فقرات، روی ستون فقرات و تقریبا در اطراف کمر احساس می‌شود.

بیماران معمولا دردی را احساس می‌کنند که ساق پا را نیز درگیر می‌کند. اگر بیمار به مدت طولانی سر پا بایستد یا چیزی را بلند کند، درد بیش‌تری را احساس خواهد کرد. معمولا درد در اواخر روز بدتر می‌شود.

2- دردهای لگنی:

شیوع دردهای لگنی در طی بارداری 4 برابر بیشتر از دردهای کمری می‌باشند. دردهای لگنی دردهای عمیقی هستند که در زیر و میانه کمر و یا زیر خط کمر و یا حتی در هر دو طرف ستون مهره‌ها ممکن است احساس شوند.

دردهای لگنی ممکن است در دوران بارداری به باسن و قسمت‌های پشتی ران منتشر شوند ولی معمولا به زیر زانوها منتقل نمی‌شوند. بهتر است بدانید که این نوع از دردها به راحتی و به سرعت با استراحت کردن برطرف نمی‌شوند.

توجه داشته باشید که فاکتورهای زیادی از جمله تغییرات هورمونی و تغییرات وضعیتی، می‌توانند به درد کمر در زمان بارداری دامن بزنند. این دلایل بین زنان متفاوت بوده و ممکن است به هر مرحله از بارداری بستگی داشته باشد.

3- درد سیاتیک:

درد سیاتیک در نتیجه آسیب یا تحریک عصب سیاتیک رخ می‌دهد. سیاتیک در دوران بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که جنین در حال رشد به عصب سیاتیک فشار وارد کند. یکی از علائم درد کمر سیاتیک این است که از طریق باسن و پشت تا پاها منتشر می‌شود.

دلایل کمر درد در سه ماهه اول بارداری

عواملی که می‌توانند به کمر درد در اوایل بارداری منجر شوند شامل تغییرات هورمونی و استرسی می‌باشند و به طور دقیق‌تر می‌توان گفت:

1- تغییرات هورمونی:

سطوح بالای پروژسترون در سه ماهه اول بارداری می‌توانند بر پایداری و تراز مفاصل تاثیر بگذارند. در طول سه ماهه اول سطوح پروژسترونی به سرعت در بدن افزایش می‌یابد. مقادیر بالای این هورمون می‌تواند به احساس ریلکسی و آرامش عضلات و رباط‌های در نزدیکی لگن کمک کنند که خود نیز عاملی برای پایداری و هم ترازی مفاصل تاثیر بگذارد.

علاوه بر این، هورمون دیگری که رلاکسین نامیده می‌شود به کاشته شدن تخمک در دیواره رحم کمک نموده و هم چنین از انقباضات در طول ماه‌های اول جلوگیری می‌کنند. با نزدیک شدن به فرآیند زایمان، رلاکسین دهانه رحم را برای نرم و باز شدن جهت آمادگی فرآیند زایمان تحریک می‌نماید.

علاوه بر این رلاکسین، رباط‌ها و مفاصل را در ناحیه لگن شل می‌کند تا کانال زایمانی در حین فرآیند زایمانی بازتر شود. در نهایت رلاکسین بر روی رباط‌هایی که باعث تثبیت ستون فقرات می‌شود، تأثیر می‌گذارد که می‌تواند باعث بی‌ثباتی، تغییر وضعیتی و کمردرد شود.

2- تغییرات استرسی:

اگرچه بسیاری، بارداری را یک اتفاق جالب زندگی و پر از تحولات می‌دانند اما می‌تواند منابع جدیدی از استرس را با خود به همراه داشته باشد. استرس بیشتر از حالت‌های روحی افراد می‌تواند بر روی وضعیت فیزیولوژیکی بدن نیز تاثیر بگذارد. استرس می‌تواند علائم جسمی مانند خستگی، سردرد، سفتی و درد عضلات را ایجاد نماید.

دلایل کمر درد در سه ماهه دوم و سوم بارداری

در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری با رشد سریع جنین، رحم نیز گسترش می‌یابد. تغییرات وضعیتی، افزایش وزن و جدا شدن عضلات همگی در مراحل بعدی حاملگی می‌توانند کمردرد بارداری را تشدید نمایند. و یا عوامل دیگری مانند:

1- انحراف به پشت:

با افزایش وزن در طی حاملگی، مرکز ثقل بدن زن، به قسمت جلوی بدن تغییر می‌یابد. برخی از زنان ممکن است برای حفظ تعادل بدن به سمت عقب برگردند یا تکیه بزنند ولی بهتر است بدانید که این حالت باعث می‌شود که فشار بیشتری به عضلات پشت وارد آید که می‌تواند منجر به کمردرد و سفتی عضلات شود.

2- افزایش وزن:

افزایش وزنی که زنان در طول بارداری خود پیدا می‌کنند می‌تواند به درد کمر و مفاصل دامن بزند. البته مقادیر افزایش وزنی زنان در طول بارداری می‌تواند بر سلامت عمومی زنان و نوزادان تاثیر مستقیم بگذارد.

3- جدا شدن عضلات:

شکم از دو نوار موازی عضله‌ای تشکیل شده است که در وسط شکم به هم وصل می‌شوند. این عضلات به تثبیت ستون فقرات و حمایت از کمر کمک می‌کنند. در دوران بارداری، جنین در حال رشد به سمت عضلات شکم فشار می‌آورد و باعث کشیدگی آن‌ها و در برخی موارد از هم جدا شدن آن‌ها می‌گردد.

در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری به ویژه کمر درد در ماه پنجم بارداری برخی از زنان در محل معده خود احساس برآمدگی می‌کنند که این نشانه‌ای است که عضلات شکمی آن‌ها در حال جدا شدن هستند تا فضای لازم برای رشد رحم فراهم گردد. توجه به این نکته مهم است که با کشش عضلات شکمی، آن‌ها ضعیف‌تر می‌گردند. این حالت می‌تواند خطر آسیب کمری یا ایجاد درد کمر یا درد لگن را در زنان افزایش دهد.

درمان کمردرد و لگن درد در بارداری

در بعضی مواقع، به نظر می‌رسد که کمردرد در بارداری اجتناب‌ناپذیر است. با این وجود روش‌هایی برای تسکین دردهای کمر هم در دوران بارداری و هم بعد از آن وجود دارد. روش‌های کاهش کمردرد در دوران بارداری شامل موارد زیر می‌باشد:

• تمرین‌های کششی منظم در قسمت‌های پایین کمر
• خوابیدن به یک طرف و استفاده از یک بالش بین پاها و زیر شکم
• استفاده از یک کمپرس آب گرم برای استراحت و ریلکسیشن عضلات محکم یا کاهش التهاب
• ایجاد تغییرات وضعیتی مانند درست نشستن و ایستادن به طوری که کمر در حالت مستقیم قرار گرفته و شانه‌ها در راستای آن‌ها بدون هیچ‌گونه خم‌شدگی قرار بگیرند.
• بالا قرار دادن پاها بعد از نشستن و اطمینان از مناسب بودن پشتی صندلی
• استفاده از کمربندهای دوران بارداری که فشار اضافی وارده بر کمر و شکم مادر باردار را کاهش می‌دهد.
• استفاده از ماساژ درمانی قبل از زایمان برای ریلکس و برطرف نمودن گرفتگی عضلات، بهبود دامنه حرکت و تسکین استرس
• استفاده از درمان‌های جایگزین، مانند طب سوزنی و خدمات کایروپراکتیک (Chiropractic)، همراه با پزشک متخصص در طول دوران بارداری
• کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگا قبل از تولد و سایر تکنیک‌های ذهن آگاهی
• داشتن خواب کافی

روش‌های پیشگیری از کمر درد بارداری

چندین روش موثر برای جلوگیری از کمردرد در بارداری وجود دارد، مانند:

• تقویت عضلات پشت با انجام تمریناتی در طی دوران بارداری
• حفظ وزن سالم در طول بارداری
• انجام ورزش ملایم به طور مرتب و با تأیید پزشک
• استفاده از کفش‌های ورزش یا صاف با لژ مناسب
• اجتناب از ایستادن برای مدت طولانی
• خودداری از برداشتن اجسام سنگین
• اجتناب از خوابیدن بر روی شکم
• تمرین قرار گیری در وضعیت مناسب بدنی
• استفاده از روش مناسب برای بلند کردن اجسام از روی زمین مانند چمباتمه زدن و کمک گرفتن از پاها به جای کمر برای بلند کردن اجسام

کدام کمر دردها در بارداری خطرناک هستند؟

زنانی که در طول دوران بارداری خود، کمر دردهایی با علائم زیر را تجربه می‌کنند باید هر چه سریع‌تر توسط پزشک خود مورد بررسی قرار گیرند:

1. درد شدید
2. دردی که بیش از 2 هفته طول بکشد
3. گرفتگی‌هایی که در فواصل منظم ایجاد می‌شوند و به تدریج شدت می‌یابند
4. مشکل یا درد هنگام ادرار کردن
5. احساس سوزن سوزن شدن در اندام
6. خون‌ریزی واژن
7. ترشحات نامنظم واژن
8. تب

منابع:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/324545.php
2. https://www.healthline.com/health/pregnancy/first-trimester-back-pain
3. https://www.spine-health.com/conditions/pregnancy-and-back-pain/types-back-pain-pregnancy